POLSTR już jest – ZBP apeluje, żeby się dobrze przygotować do wprowadzenia nowego wskaźnika
– GPW Benchmark rozpoczęła publikację nowego indeksu POLSTR, mającego zastąpić WIBOR, na swoich stronach internetowych. Są też dostępne dane wstecz, od 2021 roku – powiedziała podczas Europejskiego Kongresu Finansowego w Sopocie Aleksandra Bluj, wiceprezes GPW Benchmark.
– Apeluję do bankowców, żeby dobrze przygotować się do procesu wprowadzania wskaźnika POLSTR do użytku. Nie ma od tego odwrotu – mówił podczas EKF dr Tadeusz Białek, prezes Związku Banków Polskich (ZBP).
POLSTR to stopa depozytów niezabezpieczonych na termin O/N banków oraz instytucji finansowych czyli takich jak np. PZU. Wyznaczana jest w każdy dzień roboczy o godz. 8.55 i publikowana o godz. 12.55 na stronie administratora.
Na podstawie wartości historycznych powstaje rodzina indeksów składanych. Należą do niej POLSTR 1M Stopa Składana, POLSTR 3M Stopa Składana i POLSTR 6M Stopa Składana. Odzwierciedlają okresową stopę procentową skalkulowaną w oparciu o metodę procentu składanego z jednodniowych stóp POLSTR.
Jest też POLSTR Indeks Jednopodstawowy, odzwierciedlający skumulowaną wartość inwestycji oprocentowanej według POLSTR od 4 stycznia 2021 roku, kiedy wartość początkowa wynosiła 100.
Czytaj także: Prezes ZBP: pierwsze zastosowanie POLSTR w umowach znacznie wcześniej niż na koniec ’25
POLSTR czyli konieczność reformy wskaźników referencyjnych
Nad reformą wskaźników referencyjnych od 2022 roku pracowała Narodowa Grupa Robocza. Powstała po tym, jak premier rządu PiS Mateusz Morawiecki ogłosił, że trzeba zastąpić stosowaną w umowach kredytowych stopę WIBOR nowym wskaźnikiem, który spowodowałby obniżenie rat kredytów.
Dlatego na początku prac nad uzasadnioną potrzebą reformy, którą przeprowadziły już największe rynki finansowe (USA, strefa euro, Wielka Brytania, Szwajcaria), ciążyła polityczna presja. Ówczesny premier wyraził oczekiwanie, żeby indeks WIBOR przestał być stosowany już w 2023 roku. To było niemożliwe.
Po licznych perypetiach Komitet Sterujący Narodowej Grupy Roboczej pracujący nad reformą wskaźników referencyjnych zdecydował w grudniu 2024 roku o wyborze docelowej stopy, a w styczniu 2025 roku uzyskała ona nazwę POLSTR (Polish Short Term Rate).
W sumie – jak podał podczas EKF Paweł Preuss, partner w firmie doradczej EY – w prace nad reformą zaangażowanych było od 300 do 500 osób.
– Chciałbym podkreślić optymalność wyboru wskaźnika i szerokość konsultacji, w ramach których został on wybrany – powiedział dr Tadeusz Białek.
– Bardzo wiele podmiotów infrastrukturalnych przygotowuje się do tego, żeby ta reforma mogła stać się sukcesem. Wskaźnik został wybrany w ramach dyskusji i dialogu z rynkiem finansowym, bardzo dobrze podąża za stopą depozytową – dodała wiceprezes ING Banku Śląskiego Bożena Graczyk.
WIBOR a POLSTR
POLSTR będzie miał podobny jak WIBOR, silny mechanizm transmisji polityki pieniężnej. Tylko, że o ile w przypadku WIBOR główną stopą polityki pieniężnej była stopa referencyjna, to w przypadku POLSTR będzie nią stopa depozytowa banku centralnego. Jest ona teraz niższa od referencyjnej o 50 punktów bazowych.
POLSTR jest stopą transakcji niezabezpieczonych, jak strefie euro i w Wielkiej Brytanii, gdzie stopy ESTR i SONIA odzwierciedlają też takie transakcje. Tamtejsze banki centralne mówią, że są to miary pieniądza „prawie” wolne od ryzyka.
Wolne od ryzyka stopy (Risk Free Rate, RFR) używane są w USA i w Szwajcarii, gdzie odzwierciedlają koszt pożyczanego pieniądza z zabezpieczeniami.
O ile WIBOR jest stopą forward looking, czyli odzwierciedlająca oczekiwany koszt pieniądza w przyszłości, POLSTR jest stopą backward looking, czyli pokazującą, jaki był koszt pieniądza w przeszłości.
– Odejście od wskaźnika forward looking będzie wymagało dostosowania polityki pieniężnej i jej narzędzi – powiedział Artur Soboń, członek zarządu Narodowego Banku Polskiego.
– Wybór [wskaźnika], którego dokonaliśmy z udziałem NBP, jest wyborem optymalnym – dodał.
Czytaj także: GPW Benchmark rozpoczęła wyznaczanie nowego indeksu stóp procentowych POLSTR
Mapa Drogowa POLSTR – WIBOR do 2028 roku
Zaktualizowana Mapa Drogowa reformy wskazuje, że banki muszą przygotować do dostarczania danych swoją infrastrukturę informatyczną, procedury operacyjne oraz stworzyć infrastrukturę prawną umów.
NGR musi natomiast wydać rekomendacje dotyczące stosowania wskaźnika w umowach, co powinno być o tyle łatwiejszym zadaniem, że wydawała już takie, gdy wskaźnikiem miał być WIRON, zanim ujawniono jego wady.
– Realizacja każdego z kamieni milowych [reformy wskaźników referencyjnych] jest niezbędna i konieczna. Mamy nadzieję, że zrobimy to dobrze i na czas. To nie są już ćwiczenia, to jest już wprowadzenie wskaźnika – powiedział Marcin Mikołajczyk, zastępca przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego.
– Wiem, że trwają intensywne prace w bankach. Ten projekt musi obejmować kluczowe obszary banku (…) To niezwykle złożony proces wewnętrznie i zewnętrznie (…) Bardzo dużym przedsięwzięciem jest dostosowanie modeli ryzyka do nowego wskaźnika – mówiła Bożena Graczyk.
NGR w jednym z wcześniejszych komunikatów podkreśla, że „kluczowym momentem będzie pierwsza emisja obligacji skarbowych, zaplanowana na grudzień 2025 roku”.
„Zdarzenie to będzie impulsem dla uczestników rynku finansowego do rozpoczęcia wprowadzania do oferty wszystkich typów produktów finansowych, w których stosowany będzie POLSTR, w pierwszym półroczu 2026 roku” – napisała wówczas NGR.
Emisja papierów skarbowych ma być także impulsem do powstania rynku swapów i instrumentów pochodnych. NGR informowała, że przewiduje wówczas, iż na POLSTR zaczną się emisje papierów dłużnych banków, obligacji korporacyjnych, a także sprzedaż przez banki kredytów, w tym hipotecznych.
– Miarą sukcesu reformy będzie zastosowanie wskaźnika POLSTR w umowach – powiedział Paweł Preuss.
Według zaktualizowanej Mapy Drogowej WIBOR przestanie być używany w 2028 roku.
