Agrobiznes i banki spółdzielcze wobec regulacji związanych z ESG

Jednym z głównych problemów polskiej wsi jest utrzymująca się od pewnego czasu niepewność, podkreślał Aleksander Mikołajczak, prezes zarządu Banku Spółdzielczego w Brodnicy. Instytucja ta od lat specjalizuje się w obsłudze gospodarstw rolnych, położonych na terenie czterech województw, dysponuje zatem wiedzą na temat nastrojów w branży od wielu lat.

Zdaniem prezesa BS w Brodnicy, podobnie pesymistycznych nastrojów nie notowano od końca PRL, co w znacznej mierze wiąże się z perspektywą wejścia w życie Zielonego Ładu czy wynegocjowanym ostatnio porozumieniem między Unią Europejską a państwami Mercosur.

Wyrazem tej niepewności jest istotne ograniczenie inwestycji przez producentów rolnych.

Tylko w województwie kujawsko-pomorskim w roku 2024 zarejestrowano o 20% mniej ciągników i ponad 30% mniej przyczep r/r. Potwierdzają to dane z firm dystrybuujących maszyny rolnicze, które w zapasach mają olbrzymie ilości niesprzedanego sprzętu.

– To znaczy, że rolnicy obawiają się podejmowania decyzji inwestycyjnych – podsumował Aleksander Mikołajczak. 

Dodał także, iż mniejsze gospodarstwa wciąż jeszcze korzystają w dużej mierze z leciwych Ursusów, pamiętających czasy PRL – nie dochodzi zatem do wymiany parku maszynowego.

Innym problemem jest brak płynności w przyznawaniu dopłat do gospodarstw rolnych oraz głód ziemi, związany z fatalnymi przepisami dotyczącymi nabywania gruntów rolnych.

Optymistycznym sygnałem może być wspomniane przez prezesa BS w Brodnicy podjęcie prac nad definicją aktywnego rolnika.

Aleksander Mikołajczak podkreślał, że w obliczu konieczności konkurowania z Ukrainą, a być może i krajami Mercosur, konkurencyjne będą gospodarstwa o areale ponad 70 hektarów.

Jego zdaniem na poziomie unijnym również trudno wypracować jednoznaczną strategię czy stawiać na dużych producentów towarowych, czy na małe gospodarstwa. Prezes BS w Brodnicy apelował, by nie zapominać o bezpieczeństwie żywnościowym kraju.

Czytaj także: Banki spółdzielcze zapewniają stabilne finansowanie potrzeb inwestycyjnych polskiego sektora rolno-spożywczego

W jaki sposób banki spółdzielcze mogą wspierać unowocześnianie przemysłu przetwórczego płodów rolnych?

Piotr Kaczyński, prezes zarządu HEXA Banku Spółdzielczego zwrócił uwagę na czynniki globalne, pogłębiające niepewność, która z kolei skutkuje wstrzymaniem inwestycji przez polską wieś. – W Stanach Zjednoczonych Donald Trump też wywrócił stolik polityki klimatycznej. To wszystko przekłada się na rolnictwo i na przemysł, czy też na przetwórstwo agro – podkreślił

Jego zdaniem finansowanie na przystępnych warunkach, np. w formie kredytów preferencyjnych czy programów unijnych, mogłoby być czynnikiem wspierającym transformację rolnictwa.

Jacek Jańczuk, prezes zarządu Banku Spółdzielczego w Czyżewie podkreślił znaczenie elastycznych produktów finansowych w zaspokajaniu potrzeb sektora agro odnośnie adaptacji do zmian klimatu, co mogłoby przełamać nastroje wyczekiwania.

– To jest istotna rola bankowości spółdzielczej. My ją historycznie, dobrze wypełniamy i myślę, że jesteśmy bardzo dobrze przygotowani w zakresie kapitałowym i płynnościowym.

Dysponujemy zasobami, które jesteśmy w stanie w każdej chwili użyć, jeśli tylko pojawi się popyt – dodał prezes BS w Czyżewie.

Podkreślił również potrzebę wypracowania odpowiednich kompetencji w zakresie oceny projektów inwestycyjnych ESG.

– Osobiście wyrażam oczekiwanie, aby ośrodki kompetencji powstały w naszych Zrzeszeniach, z których moglibyśmy czerpać wiedzę i wykorzystywać przy ocenie projektów inwestycyjnych, które pojawią się u nas w bankach – sugerował Jacek Jańczuk.

Aleksander Mikołajczak i Jan Grzesiek, prezes zarządu Banku Spółdzielczego w Jarocinie wskazywali na problem manipulowania wskaźnikami ESG przez lobbystów, czego efektem jest promowanie wysokoprzetworzonych produktów z dużą zawartością składników syntetycznych jako ekologicznych.

Odnosząc się do tej kwestii, wiceprezes Włodzimierz Kiciński poinformował o sporządzonych przez Związek Banków Polskich (ZBP) standardach, mających przeciwdziałać greenwashingowi.

Czytaj także: Wiceminister rolnictwa o bankach spółdzielczych, bezpieczeństwie energetycznym i żywnościowym

Jakie najważniejsze wnioski mogą wyciągnąć banki spółdzielcze z realizacji dotychczasowych projektów związanych z ESG?

Zdaniem Piotra Kaczyńskiego, doświadczenia sektora w tej sferze są jeszcze dość ubogie. Do tego należy pamiętać, że specyfika produkcji rolnej w różnych regionach bywa odmienna.

Jednym z doświadczeń, płynących z realizacji projektów w zakresie OZE na obszarach wiejskich, jest skomplikowana procedura odrolniania gruntów, dedykowanych pod takie przedsięwzięcia.

Jacek Jańczuk wskazywał również na niewielki zakres realizowanych inwestycji, wpisujących się w paradygmat ESG. Jego zdaniem, niezbędne jest pobudzenie popytu, zwłaszcza w przypadku realizowanych projektów biogazowni.

Podkreślił znaczenie sektora agro, jako ważnego elementu nowoczesnej gospodarki, dzięki czemu lokalnym instytucjom finansowym opłaca się utrzymanie pozycji lidera finansowania rolnictwa.

Zaapelował również, żeby regulacje nie przeszkadzały bankom w realizacji ich biznesu.

Jan Grzesiek wskazał, iż dla banków lokalnych coraz większym problemem staje się weryfikacja spełniania licznych kryteriów ESG przez klientów.

Utrzymanie tego podejścia sprzyjać będzie instytucjom para-finansowym, które nie są objęte tak daleko idącymi powinnościami.

– Obawiam się, że zrobiono z nas policjantów, urzędników mających kontrolować, jak nasi klienci wypełniają wymogi zielonego ładu – dodał prezes Banku Spółdzielczego w Czyżewie.

Piotr Kaczyński powiedział, iż angażowanie banków lokalnych w tak zaawansowane procesy weryfikacyjne jest zastępowaniem aparatu państwowego w jego funkcjach.

– Przerzucone zostały na nas funkcje których nie powinniśmy wykonywać, zwłaszcza że nikt nam za to nie płaci, podobnie jak w wykonywaniu wielu innych funkcji na rzecz państwa – dodał prezes Hexa Banku Spółdzielczego.

Jego zdaniem znacznie lepszy efekt dałoby się uzyskać modernizując energetykę, żeby nie generowała tyle dwutlenku węgla, niż obciążając kryteriami ESG małe gospodarstwa rolne.

Ma to znaczenie zwłaszcza w obliczu danych przytoczonych przez Aleksandra Mikołajczaka, z których wynika, iż cały sektor agro odpowiada za niewielki odsetek emisji.

Najważniejsze wnioski z dyskusji

Piotr Kaczyński za niezbędne uważa zmniejszenie skomplikowania prawa i wyeliminowanie zmienności regulacyjnej.

Z kolei Aleksander Mikołajczak podkreślił potrzebę zmiany struktury gospodarstw rolnych w Polsce.

– Chciałbym, żebyśmy bankom przywrócili funkcje, które są istotnie związane z finansowaniem. Żeby w bankach dominował wątek biznesowy, wątek finansowania, tworzenia produktów, a rozmowy o regulacjach żeby były marginesem – sugerował Jacek Jańczuk.  

Jan Grzesiek zwracał uwagę na konieczność stymulowania opłacalności produkcji rolnej.

– Jeżeli wymagamy od rolników realizacji zielonego ładu w różnych aspektach, to oni muszą wiedzieć, że to wpływa na wielkość i jakość tej produkcji – dodał prezes BS w Jarocinie.

Czytaj także: Prezes ZBP o wyzwaniach stojących przed sektorem banków spółdzielczych