Najnowsze wydanie miesięcznika BANK 
Choć sugestię prezesa NBP dotyczącą perspektywy podwyżki stóp procentowych, wygłoszoną na konferencji prasowej po posiedzeniu Rady Polityki Pieniężnej, należy traktować raczej jako ogólną refleksję, niż oficjalną deklarację, warto zastanowić się nad konsekwencjami takiego scenariusza dla rynku papierów dłużnych firm.
Korzyści z posiadania obligacji ograniczają się na ogół do odsetek o z góry określonej wysokości. Inwestor nie partycypuje ani w zyskach spółki, której udzielił pożyczki, ani we wzroście wartości firmy, osiągniętym między innymi z jej pomocą. Atrakcyjnym rozwiązaniem mogą być jednak obligacje zamienne na akcje lub obligacje uprawniające do kupna akcji.
Choć oficjalne stopy procentowe utrzymują się na poziomie 1,5 proc. nieprzerwanie od prawie półtora roku, odsetki oferowane przez banki nieustannie idą w dół, zniechęcając do oszczędzania. Na obligacje firm, oferujące znacznie wyższe odsetki, warto więc spojrzeć zarówno w kontekście atrakcyjnego narzędzia budowania kapitału, jak i jego efektywnego wykorzystania w gospodarce.
Wszystko wskazuje na to, że planowana likwidacja funduszy emerytalnych nie spowoduje wielkiego wstrząsu na giełdzie, którego obawiano się w związku z przejęciem przez rządowe agendy akcji prywatnych spółek. Jednak państwo stanie się właścicielem obligacji firm o wartości ponad 9 mld zł, a rynek papierów korporacyjnych odczuje brak OFE.
Choć Moody’s nie zmieniała oceny wiarygodności polskiego długu, to ryzyko obniżenia ratingu wciąż pozostaje wysokie. Taka decyzja może wpłynąć także na sytuację na rynku obligacji firm. Zmiana warunków nie musi być znacząca, ale emitenci powinni się z nią liczyć.
Ostatnie tygodnie wskazują, że nasz dynamicznie rozwijający się rynek papierów dłużnych firm wchodzi w fazę hossy, biorąc pod uwagę popyt na oferowane emisje. Nie przenosi się ona jednak na Catalyst, na którym nie występuje zjawisko windowania cen obligacji do nieracjonalnych poziomów. Nie widać zbyt wielu zagrożeń, które mogłyby rodzić niebezpieczeństwo załamania koniunktury.
Wyniki badania sytuacji na rynku kredytowym, przeprowadzanego przez NBP wskazują, że od kilku miesięcy pogarszają się warunki finansowania firm przez banki. Zwiększają się wymagania, rosną marże i pozostałe koszty. Dzieje się to w warunkach utrzymujących się na rekordowo niskim poziomie stóp procentowych oraz poprawiającej się koniunktury w gospodarce.
Od kilkunastu miesięcy fundusze papierów dłużnych osiągają słabe wyniki i notują odpływ klientów. Część inwestorów przenosi kapitał do funduszy obligacji korporacyjnych, przynoszących wyższe stopy zwrotu. Nie trafia on jednak do mniejszych, często innowacyjnych firm o dużym potencjale, oferujących atrakcyjne oprocentowanie, ale charakteryzujących się też większym ryzykiem. Być może dobrym pomysłem w tym przypadku byłoby powielenie modelu private equity na rynku obligacji.
Spory ruch panuje we wszystkich segmentach papierów dłużnych. Świadczy o tym wzrost rentowności skarbowych obligacji dziesięcioletnich, duże zainteresowanie obligacjami detalicznymi, szybko znikające emisje papierów firm. Ale jednocześnie inwestorów trzeba kusić wyższymi odsetkami.
Stawki rynkowego kosztu pieniądza, stanowiące podstawę oprocentowania obligacji, idą w dół od końca ubiegłego roku. Początkowo tendencja ta mogła mieć źródło w politycznych zapowiedziach, dotyczących obniżek stóp procentowych. Obecnie jednak takie uzasadnienie jest raczej nieaktualne.
Powoli dobiega końca trwający od półtora roku okres deflacji. To wiadomość podwójnie korzystna dla firm posiłkujących się długiem, w tym także w formie obligacji. Po pierwsze, w warunkach inflacji realna wartość zadłużenia maleje, po drugie, wzrost cen wpływa na poprawę wyników i zachęca do inwestycji.
Z emisją obligacji wiążą się obowiązki dotyczące ujawniania i przekazywania różnych informacji inwestorom, którzy papiery zdecydowali się kupić. Ustawa o obligacjach nie tylko dopuszcza formę komunikacji za pośrednictwem strony internetowej emitenta, ale w niektórych przypadkach wręcz nakłada obowiązek korzystania z takiej formy.
Ustawa o obligacjach przewiduje możliwość zawarcia przez emitenta umowy z bankiem, na mocy której będzie on reprezentował interesy nabywców obligacji i działał na ich rzecz. Takie rozwiązanie dodatkowo uwiarygadnia emitenta, a więc ułatwia emisję obligacji i umożliwia wynegocjowanie korzystnych warunków pożyczki.
Z punktu widzenia sposobu ustalania wysokości odsetek od obligacji, firmy ograniczają się najczęściej do dwóch podstawowych form, czyli oprocentowania stałego lub zmiennego. Tymczasem swoboda kształtowania umów, dotycząca również warunków emisji, daje znacznie więcej możliwości w tym zakresie.
Większość firm, przeprowadzających emisje obligacji w formie oferty niepublicznej, nie ma problemu ze znalezieniem inwestorów. Wiele z nich, szczególnie tych mniejszych, wciąż jednak nie docenia zalet sprzedaży w trybie publicznym, z ominięciem skomplikowanej i kosztownej konieczności sporządzania prospektu emisyjnego.
Choć w większości przypadków emisja obligacji wiąże się z określonymi potrzebami finansowymi firmy i to te potrzeby determinują wybór momentu pozyskania środków, to jednak warto zwrócić uwagę na to, że często przeprowadzenie emisji można tak zaplanować, by jak najlepiej wykorzystać możliwości, jakie dają warunki panujące na rynku.
Możliwość powołania zgromadzenia obligatariuszy, czyli instytucji reprezentującej interesy wierzycieli, stworzona przez nową stawę o obligacjach, należy do najczęściej komentowanych jej rozwiązań. Choć może budzić pewne obawy emitentów, w rzeczywistości jest dla nich instytucją bardzo użyteczną.
Z pewnością słuszne jest stwierdzenie, że najlepszym weryfikatorem dla każdej spółki jest rynek i trudno o lepsze narzędzie, niż jego wyroki. Jednak oceny dokonywane przez niezależne instytucje, takie jak audytorzy, czy agencje ratingowe, pomagają to ryzyko określić wcześniej, dostarczając cennych wskazówek zarówno emitentowi, jak i inwestorom.
Na rozwiniętych rynkach papierów dłużnych oceny ratingowe to praktyka tak powszechna, że trudno sobie bez niej wyobrazić przeprowadzenie emisji obligacji. U nas, mimo ogromnej potrzeby ich stosowania, są wciąż towarem mocno deficytowym. Sytuacja powinna niebawem nieco się poprawić, ale na przełom trzeba będzie jeszcze poczekać.
Wśród sposobów zabezpieczania obligacji wciąż dominuje hipoteka, ale coraz większą popularnością cieszą się poręczenia i gwarancje. Jak każde rozwiązanie, mają one swoje zalety, ale także wady.
Choć dominuje obiegowa opinia, że banki mają się doskonale, a jej pochodną są zapowiedzi ukrócenia im cugli, liczby wskazują na pogarszanie się wyników. Dodatkowe koszty związane z kredytami we frankach, czy wprowadzenie nowych obciążeń podatkowych, może w niedalekiej przyszłości ograniczyć skalę kredytowania firm. Tym bardziej więc warto przymierzać się do rynku obligacji.
Choć dominuje obiegowa opinia, że banki mają się doskonale, a jej pochodną są zapowiedzi ukrócenia im cugli, liczby wskazują na pogarszanie się wyników. Dodatkowe koszty związane z kredytami we frankach, czy wprowadzenie nowych obciążeń podatkowych, może w niedalekiej przyszłości ograniczyć skalę kredytowania firm. Tym bardziej więc warto przymierzać się do rynku obligacji.
Emisja obligacji wiąże się oczywiście z kosztami. Choć generalnie ich wysokość zależy od podobnych czynników, jak w przypadku innych form finansowania, to jednak zasady ich ustalania są znacznie mniej sformalizowane, a jednocześnie bardziej oparte na zasadach rynkowych i elastyczne. Warto tę właściwość wykorzystać do ich obniżenia.
Niepokoje związane z wydarzeniami wokół Grecji od kilku lat psują nastroje na rynkach finansowych, co odczuwają zarówno firmy, poszukujące kapitału, jak i tym bardziej inwestorzy, którzy najbardziej narażeni są na niekorzystne zmiany notowań różnych instrumentów finansowych. Jednak te zawirowania tylko w niewielkim stopniu odczuwalne są na rynku obligacji korporacyjnych.
Od początku lipca wchodzą w życie przepisy nowej, uchwalonej pod koniec ubiegłego roku, ustawy o obligacjach. Nie wprowadza ona rewolucyjnych zmian, lecz porządkuje część kwestii, dotychczas formalnie nieuregulowanych, rozszerza możliwości emisji obligacji oraz wzmacnia pozycję inwestorów i sprzyja bezpieczeństwu rynku, nie krępując przy tym nadmiernie możliwości emitentów.
Trwające od kilku tygodni dynamiczne zmiany na światowym, a także polskim rynku długu, nie przekładają się w większym stopniu na sytuację emitentów obligacji korporacyjnych. Choć rentowność papierów skarbowych poszła mocno w górę, stawki WIBOR ledwie drgnęły. Nic nie wskazuje na to, by w najbliższym czasie miało się to zmienić. Dopiero bardziej wyraźna perspektywa podwyżek stóp procentowych mogłaby mocniej ruszyć rynkiem.
Jedną z cech specyficznych polskiego rynku obligacji firm jest to, że termin wykupu zdecydowanej części papierów jest krótki, nie przekracza bowiem trzech lat. Przyczyn tego zjawiska jest kilka, a towarzyszą mu dodatkowo pewne interesujące prawidłowości.
Choć do tej pory z powodzeniem emisji, czyli znalezieniem chętnych do kupna obligacji, firmy najczęściej nie miały problemu, warto przyjrzeć się bliżej profilowi i strukturze inwestorów, działających na rynku korporacyjnych papierów dłużnych. Takie spojrzenie pomoże ustalić warunki emisji w sposób dostosowany do ich wymogów, a więc usprawnić przygotowanie i przeprowadzenie całej operacji.
Choć większość przedsiębiorców wolałaby nie brać pod uwagę niekorzystnego scenariusza, to jednak zdarza się, że rozwój firmy nie przebiega tak, jak zakładano, a biznesplan zaczyna się chwiać. Problem jest tym większy, gdy mamy zadłużenie, w tym z tytułu emisji obligacji. I w takich przypadkach trzeba sobie jednak radzić.
W wielu opiniach, dyskusjach i analizach, emisję obligacji i kredyt bankowy często traktuje się jako alternatywne źródła finansowania firm. Bardziej praktyczne wydaje się podejście komplementarne wobec obu tych form, a nacisk na promowanie obligacji, widoczny nie tylko na naszym rynku, ma na celu zrównoważenie istniejących dysproporcji w ich stosowaniu.