IX Kongres FTB: Bankowość w przyszłości, przyszłość w bankowości
Prezes ZBP dr Tadeusz Białek podkreślił, że w ciągu tych lat, karty płatnicze stały się powszechnym środkiem płatności, zastępując w dużej mierze gotówkę. Pojawiły się nowe systemy płatności elektronicznych umożliwiające szybkie i wygodne transakcje.
Natomiast innowacje w dziedzinie analizy danych, sztucznej inteligencji, blockchain zmieniły sposób, w jaki banki zarządzają danymi i oferują produkty finansowe oraz zapewniają bezpieczeństwo transakcji. Ostatnie lata pokazały też, że z pomocą banków wiele inicjatyw technologicznych i programów publicznych mogło być skutecznie wdrożonych w naszym kraju.
Czytaj także: Prezes ZBP otworzył IX Kongres Forum Technologii Bankowych
Dariusz Standerski, sekretarz stanu w Ministerstwie Cyfryzacji nawiązał do obecnej sytuacji międzynarodowej i wojny hybrydowej prowadzonej przez Federację Rosyjską i związanych z tym cyberzagrożeniach. Jak stwierdził, przemiana technologiczna związana z rozwojem sztucznej inteligencji i technologii kwantowej odbywa się już w czasie globalnego niepokoju.
Ważne jest, żeby je wprowadzać z zachowaniem najwyższych standardów bezpieczeństwa i dlatego trzeba wprowadzać je spójnie. Do końca tego roku będą też trwały prace nad całościowym wdrożeniem Aktu o sztucznej inteligencji.
Jak podkreślił, jest to projektowanie przepisów, które prawdopodobnie będą służyły nam nadal za pięć lub dziesięć lat. Wspomniał o propozycji utworzenia Komisji Nadzoru nad Sztuczną Inteligencją, która ma być czymś więcej niż dodatkowym urzędem i będzie mogła nadążać za zmianami technologicznymi.
Czytaj także: Wiceminister cyfryzacji o AI Act podczas Kongresu Forum Technologii Bankowych
BLOK I. Era wiecznej czujności: Jak rozwijać bankowość w czasach nowej nienormalności?
Włodzimierz Kiciński, wiceprezes ZBP zwrócił uwagę uczestników Forum, że nie można mówić o rekordowych wynikach banków w minionym roku, nie biorąc pod uwagę całego otoczenia. Wspomniał o wzrastających obciążeniach podatkowych i parapodatkowych, które od 2005 roku stały się porównywalne z wynikiem finansowym banków. W latach 2018 – 2023 obciążenia te wyniosły ponad 163 mld złotych. Polski sektor bankowy stał się za mały do potrzeb naszej gospodarki.
W debacie CEO, którą moderowali: Paweł Jakubik, Technology & Consulting Sales Leader w EY oraz Bartłomiej Nocoń, dyrektor Zespołu Systemów Płatniczych i Bankowości Elektronicznej w ZBP udział wzięli:
Brunon Bartkiewicz, CEO w ING Bank Śląski; Adam Góral, CEO w Asseco Poland; Mariusz Kaczmarek, wiceprezes zarządu PrivatBank; Adam Marciniak, CEO w VeloBank oraz Marta Życińska, CEO w Mastercard Europe.
W trakcie dyskusji podjęto między innymi sprawę współpracy dostawców z bankami i banków z dostawcami. Czy są tu możliwe sojusze i partnerstwa? Podkreślano, że w sektorze bankowym od początku lat 90. nie trzeba było nikogo przekonywać, że informatyka ma znaczenie. Podkreślano, że dziś jesteśmy na początku wejścia w życie faktycznie nowych technologii, a nadal tkwimy w starych technologiach.
BLOK II. Czy w świecie przyszłości grozi nam plaga lenistwa? Co będzie generowała ludzka inteligencja?
„AI: Koniec Człowieka czy Nowy Początek?” tak zatytułował swoje wystąpienie Ireneusz Liberacki, General Manager LiveBank w Ailleron. Jak stwierdził, AI rozwija się w sposób wykładniczy, a to oznacza, że wchodzimy w okres bardzo szybkiego rozwoju sztucznej inteligencji.
Można też powiedzieć, że AI, którą znamy teraz, to najgorsza sztuczna inteligencja, z jaką będziemy mieli kiedykolwiek do czynienia. Jak się okazuje, wsparcie AI największe korzyści przynosi tym pracownikom, którzy mają najmniejsze początkowe umiejętności.
Debatę „Efektywność w erze sztucznej inteligencji. Czy projekty AI zwiększają tempo w bankowości?” poprowadził Dariusz Piotrowski, dyrektor generalny Dell Technologies.
Uczestniczyli w niej: dr Mariusz Cholewa, CEO, Biuro Informacji Kredytowej; Małgorzata Domagała, dyrektorka Mastercard Europe; Dawid Kin, Head of AI w PKO Bank Polski oraz Jarosław Mastalerz, CEO w PZU Życie.
W trakcie dyskusji podkreślano m.in. duże znaczenie AI w obszarze marketingu i hiperpersonalizacji. Wskazano na znaczenie dostępu do nowych narzędzi, co nie byłoby możliwe bez rozwoju sztucznej inteligencji. Na przykład dotyczy to rozwijania algorytmów. Nawet jeśli dziś, w niektórych sytuacjach, bardziej opłaca się zatrudnić człowieka niż zaryzykować i zainwestować w AI, to w dłuższej perspektywie jest to błędem. Projekt AI nie musi być zupełnie nowym tworem, może być tylko usprawnieniem tego, co już jest.
Czytaj także: Jak FTB łączy prawo bankowe i technologie cyfrowe?
BLOK III. „Gdy aktu nie ma fraudsterzy harcują…” – Czy prawo pomaga nam chronić klienta przed oszustwami?
Sztuczna inteligencja nie istnieje. Czy powinno nas to cieszyć? Tak zatytułował swoje wystąpienie prof. Piotr Płoszajski ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.
Jak podkreślił prof. Piotr Płoszajski – za wąsko definiujemy sztuczną inteligencję, bo jeżeli jest to coś, co pomaga nam lepiej robić to, co mógł do tej pory robić tylko człowiek, to jest ona starsza, niż nam się wydaje. Takim czymś była na przykład dawna maszyna do liczenia czy nawet suwak logarytmiczny.
Jedni twierdzą, że zaawansowana sztuczna inteligencja to taka „bomba atomowa”, która zniszczy cywilizację. Inni, że jak potrafiliśmy opanować rewolucję związaną z wprowadzeniem maszyny parowej, to damy sobie radę z wprowadzeniem sztucznej inteligencji.
Wśród tych opinii jest też taka, że jest to tylko przejściowa moda, taki szum, czy „hajp” i już w minionym roku wszystko to się zatrzymało i teraz szybko, już nic takiego przełomowego nie będzie. Prof. Piotr Płoszajski przyznał, że skłania się do poglądu, że jest to przełom cywilizacyjny.
Zaawansowane technologie, które się pojawiły 1,5 lub 2 lata temu tym różnią się w przeciwieństwie do maszyny parowej, że mają ogromną globalną skalowalność.
Pojawia się technologia, a nie wiemy nawet, co ona znaczy i co spowoduje, ale się upowszechnia. To tak jakby dżin wyszedł z butelki i nikt już na nad nim nie panuje. To ich ważna cecha. Technologie te nie tylko potrafią, tak jak suwak logarytmiczny, odpowiadać na pytania, ale również zbierają informacje. Ponadto zbierają takie, które jak same sądzą, są im potrzebne. W odróżnieniu od suwaka i maszyny parowej udzielają też różnych unikalnych odpowiedzi na takie samo pytanie. Nawet jeśli wprowadzimy takie same dane.
To też uwolnienie się od ograniczeń dotychczasowego sposobu programowania. Nie jest już tak, że napiszemy program i każemy komputerowi go wykonać. To jest też początek uwolnienia się od ograniczeń dotychczasowego sposobu programowania (jeżeli A to B). Nie jest już tak, że napiszemy program i każemy komputerowi go wykonać – zauważa prof. Piotr Płoszajski.
Kolejna różnica to przejmowanie naszych wysoko poziomowych kompetencji intelektualnych. Jak się to wszystko zbierze razem, to okazuje się, że jest to przełom. Jednak nadal mentalnie tkwimy w czasie posługiwania się technologią do wykonania czegoś, co utrudnia nam zrozumienie istoty tej rewolucji.
Rola komputera w poprzednim okresie polegała na TOM (Totally Obedient Moron), czyli traktowaniu go jako absolutnie posłusznego „imbecyla”. Programujemy go i jeśli wystąpi A, to pojawi się B i nic nie pomoże tu dodawanie kolejnych inteligentnych funkcjonalności.
Nowe technologie, które się zaczęły dopiero kilka lat temu, zmierzają w kierunku czegoś innego i lepiej, żebyśmy rozumieli, do czego zmierzają. Idą one w kierunku Disobedient Thinking Application (nieposłusznej myślącej aplikacji). Zwykła AI, taka, jaką znaliśmy do tej pory, może nauczyć się grać w szachy, czy w Go, a nowa będzie umieć z tego zrezygnować, albo w połowie gry uznać, że jej się już nie chce grać, lub pójść zupełnie inną drogą, albo ulepszać coś wbrew intencji tego, który ją uruchomił.
W 1965 r. Irving John Good, brytyjski matematyk i współpracownik Alana Turinga powiedział, że powstanie superinteligencji, czyli sztucznej inteligencji przewyższającej swym intelektem człowieka, będzie ostatnim ludzkim wynalazkiem. Pod warunkiem że okaże się na tyle miła, że powie nam jak nad nią panować. To jest zupełnie inny okres technologiczny i również cywilizacyjny – podkreślił prof. Piotr Płoszajski.
O tym, jak zbudować Zero Trust zgodną z architekturą referencyjną DoD mówił Bartosz Charliński, Enterprise Architect w firmie Dell Technologies. Coraz częściej mówimy o narzędziach bezpieczeństwa wyposażonych w algorytmy sztucznej inteligencji. Dell dostarczył wiele projektów AI do różnych organizacji.
Technologiczne TOP 3 pakietu cyfrowego PSR i FIDA przedstawił dr Mateusz Blocher, Senior Counsel w SKS. Bezpieczeństwo to technologia, ale też prawo, które z reguły próbuje nadążyć za technologią i problemami które mamy. Jednak czasami ono też nadaje ton zmianom.
W debacie dotyczącej regulacji kontra innowacje, i o tym jak skutecznie chronić klientów sektora finansowego, moderowanej przez Agnieszkę Szopę-Maziukiewicz, IT Managing Director w BIK udział wzięli:
Przemysław Galiński, dyrektor z PwC Polska; dr Wojciech Iwański, Partner w SKS; Przemysław Koch, członek zarządu ds. operacji i IT w VeloBank oraz Anna Żukowska, Director of Governance and Cybersecurity Program Bureau w BNP Paribas.
Paneliści podkreślali, że nowa technologia jest bardzo nacechowana mocą i może być też wykorzystana w sposób niecny, przez przestępców. Dziś ataki to miks narzędzi i rozwiązań. Z drugiej strony coraz częściej dotykają one grup, które nie są świadome cyberbezpieczeństwa, na przykład osoby starsze. Dlatego ważne jest uświadamianie takich zagrożeń.
Wspomniano o zbieraniu danych biometrycznych klientów banków dotyczących tego, w jaki sposób klienci korzystają z usług banku. To pozwala blokować próby fraudów. Banki muszą już myśleć o możliwości złamania w przyszłości kluczy szyfrujących.
Fizyka zostanie ukończona za pół roku, tak zatytułował swoje wystąpienie profesor Andrzej Dragan z Uniwersytetu Warszawskiego.
BLOK IV. Talent w sektorze bankowym. Technologia kontra ludzkie potrzeby
„Tech adoption vs tech exhaustion – jak uwolnić potencjał talentów i technologii dla banków?” Tak zatytułowali swoje wystąpienie Zbigniew Łobocki, Senior Manager i Tomasz Tarasiuk, Partner w Deloitte.
Jak stwierdzili, jednym z elementów wpływających na odejścia pracowników była frustracja związana z procesami. Procesy w większości firm wykorzystują technologię, dlatego ważne jest właściwe przeprowadzenie działań wdrożeniowych do technologii.
BLOK V. Sektorowe podążanie własnymi drogami – banki dźwignią rozwoju gospodarczego
Rozmowę: bankowe innowacje – dyscyplina indywidualna czy sport zespołowy poprowadził Wiesław Kotecki, Partner w Deloitte, a uczestniczył w niej Witold Litaszewski, dyrektor Departamentu Finansowania Konsumenckiego w Polskim Standardzie Płatności.
Niedługo minie 10 lat od pierwszej transakcji BLIK (wypłata 100 zł w bankomacie potwierdzona kodem BLIK), a wcześniej podjęcia decyzji o współpracy w zakresie płatności. Dziś PSP ma 17 mln użytkowników i odnotowuje 5 mln transakcji dziennie. Wspomniano też o płatnościach odroczonych.
O tym, jak zmieniła się polska bankowość i sektor technologii w ciągu dwu dekad działalności FTB dyskutowali: Leszek Modzelewski, dyrektor zarządzający Pionem Projektów i Rozwoju Biznesu CEE i Tadeusz Woszczyński, dyrektor generalny CEE w Hitachi Europe. Między innymi przypomnieli, że w badaniu ankietowym przeprowadzonym 20 lat temu tylko 9% respondentów odpowiedziało, że pojawi się takie zdalne urządzenie do komunikacji z bankiem oraz rozważano coś takiego jak smartfon i bankowość mobilna.
Kongres FTB 2024 – o pracy ponad podziałami
Debatę „20 lat polskiej bankowości i innowacji: od tradycyjnego oddziału po bank w komórce i AI” poprowadził Tadeusz Woszczyński, dyrektor generalny CEE w Hitachi Europe.
Udział w niej wzięli: Joanna Erdman, prezes zarządu Fundacji Polska Bezgotówkowa; Michał Macierzyński, dyrektor Departamentu Usług Cyfrowych w PKO Banku Polskim; Dorota Poniatowska-Mańczak, CIO w Credit Agricole Bank Polska; Piotr Puchalski, dyrektor zarządzający, ds. Obszaru Płatności, E-Commerce oraz Klienta Firmowego w mBanku i Robert Trętowski, wiceprezes zarządu w Krajowej Izbie Rozliczeniowej.
Podczas dyskusji mówiono między innymi o pracy ponad podziałami. Zwrócono uwagę, że opracowania były przygotowywane przez wielu dostawców, co było dodatkową wartością, bo nie patrzono na problem tylko z perspektywy jednej technologii.
W tym roku gościem specjalnym Forum Technologii Bankowych był profesor dr hab. nauk. med. Henryk Skarżyński, twórca i dyrektor Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu oraz Światowego Centrum Słuchu w Kajetanach.
