Cyfryzacja gospodarki może stanowić barierę rozwoju dla polskich małych i średnich firm rodzinnych

Małe i średnie firmy stanowią 99,8% wszystkich polskich przedsiębiorstw[1]. Według danych Parlamentu Europejskiego[2] większość europejskich małych i średnich przedsiębiorstw to firmy rodzinne, w szczególności mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 10 pracowników[3].

Warto zwrócić uwagę, że zgodnie z badaniami tylko 37% rodzinnych biznesów czuje się dobrze przygotowanych do działania w coraz bardziej cyfrowej gospodarce.

Mastercard odgrywa kluczową rolę w cyfryzacji europejskich MŚP, obsługując 4 na 5 małych firm, czyli około 18 milionów przedsiębiorstw. Badanie przeprowadzone w 15 krajach Europy, w tym w Polsce, ma pomóc zrozumieć, w jaki sposób mniejsze przedsiębiorstwa reagują na coraz bardziej postępującą cyfrową transformację w obszarze gospodarczym i społecznym.

W badaniu udział wzięło 10 500 respondentów zarówno z firm rodzinnych z segmentu MŚP, jak i tych, które nie są prowadzone przez członków rodziny.

Czytaj także: Mastercard usprawnia rozwój innowacji w obszarze blockchain

Bariery we wdrażaniu technologii cyfrowych

Wyniki badania przeprowadzonego przez Mastercard pokazują, że firmy rodzinne szybko dostosowały się do cyfrowego świata, którego rozwój przyspieszyła pandemia. 58% polskich firm zwiększyło wykorzystanie płatności cyfrowych – to więcej niż wśród europejskich przedsiębiorstw (47%). Warto zwrócić uwagę, że prawie co czwarty respondent z przebadanych polskich rodzinnych MŚP (38%) czuje się w pełni przygotowany do działania w gospodarce cyfrowej.

40% badanych przedstawicieli firm deklaruje chęć wdrożenia nowych narzędzi cyfrowych. Jednak znaczna część z nich (28%) nie jest pewna, które rozwiązania będą dla nich najlepsze. Wśród przedstawicieli polskich, rodzinnych MŚP poziom tej niepewności jest nieco mniejszy, na poziomie 20%.

Inne czynniki powstrzymujące polskie firmy rodzinne przed wdrażaniem rozwiązań cyfrowych to m.in. obawy związane z cyberbezpieczeństwem (42%) i ochroną prywatności (30%).

Co zaskakujące, prawie jedna trzecia (30%) przedstawicieli europejskich firm rodzinnych stwierdziła, że poleganie na zbyt słabym połączeniu internetowym jest barierą uniemożliwiającą korzystanie z nowych rozwiązań cyfrowych, które mogłyby wspierać ich działalność handlową – w przypadku polskich firm odsetek ten wynosi 22%.

Rola dynamiki rodzinnej

Jednym z poruszanych w badaniu czynników, który może komplikować proces modernizacji, jest opór przed zmianami. Część respondentów jako barierę dla procesu unowocześniania, wskazywało brak otwartości członków firmy na wdrażanie innowacyjnych rozwiązań i sposobu myślenia oraz wykorzystywanie nowinek (27%), a starsze pokolenia były postrzegane jako mniej skłonne do wprowadzania zmian.

Ostrożne poruszanie się w relacjach między zarządzającymi firmą jest również wyzwaniem charakterystycznym dla podmiotów rodzinnych. Jedna piąta respondentów twierdzi, że relacje osobiste z krewnymi są największą trudnością do pokonania w pracy w rodzinnej firmie. Co ciekawe, planowanie sukcesji jest dla niektórych ankietowanych kluczowym punktem zapalnym: wskazuje tak jedna piąta europejskich badanych. Wśród polskich rodzinnych MŚP to tylko 13%.

Jednak w większości respondenci są pozytywnie nastawieni do pracy ze swoimi krewnymi, a przedstawiciele firm rodzinnych są bardziej optymistyczni w kwestii rozwoju biznesu w nadchodzącym roku niż reprezentujący firmy nierodzinne.

Wśród polskich respondentów 60% tych z rodzinnych biznesów spodziewa się wzrostu w nadchodzącym roku, w porównaniu do 47% z MŚP, których nie łączą więzy krwi. W porównaniu z polskimi firmami nierodzinnymi, firmy rodzinne częściej mają bliższe relacje z klientami (65%) i są bardziej odporne na turbulencje biznesowe (59%).

Jednak niepewność co do tego, czy i w jaki sposób modernizować biznes, w połączeniu ze specyficzną dynamiką relacji rodzinnych, mogą zwiększyć ryzyko pozostania w tyle w wyścigu z bardziej elastycznymi konkurentami.

Czytaj także: 100 zł w promocji dla płacących mobilnie kartami banków spółdzielczych Zrzeszenia BPS i Banku BPS

Wspieranie firm rodzinnych

Wśród firm rodzinnych dostrzec można silne dążenie do poszukiwania okazji do edukacji, szkoleń i mentoringu, które mogą  pomóc w rozwoju ich firm. Ponad dwie piąte z nich chce  zmodernizować swój biznes poprzez lepsze wykorzystanie narzędzi cyfrowych. Pokazuje to, że małe firmy rodzinne mają apetyt na podnoszenie swoich kompetencji i podążanie z duchem czasu, ale potrzebują do tego pomocy z zewnątrz.

– Małe firmy są siłą napędową europejskiej gospodarki, zatrudniają 82 mln osób i wykazały się niezwykłą odpornością w trudnych czasach. Jednak wiele MŚP, zwłaszcza tych rodzinnych, potrzebuje dodatkowego wsparcia, aby rozwijać się  w zmieniającym się świecie. Zostawiając je bez pomocy ryzykujemy, że nasze ulubione, małe lokalne firmy nie będą w stanie sprostać nowym wymaganiom konsumentów i pozostać konkurencyjnymi.

Mastercard wspiera już 4 na 5 małych firm w Europie i dokłada wszelkich starań, aby pomóc im dotrzymać kroku zmieniającemu się cyfrowemu krajobrazowi, dzięki szerokiej ofercie rozwiązań, zasobów i narzędzi cyfrowych – powiedział Mark Barnett, prezes Mastercard Europe.  

Mastercard zidentyfikował trzy główne bariery wzrostu, z którymi borykają się małe firmy w Europie: możliwość otrzymywania i dokonywania płatności, dostęp do finansowania wspierającego długoterminowy wzrost oraz dostęp do narzędzi, które pomagają firmom dołączyć do cyfrowego ekosystemu, np. z obszaru cyberbezpieczeństwa. Mastercard wykorzystuje swoją infrastrukturę, technologię i partnerstwa, aby wspierać potrzeby MŚP.

Na przełomie 2020 i 2021 roku ponad 200 tysięcy małych i średnich polskich przedsiębiorców skorzystało z programu „E-business vs. lockdown” zrealizowanego przez Fundację Impact i Mastercard Centre for Inclusive Growth. Program miał na celu przyspieszyć rozwój polskiego e-commerce oraz pomóc małym i średnim przedsiębiorcom w cyfrowej transformacji.

[1] https://www.parp.gov.pl/storage/publications/pdf/Raport-o-stanie-sektora-maych-i-rednich-przedsibiorstw_13_10_2022.pdf

[2] Parlament Europejski. SME focus – Long-term strategy for the European Industrial future. April 2020. Dostępny tu: https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2020/648776/IPOL_STU(2020)648776_EN.pdf. Z lipca 2023.

[3] Kerstin Siakas, Marja Naaranoja, Sotiris Vlachakis, Errikos Siakas, Family Businesses in the New Economy: How to Survive and Develop in Times of Financial Crisis, Procedia, Economics and Finance, Volume 9, 2014, Pages 331-341, ISSN 2212-5671, https://doi.org/10.1016/S2212-5671(14)00034-3.