Ograniczenie zwrotu wpłat na udziały w banku spółdzielczym a definicja spółdzielni

Z kolei w lipcu 2016 dokonano istotnej zmiany brzmienia przepisu nadając zarządowi banku uprawnienie „do wstrzymania albo ograniczenia zwrotu wpłat na udziały”.

Przepis z pozoru precyzyjny, tyle, że nie jest w nim mowa, czy chodzi o wpłaty na udziały, których wysokość określa statut banku, czy wpłaty dobrowolne − przewyższające zadeklarowaną statutowo wysokość.

Co więcej art. 10c w ustępie 1a stanowi, że decyzja zarządu banku co do wstrzymania zwrotu wpłat na udziały lub jego ograniczenia bierze w szczególności pod uwagę:

ogólną sytuację banku pod względem płynności i w zakresie wypłacalności,

wymogi  w zakresie funduszy własnych, o których mowa w art. 92 ust.1 rozporządzenia 575/2013,

wymogi wynikające z art.138 ust. 1 pkt. 2 i 2a ustawy Prawo bankowe,

a także wymóg zdefiniowany w art. 55 ust. 4 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r.

Rozporządzenie CRR

Jeśli chodzi o nadzór makroostrożnościowy nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym − określenie jakiego użył ustawodawca, a mianowicie w szczególności oznacza, że katalog przesłanek decydujących o wstrzymaniu lub ograniczeniu zwrotu wpłat na udziały z mocy decyzji zarządu może ulec rozszerzeniu.

Podobnie jak w przypadku norm europejskich wymogów ostrożnościowych wynikających z rozporządzenia CRR ustawodawca kierował się troską o wypełnienie referencyjnych wymogów w zakresie funduszy własnych przez banki spółdzielcze dając im do ręki instrument istotnie ograniczający możliwość zmienności – a w praktyce uszczuplania funduszu udziałowego.

Istota rozwiązania sprowadza się do tego, że instrumenty kapitałowe emitowane przez bank spółdzielczy kwalifikują się jako instrumenty w kapitale podstawowym Tier1 wyłącznie wówczas, gdy wypełniają warunki określone w art. 28 rozporządzenia 595/2013 z uwzględnieniem możliwości odmowy wykupu, jego ograniczenia z zastrzeżeniem niewykonania zobowiązań wynikających z art. 29 ust. 2 rozporządzenia 575/2013.

Spółdzielnie ze zmiennym funduszem kapitałowym

Korzystne, zabezpieczające bank zapisy zderzają się jednak z regulacjami określonymi w ustawie z dnia 16 września 1982 – Prawo spółdzielcze.

Bez wątpienia bowiem do banków spółdzielczych ma zastosowanie przepis określający spółdzielnię jako dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólna działalność gospodarczą.

Cecha zmienna funduszu udziałowego wynika zatem z samej istoty spółdzielczości, co podważa spółdzielczy charakter banku w okolicznościach trwale wyłączających ową zmienność.

Wykładnia systemowa dowodzi, że intencją ustawodawcy nie było ingerować w charakter spółdzielni jako takiej, czy podważać spółdzielczą formę własności banku objętego regulacjami ostrożnościowymi.

Tym samym możliwe jest podważenie skutecznego stosowania przepisów art. 10c ust 1 i 1a Ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych.

Do sprawy wkrótce wrócimy.