Przewodniczący Komitetu Sterującego Narodowej Grupy Roboczej ds. reformy wskaźników referencyjnych o WIBOR i WIRON
Karol Mórawski: W ostatnim czasie Pan Prezes uzyskał nominację na przewodniczącego Komitetu Sterującego Narodowej Grupy Roboczej ds. reformy wskaźników referencyjnych. Jakie podmioty są reprezentowane w ramach tego ciała, i jakie są jego podstawowe kompetencje?
Tadeusz Białek: Na wstępie należy przypomnieć, że celem prac Narodowej Grupy Roboczej jest przygotowanie procesu skutecznego wdrożenia nowego wskaźnika referencyjnego typu RFR (wskaźnik referencyjny wolny od ryzyka, Risk-Free Rate) na polskim rynku finansowym oraz zastąpienia nim stosowanego obecnie wskaźnika referencyjnego stopy procentowej WIBOR.
Komitet Sterujący prowadzi prace Narodowej Grupy Roboczej ds. reformy wskaźników referencyjnych. Jest to ciało o charakterze decyzyjnym, które spina działania strumieni i podstrumieni, pracujących w ramach Grupy nad poszczególnymi obszarami reformy wskaźników referencyjnych.
Skład tego Komitetu został ukształtowany w taki sposób, aby uwzględniał wszystkich interesariuszy procesu tranzycji. Tworząc go, bazowano na dobrych wzorcach analogicznych grup roboczych (working national groups), działających w tych państwach, w których dokonano podobnej tranzycji, tj. procesu zastąpienia wskaźników IBOR przez wskaźnik alternatywny, np. Wielkiej Brytanii, Szwajcarii czy samej strefy euro.
W skład polskiego Komitetu Sterującego wchodzą: Ministerstwo Finansów, Komisja Nadzoru Finansowego, Polski Fundusz Rozwoju, GPW Benchmark SA jako administrator wskaźnika WIBOR, Bankowy Fundusz Gwarancyjny i Narodowy Bank Polski.
Zgodnie ze zmianami, przegłosowanymi w grudniu, w skład Komitetu Sterującego wszedł Związek Banków Polskich, którego przedstawiciel pełni funkcję przewodniczącego na podstawie decyzji Komitetu, a także przedstawiciel jednego z banków, należących do Narodowej Grupy – w trzymiesięcznej formule rotacyjnej, w randze zastępcy przewodniczącego.
Idea jest taka, aby rzeczywiście szerokie grono interesariuszy, zarówno ze strony publicznej, jak i prywatnej, brało udział w tym procesie.
Jeszcze szerszy jest skład całej grupy roboczej. W pracach wspomnianych dziesięciu strumieni i kilku podstrumieni uczestniczą również przedstawiciele innych instytucji finansowych, między innymi Polskiej Izby Ubezpieczeń, Izby Domów Maklerskich, Izby Zarządzającej Funduszami i Aktywami, KDPW, BondSpot, reprezentanci samych banków i innych instytucji finansowych czy wreszcie doradcy instytucjonalni i prawni.
Czy możemy przybliżyć, jak zgodnie z założeniami powinien przebiegać proces odchodzenia od dotychczasowych wskaźników i zastępowania ich przez WIRON?
Grupa działa wedle wytycznych, przyjętych w Mapie drogowej procesu zastąpienia wskaźników referencyjnych WIBOR i WIBID przez indeks WIRON.
W dokumencie, który został przyjęty w tym roku i stanowi harmonogram procesu tranzycji, rozpisany został cały proces tranzycji na okres dwóch lat, ze szczegółowym rozbiciem na poszczególne kamienie milowe. Skrócona wersja tego dokumentu publikowana na stronach KNF w sposób przejrzysty pokazuje, jak powinien przebiegać proces przechodzenia od WIBOR/WIBID do WIRON w poszczególnych kwartałach.
Założeniem jest, aby reforma wskaźników referencyjnych w Polsce została zrealizowana w całości do końca 2024 r., przy czym wdrożenie przez uczestników rynku nowej oferty produktów finansowych stosujących indeks WIRON planowane jest na lata 2023 i 2024.
Założenia mapy drogowej opracowanej w ramach Narodowej Grupy Roboczej wskazują na gotowość do zaprzestania opracowywania i publikowania wskaźników referencyjnych WIBOR i WIBID od początku 2025 r.
To jedno z największych wyzwań, przed jakimi stoi sektor bankowy w ostatnich latach. Jak wskazują doświadczenia innych państw, działania tego typu w olbrzymim stopniu angażują wszystkich uczestników rynku, choćby dlatego, iż proces ten musi być bardzo drobiazgowo przeprowadzony w ramach poszczególnych instrumentów finansowych, także z udziałem interesariuszy zagranicznych.
Czytaj także: Oprocentowanie kredytów nie spadnie wraz z odejściem WIBOR-u>>>
Gdzie zatem możemy się spodziewać największych wyzwań i trudności w realizacji procesu tranzycji?
Największym wyzwaniem, zapisanym w tzw. mapie drogowej, jest weryfikacja przesłanek do wystąpienia zdarzenia regulacyjnego zgodnie z art. 23c ust. 1 Rozporządzenia BMR.
Owo zdarzenie regulacyjne będzie stanowić podstawę do wyznaczenia w rozporządzeniu ministra finansów na podstawie stosownej ustawowej delegacji zamiennika kluczowego wskaźnika referencyjnego WIBOR na WIRON, przy określeniu szczegółów dotyczących tak zwanego spreadu korygującego, czyli współczynnika korygującego, oraz daty, od której zamiennik będzie stosowany.
To jest z mojego punktu widzenia kluczowy element procesu tranzycji: zarówno samo określenie zdarzenia regulacyjnego, jak i wydanie rozporządzenia, bo będzie to regulować cały dotychczasowy portfel.
Drugim bardzo istotnym wyzwaniem będzie stopniowe, ewolucyjne wprowadzanie nowego wskaźnika do nowych produktów, począwszy od 2023 roku. Mapa drogowa przewiduje, że do nowych produktów można stosować nowy wskaźnik równolegle do dotychczasowego, natomiast od 2024 r. w ofercie banku i innych podmiotów powinny pozostać produkty bazujące na WIRON, w tym przede wszystkim dla konsumentów (w szczególności kredyty mieszkaniowe, przy jednoczesnym rozwoju rynku kredytów mieszkaniowych ze stałym oprocentowaniem).
To dotyczy nie tylko rynku kredytowego, pamiętajmy, że wskaźnik WIBOR miał bardzo szerokie zastosowanie na rynku finansowym, poczynając od obligacji, poprzez instrumenty pochodne, a kończąc na produktach leasingowych i faktoringowych. Wszystkie te elementy równolegle będą musiały podlegać dostosowaniu i stopniowemu zastępowaniu dotychczasowego wskaźnika nowym.
Trzecim, bardzo ważnym wyzwaniem, jest proces edukacyjno-informacyjny, Jak wspomniałem na wstępie, mamy do czynienia ze skomplikowaną reformą, zwłaszcza dla zwykłego Kowalskiego może być ona trudna do zrozumienia.
W związku z tym niezbędny jest program edukacyjno-informacyjny, który zgodnie z mapą drogową powinien ruszyć od początku 2023 roku. Będzie on realizowany w wielu wymiarach, za pośrednictwem zróżnicowanych metod komunikacji, adresowanych do różnych interesariuszy i uczestników rynku.
Czytaj także: Wszystko o WIBOR i WIRON, o co chciałbyś zapytać>>>
Jego zadaniem jest wyjaśnianie całego procesu tranzycji i podstawowych jego elementów oraz definicji językiem zrozumiałym dla przeciętnego Kowalskiego, ale także dla pozostałych interesariuszy. Same działania informacyjne również będą wskazywać, na czym polega proces tranzycji.
To jest bardzo ważny element, zwłaszcza w kontekście wysoce nieodpowiedzialnych zachowań różnego rodzaju podmiotów na rynku, które mogą próbować podkopywać proces tranzycji różnymi działaniami w rodzaju kwestionowania WIBOR-u czy WIRON-u, czy też podważania dotychczasowych umów kredytów hipotecznych opartych o ten wskaźnik.
Niemniej jednak ostatnie, wyraziste stanowiska Komisji Nadzoru Finansowego i Komitetu Stabilności Finansowej będą na pewno kłaść pewną tamę takim działaniom w przestrzeni publicznej, tłumacząc zarówno zasady, jak i poszczególne elementy tego procesu tranzycji, a zarazem kwestionując pojawiające się zarzuty dotyczące rzekomych nieprawidłowości czy manipulacji przy wskaźniku WIBOR, które to zdarzenia nigdy nie miały miejsca.
