IT@BANK 2020 | Technologia pandemii się nie kłania

Ranking opracowała Katarzyna Pawlik, Doradca Zarządu,
Zespół Ekonomiczno-Regulacyjny ZBP

Po wybuchu epidemii koronawirusa i nałożeniu w pierwszej połowie 2020 r. restrykcyjnych ograniczeń w życiu społecznym i gospodarczym, sytuacja ekonomiczna kraju oraz poszczególnych przedsiębiorstw uległa diametralnej zmianie. Prowadzenie biznesu na tym samym poziomie, przy jednoczesnym dążeniu do sprostania oczekiwaniom klientów, stanowiło i nadal stanowi olbrzymie wyzwanie. Trzeba jednak dodać, że ten szczególny czas dla sektora IT mógł być szansą, a to z racji wprowadzenia w wielu branżach rozwiązań zdalnych oraz nowych innowacyjnych systemów.

Czy podmioty z branży technologicznej temu zadaniu sprostały? Jak kształtowała się ich sytuacja w roku ubiegłym, a jak w rzeczywistości covidowej? Temu właśnie poświęcona jest najnowsza edycja raportu IT@BANK.

Kilka słów o metodologii

Dla sektora bankowego firmy IT są niezwykle istotnym partnerem. Polskie banki znane są z bardzo wysokiego zaawansowania technologicznego, jednego z najwyższych w całej gospodarce. Jednocześnie stale dążą do dalszego podnoszenia poziomu jakości oferowanych przez siebie usług, w coraz większym stopniu świadczonych w sposób cyfrowy. Dlatego też tak ważna jest dla nich współpraca z firmami technologicznymi o wysokim poziomie nowoczesności i innowacyjności. Nie może zatem dziwić to, że w rankingu IT@BANK 2020 zostały uwzględnione podmioty współpracujące blisko z sektorem finansowym.

Na początku omawianego rankingu warto kilka słów poświęcić metodologii przeprowadzenia zestawienia. Przygotowując IT@BANK 2020 w dużym stopniu bazowaliśmy na rozwiązaniach i doświadczeniach wykorzystywanych już w poprzednim roku. Uznaliśmy w ten sposób wkład wniesiony przez wcześniejsze edycje rankingu, chcieliśmy także zachować ciągłość i porównywalność prezentowanych danych w kolejnych latach. To podejście nie oznacza jednak, że ranking został sporządzony w całkowicie taki sam sposób, jak w roku ubiegłym. Dokonaliśmy bowiem kilku korekt, a najważniejsze z nich dotyczyły skali punktowej i podejścia do bazy klientów.

Ocena firm technologicznych uczestniczących w IT@BANK 2020 – tak rankingu głównym, jak i podrankingach – oparta jest na zestawie wskaźników reprezentujących osiągnięcia danej firmy w ostatnim pełnym roku obrachunkowym (ewentualnie w ostatnim półroczu – w przypadku niektórych wskaźników użytych w podrankingach). Wykorzystujemy najbardziej aktualne wyniki i na ich podstawie wyliczona zostaje ocena punktowa. Maksymalna ilość punktów do uzyskania zależy od ilości podmiotów biorących udział w danym rankingu. Z wyjątkiem podrankingu dotyczącego współpracy z sektorem bankowości spółdzielczej, jest to 45 punktów. Kolejne instytucje w zestawieniu otrzymują odpowiednio mniejszą ich ilość.

Bardzo istotnym elementem punktacji przyznawanej każdej firmie IT (branym pod uwagę bezpośrednio – albo mającym wpływ na wynik innych wskaźników) była ocena bazy klientowskiej, jednakże przyjętej w specyficznym rozumieniu, gdyż odnoszącej się do ilości i wielkości klientów instytucji finansowych obsługiwanych przez poszczególne firmy IT, a nie do samej bazy jej klientów^[1]. W zastosowanej punktacji zostały wykorzystane odpowiednio określone wagi, przypisane na podstawie wielkości klientów. Podawana przez nas ich liczba jest ważona sumą bilansową instytucji finansowych według następujących zasad: banki o sumie bilansowej do 2 mld zł mają przypisaną wagę 1, banki o sumie bilansowej od 2 do 10 mld zł wagę 5, a banki z aktywami ponad 10 mld zł wagę 10. Niebankowe instytucje finansowe będące klientami firm IT dostawały wagę 1, niezależnie od ich wielkości. Oznacza to, że duży bank traktowany jest na równi z 10 małymi bankami czy niebankowymi instytucjami finansowymi. Niestety, nie wszystkie firmy biorące udział w zestawieniu przesłały informację o podziale klientów (w tabelach są oznaczone znakiem*) – instytucji finansowych – pod względem rodzaju i wielkości, stąd w przypadkach braku takiej informacji otrzymywały one 1 punkt za każdego klienta z branży finansowej. Jednocześnie brak powyższej informacji nie pozwalał na wyliczenie porównywalnego z innymi podmiotami wskaźnika przychodów na klienta z sektora finansowego, stąd w zestawieniu podrankingu efektywności, w tych polach musieliśmy wstawić brak danych (bd).

Punktacja ostateczna prezentowanych zestawień stanowi średnią sumy ocen cząstkowych za poszczególne kategorie. Jeśli nie było możliwe wyliczenie jakiegoś wskaźnika lub ma on wartość ujemną, dana firma otrzymuje za niego 0 punktów. Nasz ranking nie przewiduje bowiem punktów ujemnych.

Firmy technologiczne zostały również poproszone o udzielenie odpowiedzi na pytania o najbardziej innowacyjne ich zdaniem instytucje finansowe, a także o wskazanie, które podmioty w okresie lockdownu (marzec-sierpień 2020 r.) wdrożyły produkt lub usługę najbardziej użyteczną dla rynku bankowo-finansowego. Obie te kategorie oparte były na subiektywnej ocenie jakościowej. Pozwalają jednak poznać reprezentatywną opinię menedżerów sektora IT.

Udział firm IT w naszym rankingu ma charakter dobrowolny. Aby w nim uczestniczyć, firmy technologiczne musiały przesłać wypełnione ankiety, zawierające prezentowane w zestawieniu informacje, na podstawie których zostały obliczone poszczególne wskaźniki. Jak zostało wspomniane wcześniej, w obecnej edycji prezentujemy dane 45 podmiotów. Poszczególne firmy same klasyfikowały rodzaj swojej działalności do jednego, ewentualnie kilku segmentów, w których w sposób szczególny się wyróżniają (kategoriami tymi są: dostawca oprogramowania, dostawca sprzętu, integrator, data centre, telekom oraz inne). Zestawienie firm według segmentów wraz z informacją o ich przychodach i wynikach finansowych zaprezentowane zostało w tabeli 0.

And the winner is…

Nie chcąc trzymać nikogo dłużej w niepewności, już na początku prezentacji zestawienia głównego, pragniemy ogłosić, że zwycięzcą rankingu IT@BANK 2020 została Asseco Poland SA z siedzibą w Rzeszowie. Nie stanowi to zapewne wielkiego zaskoczenia, gdyż firma ta świętuje tryumfy w czołówce rankingu od wielu lat. Analizując wskaźniki brane pod uwagę w zestawieniu – dane za 2019 r. – warto wskazać, że Asseco Poland wykazała bardzo wysokie wyniki w zakresie wielkości osiągniętych przychodów, wydatków ponoszonych na badania i rozwój (które stanowią aż 11,7% wartości uzyskanego przychodu) i rentowności na poziomie 25,7%. Jednak zdecydowanie mniej punktów zostało przyznane tej firmie za procentowy udział przychodów od instytucji finansowych w przychodach ogółem – w przypadku Asseco Poland SA jest to 41%. Choć wydaje się to być wysoki wskaźnik, to plasuje ten podmiot dopiero na 19. miejscu w porównaniu do innych. Jednakże wysokie noty we wcześniej wspomnianych trzech kategoriach, umożliwiły spółce uzyskanie pozycji lidera rankingu. Serdecznie gratulujemy! Warto również, z drobnym wyprzedzeniem wspomnieć, że firma ta zajęła również wysokie, bo trzecie miejsce w podrankingu pozycji w sektorze finansowym, a także dotyczącym współpracy z sektorem banków spółdzielczych.

Jako dostawca oprogramowania, za swój flagowy i najbardziej innowacyjny produkt Asseco Poland SA uważa Asseco BooX (Bank out of the Box). Jest to pierwsza w Polsce uniwersalna platforma procesowa i technologiczna do sprzedaży oraz obsługi produktów finansowych. Może ona stanowić zalążek do budowy nowego banku, jak również być wykorzystana do przebudowy lub modernizacji istniejącej instytucji finansowej. Asseco BooX zawiera zdefiniowany komplet procesów przeznaczonych do obsługi produktów finansowych z możliwością dostosowania ich do działania na praktycznie każdym rynku. Zdaniem twórców BooX, jako platforma subskrypcyjna, działająca w chmurze idealnie nadaje się do testowania hipotez biznesowych i dowodzenia słuszności nowych modeli banków i platform e-handlu. Stanowi bardzo dobre rozwiązanie dla neobanków, banków podlegających konsolidacji, sandboxów testowych, regulacyjnych i rozwiązań typu marketplace (w e-commerce).

Drugie miejsce w rankingu zajął Zakład Usług Informatycznych NOVUM Sp. z o.o. Jest to ogromny awans tej firmy w naszym zestawieniu, w porównaniu do zeszłorocznej edycji, wtedy uplasowała się bowiem dopiero na ósmym miejscu. Choć pod względem wielkości przychodów ZUI NOVUM nie jest na tle innych podmiotów biorących udział w zestawieniu gigantem (26. pozycja), to mimo wszystko skala współpracy z instytucjami finansowymi (która przynosi aż 98% przychodów) i wysoka rentowność (17,6%) pozwoliły na uzyskanie tak wysokiego miejsca. Dodatkowo ZUI NOVUM, podobnie jak Asseco Poland, uzyskała wysokie noty w podrankingu pozycji w sektorze finansowym (drugie miejsce), a przede wszystkim zwyciężyła wśród podmiotów związanych z bankami spółdzielczymi. Więcej o ofercie firmy powiemy przy okazji kolejnych zestawień.

Nasze podium zamyka Sii Polska Sp. z o.o., również jeden z liderów ubiegłorocznego rankingu (także na trzeciej pozycji). Spółka ta charakteryzuje się bardzo wysokim poziomem przychodów w skali roku, jednakże w przeciwieństwie do wcześniej wymienionych podmiotów, największe tryumfy święci w takich dziedzinach, jak potencjał rozwoju (pierwsze miejsce w podrankingu potencjału rozwojowego) i efektywność (drugie miejsce w podrankingu).

Na kolejnych pozycjach naszego rankingu znalazły się firmy o bardzo zróżnicowanej wielkości przychodów, specjalizacjach i wynikach uzyskanych w danym roku. W tegorocznej edycji pojawiło się kilku debiutantów, co nie powinno dziwić, gdyż rynek IT charakteryzuje się sporą konkurencją i pojawiają się na nim nowe firmy startupowe. Dlatego też nawet dzisiejsi debiutanci mają duże szanse na sukces i zwycięstwo w następnych odsłonach naszego zestawienia.

Kolejne miejsca rankingu głównego wyglądają zatem następująco: czwarte miejsce – Comarch SA (firma ta była liderem ubiegłorocznego zestawienia), piąte – VSoft SA (to spory awans w porównaniu do wcześniejszej 14. pozycji), miejsce szóste – Blue Media SA (rok wcześniej był  na miejscu piątym, więc jego wysoką pozycję można uznać za stabilną), siódme – Sygnity SA (to ogromny przeskok w porównaniu do ubiegłorocznej 30. pozycji), ósme miejsce – Advatech Sp. z o.o. (we wcześniejszym zestawieniu 16. miejsce), miejsce dziewiąte Asseco Data Systems SA (rok wcześniej firma była na 22. pozycji), pierwszą dziesiątkę zamyka zaś Integrated Solutions (awans z 20. miejsca).

Jak liczyliśmy?

W rankingu głównym finalną ocenę wyliczaliśmy na bazie pięciu wskaźników: bezwzględna kwota przychodów ze sprzedaży, udział przychodów od sektora finansowego w całości przychodów, relację wydatków na badania i rozwój do przychodów, ważoną liczbę aktywnych klientów^[2] oraz wskaźnik rentowności netto. Wyniki rankingu głównego oraz wskaźniki, na bazie których powstała końcowa ocena, można znaleźć w tabeli 1.

Analizując poszczególne wskaźniki, chcielibyśmy zwrócić uwagę na zdecydowanego lidera pod względem osiągniętych w 2019 r. przychodów z prowadzonej działalności – firma DellEMC osiągnęła aż 2 049 418 tys. zł, deklasując tym samym pozostałe podmioty biorące udział w zestawieniu. Drugie i trzecie miejsce osiągnęły odpowiednio Comarch SA i Sii Polska Sp. z o.o., jednakże z wynikami o ponad połowę mniejszymi.

Jeżeli chodzi natomiast o rentowność ocenianych firm, to słowa uznania za osiągnięte wyniki pragniemy skierować do Heuthes Sp. z o.o. Firma ta może poszczycić się bardzo wysokim poziomem rentowności, który na koniec ubiegłego roku wyniósł 30,5%. Drugie miejsce pod względem wielkości tego wskaźnika zajął zwycięzca rankingu głównego – Asseco Poland SA (25,7%), natomiast na trzeciej pozycji znalazła się Software AG Polska Sp. z o.o. (24,7%). O wskaźniku tym będziemy jeszcze pisać w dalszej części artykułu – przy okazji podrankingu efektywności – porównując rentowność na koniec 2019 r. do wyników uzyskanych w pierwszej połowie 2020 r.

W przypadku wskaźnika ważonej liczba aktywnych klientów instytucji finansowych, bezkonkurencyjna jest tu Oracle Polska Sp. z o.o. (z wynikiem 626), a na kolejnych miejscach uplasowały się Blue Media SA (467) i Unit4 Polska Sp. z o.o. (433).

Jak wskazano powyżej, w rankingu głównym braliśmy jeszcze pod uwagę wskaźniki wydatków na badania i rozwój do przychodów oraz udziału przychodów od sektora finansowego w przychodach ogółem danej firmy, jednakże bardziej szczegółowo przyjrzymy im się przy kolejnych zestawieniach.

Perspektywy na przyszłość?

Nie jest tajemnicą, że firmy działające na rynku IT muszą – ze względu na jego dużą konkurencyjność – wykazywać się innowacyjnością i dążeniem do ciągłego rozwoju. Oba te elementy niezbędne są, by z sukcesem kontynuować działalność. Jednakże wszystko zależy od indywidualnego podejścia firm – czy mają na to odpowiednie środki i czy są w stanie przeznaczyć je na inwestycje i poszukiwanie nowych rozwiązań, czy bardziej postawią się w pozycji followera. Temat ten jest w dobie pandemii koronawirusa tym bardziej trudny, że wiele branż i firm jest zmuszonych do cięcia kosztów działalności.

W związku z tym, aby jak najbardziej obiektywnie ocenić potencjał rozwojowy firm technologicznych, posłużyliśmy się realnymi kategoriami finansowymi, jakimi są przychody i wydatki na badania i rozwój. W podrankingu potencjału rozwojowego – tabela 2, wzięliśmy pod uwagę zarówno wielkość przychodu osiągniętego przez daną firmę, jak i jego zmianę w skali r./r. Są to istotne wskaźniki, pozwalające ocienić, co się udało osiągnąć, czyli jaka jest siła firmy (mierzona przychodami) na koniec ubiegłego roku, a także to, jak wyglądała sytuacja w pierwszym półroczu 2020 r., kiedy mieliśmy już do czynienia z nowymi warunkami funkcjonowania rynków, w następstwie pandemii koronawirusa.

Drugim istotnym elementem potencjału rozwojowego każdej firmy jest jej podejście do szukania nowych rozwiązań. Dlatego też w zestawieniu silny nacisk kładziemy na wysokość wydatków, jakie poszczególne podmioty przeznaczają na prace badawcze i rozwojowe, a także na kształtowanie się relacji tych wydatków do przychodów ogółem. Tego rodzaju nakłady stanowią jedyną drogę dla firm chcących utrzymać miano innowacyjnych. Niestety, ułomnością tego zestawienia jest, że wiele firm nie podało informacji na ten temat, co miało wpływ na obniżenie punktacji końcowej tych podmiotów w zestawieniu.

Jak wcześniej wspomnieliśmy, w rankingu potencjału rozwojowego tryumfuje w tym roku Sii Polska Sp. z o.o., która nie dość, że utrzymała wysoki poziom innowacyjności, to jeszcze przeskoczyła z drugiego miejsca w ubiegłorocznym zestawieniu, na pozycję lidera. Wprawdzie wskaźnik relacji wysokości wydatków na badania do wielkości przychodów tej firmy nie wydaje się najwyższy, to jednakże, patrząc kwotowo, zarówno tempo wzrostu przychodów, jak i wydatków prorozwojowych są już na bardzo wysokim ...