Nie tylko o płatnościach
Tadeusz Kościński, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju, wyraził nadzieję, że szybko osiągniemy poziom 80% obrotu bezgotówkowego w Polsce. W ten sposób zrównamy się z przodującymi w tym zakresie krajami w Europie.
Konferencję prowadził Stanisław Brzeg-Wieluński, redaktor naczelny „Miesięcznika Finansowego BANK”. Podkreślił, że wchodzimy w nową erę budowy sieci akceptacji w Polsce.
Dziesięć lat temu na rynek wprowadzone zostały karty zbliżeniowe. Dziś technologię szybkich płatności bezstykowych zaakceptowali klienci polskich banków. Nasz kraj jest europejskim liderem w płatnościach zbliżeniowych. W tym roku powstały programy terminalizacji polskich przedsiębiorstw, urzędów i policji.
Czy rok 2017 będzie kolejnym przełomowym rokiem w rozwoju rynku płatności bezgotówkowych? O tym mówiono w kolejnych wystąpieniach i dyskutowano w trakcie panelu. Dariusz Marcjasz, wiceprezes zarządu Krajowej Izby Rozliczeniowej S.A., przekonywał, że warto bezgotówkowo rozliczać się w miastach oraz gminach i jest to wygodne dla mieszkańców. Do końca września przeprowadzono już 100 tys. transakcji bezgotówkowych o wartości prawie 13 mln zł. Tylko we wrześniu było ich 30 tys. Przeszkolono ponad 1000 urzędników, a nawet dwa razy więcej jeśli weźmiemy pod uwagę także przeszkolonych w przyjmowaniu płatności bezgotówkowych, bez wykorzystania kas POS (płatności mobilne). Wiceprezes KIR zapowiedział konkurs dla urzędów pt. „Warto Bezgotówkowo”, którego beneficjentami mają być szkoły. Patronat nad nim objęło Ministerstwo Rozwoju, a wystartuje on 1 stycznia 2018 r.
Obecne postępy w realizacji programu wsparcia obrotu bezgotówkowego przedstawił dr Mieczysław Groszek, prezes zarządu Fundacji Polska Bezgotówkowa. Fundacja chce, by w ciągu czterech lat zainstalowano 600 tys. nowych punktów płatności bezgotówkowych. Jak stwierdził mówca, są to już nie tylko zmiany ilościowe, ale i zmiany jakościowe. Zwłaszcza jeśli dodać do tego program płatności bezgotówkowych w urzędach. Przedstawił też harmonogram prac Fundacji na najbliższe cztery lata. Jego budżet oszacowano na 600 mln zł, a przeciętna kwota dofinansowania jednego terminala płatniczego to 1000 zł.
Od lewej: Mieczysław Groszek, Elżbieta Burliga, Bernadetta Celebańska, Dariusz Marcjasz i Marianna Sidoroff.
Kolejnym punktem w programie Konferencji był panel dyskusyjny, który moderował dr Mieczysław Groszek. Uczestniczyli w nim: Elżbieta Burliga – dyrektor ds. Rozwoju Rynku w firmie First Data Polska, Bernadetta Celebańska – główny specjalista w Wydziale Nadzoru i Administracji Urzędu Miasta Częstochowy, Dariusz Marcjasz i Marianna Sidoroff – zastępca dyrektora Departamentu Gospodarki Elektronicznej w Ministerstwie Rozwoju. Tematem były płatności bezgotówkowe w Polsce w perspektywie po roku 2020. Jak wiadomo w kwietniu br. Ministerstwo Rozwoju razem z Krajową Izbą Rozliczeniową uruchomiło ogólnopolski „Program upowszechniania płatności bezgotówkowych w administracji publicznej”. W czerwcu Ministerstwo Rozwoju, Mastercard, Visa i Związek Banków Polskich podpisały porozumienie o powstaniu „Programu wsparcia obrotu bezgotówkowego”. Do ilu urzędów można wybrać się już bez gotówki oraz od kiedy za mandat zapłacimy kartą? Czy i kiedy zostanie zrealizowany cel odwrócenia relacji udziału procentowego liczby transakcji bezgotówkowych względem gotówkowych z obecnych 20% na 80% na 80% do 20%?
Jak stwierdziła Bernadetta Celebańska, już w 2008 r. Rada Miasta Częstochowy podjęła uchwałę o przyjmowaniu płatności bezgotówkowych od 2009 r. Jest to stale rozwijane. Teraz będą już obsługiwane wszystkie rodzaje opłat. Klienci chętnie korzystają z płatności kartami, ale do płatności mobilnych nadal podchodzą ostrożnie, choć to też się zmienia. Dariusz Marcjasz zwrócił uwagę, że program w urzędach poprzedził pilotaż, co pozwoliło lepiej go przygotować. Problemem nadal są na przykład płatności realizowane w piątki, bo transakcja jest księgowana dopiero w poniedziałek i to jest problemem (płatność gotówką jest księgowana tego samego dnia). Ma to znaczenie – choćby ze względu na dotrzymywanie urzędowych terminów wykonania płatności. Przypomniano, że urzędy uczestniczące w programie nie ponoszą kosztów użytkowania terminali płatniczych. Elżbieta Burliga zwróciła uwagę, że First Data Polska musiała dopasować pewne funkcjonalności systemu na przykład przez dodanie identyfikatora transakcji. Ministerstwo Rozwoju korzysta z wielu badań rynku i stara się dostosować do oczekiwań obywateli i samorządów. Mówiła o tym Marianna Sidoroff. Tworzone są też regulacje, które mają ułatwić korzystanie z płatności bezgotówkowych – są już one w końcowym etapie opracowywania. Dariusz Marcjasz stwierdził natomiast, że program realizowany przez KIR działa w sektorze, w którym płatności bezgotówkowe praktycznie nie funkcjonowały.
Włodzimierz Kiciński, wiceprezes Związku Banków Polskich, podsumował akcję „Dzień płatności bezgotówkowych”. Jak stwierdził, płatności tego typu będą coraz bardziej powszechne i społeczeństwo będzie przekonywać się, że są one bezpieczniejsze niż korzystanie z gotówki oraz nie naruszają poczucia prywatności. Obecnie w Polsce jest w użyciu prawie 38 mln kart płatniczych, ale przy wykonywaniu płatności bezgotówkowych korzysta się też z telefonów komórkowych. W Koalicji ds. Obrotu Bezgotówkowego działa ponad 100 podmiotów. Zaapelował o upowszechnianie hasła „Warto Bezgotówkowo”.
W kolejnej części konferencji koncentrowano się na tym, jak skutecznie prowadzić działania edukacyjno-informacyjne, aby szybko zwiększyć skalę obrotu bezgotówkowego w Polsce. Witold Siekierzyński, menedżer i instruktor oraz psycholog ekonomiczny z firmy eService, przedstawił wyniki badania o płatnościach bezgotówkowych wykonany przez instytut badawczy ARC Rynek i Opinia na zlecenie firmy eService. Jak z niego wynika, 56% Polaków preferuje obecnie płatności bezgotówkowe. Omówił postrzeganie płatności bezgotówkowych – nadal nie są popularne mikropłatności, choć nie ma dziś żadnych technicznych ograniczeń do korzystania z nich.
Od lewej: Robert Lidke, Dorota Dublanka, Włodzimierz Kiciński, Joanna Seklecka oraz Waldemar Zbytek.
W panelu dyskusyjnym, moderowanym przez Roberta Lidke, publicystę ekonomicznego portalu aleBank, uczestniczyli: Dorota Dublanka – prezes zarządu Fundacji KIR na Rzecz Rozwoju Cyfryzacji Cyberium, Włodzimierz Kiciński, Joanna Seklecka – prezes zarządu eService oraz Waldemar Zbytek – wiceprezes zarządu Warszawskiego Instytutu Bankowości. Włodzimierz Kiciński zwrócił uwagę, na ochronę naszej prywatności, podkreślił też, że rozwój infrastruktury dostępu do internetu jeszcze bardziej przybliży nas do płatności bezgotówkowych. Waldemar Zbytek stwierdził, że samorządy bardzo dobrze odbierają inicjatywę korzystania z płatności. Rozmawiano też o problematyce związanej z masowym włączeniem seniorów do świata płatności bezgotówkowych. Joanna Seklecka przypomniała o programach lojalnościowych, które zachęcają do korzystania z transakcji elektronicznych. Rozmawiano też o edukacji na przykład dzieci w szkołach. Płatność bezgotówkowa powinna być takim samym prawem klienta, jak płatność gotówkowa. Jeśli wprowadzi się tą zasadę, to osiągniemy w promowaniu płatności bezgotówkowych zakładane cele.
W listopadzie 2016 r. powstała inicjatywa „Bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni”. Wtedy umowę podpisało sześć organizacji. Dziś do porozumienia o partnerstwie w tym projekcie edukacyjnym dołączył mBank i Fundacja Polska Bezgotówkowa.
Tematem kolejnej części Forum były innowacje płatnicze i projekty sektorowe. Jak wiadomo, rynek usług płatniczych jest jednym z najbardziej dynamicznych obszarów sektora finansowego. Jak duży wpływ na pojawianie się innowacji mają klienci, a jaki firmy z sektora fintech? Czy w świecie płatności większą siłą napędową do wprowadzania zmian są potrzeby klientów, czy też rządowe regulacje? W kolejnym panelu zaprezentowano innowacje płatnicze roku 2017. Rozpoczęto między innymi wdrażanie usługi eFaktury w bankach. Zastanawiano się, jaka jest przyszłość polskiego rynku usług płatniczych i czy wdrożenie dyrektywy PSD2 spowoduje tu duże zmiany.
O standaryzacji interfejsów komunikacyjnych (API) jako o katalizatorze otwartej bankowości mówił w swoim wystąpieniu Maciej Kostro – doradca zarządu Związku Banków Polskich. Ważne jest ustandaryzowanie danych, które wymieniają pomiędzy sobą strony. To również zdefiniowanie standardów bezpieczeństwa. Najważniejszym elementem powinien być jednak klient, który korzysta z usług banku lub strony trzeciej. Prelegent mówił o standardach specyfikacji API w Wielkiej Brytanii i Francji oraz o pracach w tym kierunku na Słowacji. Pojawiają się też inicjatywy paneuropejskie – np. The Berlin Group. Maciej Kostro wspomniał o inicjatywie CAPS.
Anna Maj, Country Manager w PayTech, ekspert Forum Technologii Bankowych, mówiła o fintechach i innowacjach w usługach płatniczych. Jak poinformowała, w 166 projektów z tego zakresu zainwestowano 29 mld dolarów. Zwróciła uwagę na problematykę stymulowania innowacji oraz technologie takie jak: wirtualni asystenci, blockchain, niewidzialna płatność, wykorzystanie biometrii itp. Natomiast Adrian Kurowski, dyrektor Visa w Polsce, przedstawił problematykę płatności w cyfrowym świecie i to jak je postrzegają konsumenci. Jak stwierdził, to technologie mobilne zmieniają płatności. Jak się okazuje 77% Europejczyków i tyle samo Polaków, to użytkownicy pieniądza mobilnego. Z płatności mobilnych korzysta już 86% tzw. millenialsów. Konsumenci płacący zbliżeniowo są bardziej ufni w stosunku do nowych rozwiązań płatniczych.
Innowacje płatnicze i projekty sektorowe
O tzw. świecie 4.0 mówił Bartosz Ciołkowski – dyrektor generalny Mastercard Europe w Polsce. Dziś świat napędzają dane, a kolejnym etapem są relacje i połączenia (connections). Mastercard chce, by wszyscy, płacąc kartą, mieli możliwość np. wymyślenia niespodzianki dla znajomych, a w programie „Bezcenna niespodzianka” niektóre z nich zrealizuje. W dalszej części prezentacji o nowych technologiach i łączeniu marek z ludźmi mówił Arkadiusz Szulczyński, specjalizujący się w efektywności kreatywnej i design thinking. Radził zainteresować się technologią cyfrowych asystentów. Obecnie ważne jest przewidywanie potrzeb klientów i utrzymywanie z nim bezpośredniego kontaktu. Design thinking, czyli metoda tworzenia innowacyjnych produktów i usług na podstawie zrozumienia problemów oraz potrzeb użytkowników działa, jak zaznaczył Arkadiusz Szulczyński, zanim jeszcze powstanie projekt usługi. Dlatego warto z niej korzystać.
Krzysztof Popowski, przewodniczący Forum ds. e-Faktury i e-Opłat w ZBP skupił się na szybkim, wygodnym otrzymywaniu i opłacaniu rachunków w bankowości elektronicznej. Banki mogą wdrażać taką nową usługę. Zaletą jest szybkość przekazywania informacji. Klient nie musi szukać faktury (np. energia elektryczna, telekomunikacja), bo wszystko już jest w systemie. Jest bezpieczna, bo obsługują ją banki. Usługa jest dostępna dla klientów detalicznych i korporacyjnych. Technologicznie wspiera ją KIR. Jak podał mówca, usługa zostanie uruchomiona w ciągu najbliższych kilku tygodni.
„Laboratorium Przyszłości” to temat wystąpienia Wojciecha Małaszewicza, dyrektora ds. produktów dla instytucji finansowych w firmie First Data Polska. Rewolucje i ewolucje w płatnościach stały się dla nas chlebem powszednim. Kolejne rewolucje w płatnościach przychodzą coraz szybciej. Pomysły, na których realizację musimy jeszcze „chwilę” poczekać to na przykład neuropłatności, sztuczna inteligencja itp. Inne technologie to choćby automatyczny wybór metody płatności (wybór najlepszej metody w danej sytuacji). Prelegent mówił pomyśle na jeden „system centralny”, w którym przechowywane byłyby informacje o wszystkich środkach klienta oraz o „uberyzacji” płatności.
Od lewej: Michał Polasik, Bartosz Ciołkowski, Jakub Kachlicki, Katarzyna Sosin, Adrian Kurowski oraz Krzysztof Popowski.
Forum zakończył panel dyskusyjny PayTech. Rozmawiano o tym, że cyfrowe płatności na dobre zagościły na polskim rynku usług płatniczych. Coraz więcej klientów banków korzysta z kanału mobilnego. Czy na rynku płatności jest jeszcze miejsce na kolejne rozwiązania płatnicze? Czy w dobie płatności natychmiastowych i przelewów na numer telefonu Polacy oczekują jeszcze innych, szybszych, inteligentniejszych rozwiązań? Czy przyszłość płatności elektronicznych nadchodzi, a może już nadeszła? Moderatorem dyskusji był dr hab. Michał Polasik – adiunkt w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Uczestniczyli w niej: Bartosz Ciołkowski, Jakub Kachlicki – dyrektor departamentu Aplikacji Bankowości Elektronicznej w PKO Bank Polski S.A., Adrian Kurowski, Krzysztof Popowski oraz Katarzyna Sosin – dyrektor w firmie Billon Financial.
Katarzyna Sosin zastanawiała się, czy lepiej jeśli FinTech kreuje potrzeby klientów, czy powinien się ich pytać, czego potrzebują. Jak stwierdził Bartosz Ciołkowski, ważne nie są zmiany w technologiach, ale jak do nich podchodzimy. Potrzebny jest odpowiedni proces, by kreować potrzeby. Krzysztof Popowski odpowiedział na pytanie z sali, dlaczego musiało minąć 10 lat i dopiero teraz pojawia się rozwiązanie takie jak e-faktura. Jak stwierdził, problemem były regulacje prawne. Jakub Kachlicki potwierdził, że bank nadal będzie kupował start-upy lub w nie inwestował. Będzie też kupował licencje. Padło pytanie, czy regulacje wpłyną na rynek firm fintech, zwłaszcza wejście przepisów związanych z PSD2. Jak stwierdzono, nie powinno to zakłócić tego, co już się dzieje na rynku, czyli współpracy banków i fintechów. W tej formule można budować efektywne i atrakcyjne dla obu stron modele biznesowe. Rolą rządu i regulatorów jest też zatrzymanie firm fintech w naszym kraju.
Porozumienie o partnerstwie w projekcie edukacyjnym „Bezpieczeństwo w Cyberprzestrzeni” podpisali (od lewej): dr Mieczysław Groszek, prezes zarządu Fundacji Polska Bezgotówkowa; Włodzimierz Kiciński, wiceprezes Związku Banków Polskich i Jarosław Górski, dyrektor Departamentu Bezpieczeństwa mBanku.
Konferencję podsumował Włodzimierz Kiciński. Dodajmy, że organizatorami tegorocznej edycji Forum Usług Płatniczych były Związek Banków Polskich, Centrum Prawa Bankowego i Informacji oraz „Miesięcznik Finansowy BANK”. Przypomnijmy też, że w jego trakcie podpisano porozumienie o partnerstwie w projekcie edukacyjnym „Bezpieczeństwo w Cyberprzestrzeni”.
Bohdan Szafrański
Zdjęcia: Marzenna Stokłosa
