Lekkie zaostrzenie warunków udzielania kredytów bankowych przedsiębiorcom w strefie euro

W III kwartale 2025 r. firmy raportowały niewielki wzrost kosztów kredytów i delikatne zacieśnienie wymogów pozaodsetkowych, przy jednocześnie zasadniczo niezmienionych potrzebach i dostępności kredytów bankowych.

Spadł natomiast odsetek firm realnie składających wnioski o kredyt, co tłumaczy się rosnącą rolą środków własnych.

Ceny vs. pozacenowe warunki udzielania kredytów w III kw. 25 r.

W III kwartale 2025 r. saldo netto firm wskazujących wzrost oprocentowania kredytów wzrosło do +2% (kwartał wcześniej: saldo -14%).

Ponadto, 23% firm netto (z 16% w drugim kwartale 2025 r.) odnotowało wzrost innych kosztów finansowania, takich jak opłaty, opłaty i prowizje, a 16% firm netto (z 11% w poprzednim kwartale) zgłosiło bardziej rygorystyczne wymogi dotyczące zabezpieczeń.

Wyk. Zmiany warunków finansowania bankowego dla firm strefy euro (% netto respondentów; wartość> 0 oznacza wzrost danego czynnika) 

Baza: Przedsiębiorstwa, które ubiegały się o kredyty bankowe

Źródło: opracowanie własne, dane SAFE

W praktyce oznacza to, że mimo utrzymywania przez EBC niezmienionych stóp procentowych od lipca 2025 r., całkowity koszt kredytu dla przedsiębiorców rośnie ze względu na podwyżki opłat i bardziej rygorystyczne wymogi dotyczące jakości zabezpieczeń.

Popyt i podaż kredytu pozostają w równowadze

W III kwartale 2025 r. firmy wskazały na niezmienione potrzeby w zakresie kredytów bankowych (zmiana netto 0% w porównaniu z -1% w poprzednim kwartale). Po stronie podaży odnotowano równie niewielki ruch: saldo dostępności kredytu bankowego spadło do −1% (z +1% w II kw.).

Wypadkowa tych dwóch wielkości – tzw. wskaźnik luki w finansowaniu (różnica między potrzebami a dostępnością kredytu) – pozostała praktycznie niezmieniona na +1% netto; co ciekawe, w ujęciu sześciomiesięcznym luka jest lekko ujemna (−1%), co znaczy, że deklaratywnie dostępność przewyższa potrzeby kredytowe firm.

Warto podkreślić, że zarówno MŚP, jak i duże firmy twierdziły, że dostępność kredytów bankowych nieco przewyższa ich obecne potrzeby.

Linie kredytowe i kredyt kupiecki: popyt odbudowuje się selektywnie

W krótkoterminowych instrumentach kredytowych odnotowano wyższy popyt ze strony firm niż przy kredycie inwestycyjnym.

Zapotrzebowanie na linie kredytowe wzrosło do +8% netto (z +7% w II kw.), przy dostępności w zasadzie niezmienionej (+1%). Kredyt kupiecki zanotował tylko +1% netto po stronie popytu, ale dostępność poprawiła się o +2% netto (z +5% kwartał wcześniej).

Innymi słowy, firmy nie sygnalizują barier po stronie podaży w bieżącym finansowaniu obrotu; to raczej z ich strony selektywna ostrożność w popycie, silniej zależna od cyklu zamówień niż od warunków bankowych.

Finansowanie zewnętrzne i wewnętrzne kierowane jest głównie na inwestycje stałe

Struktura celów finansowania nie uległa zasadniczej zmianie w bieżącej rundzie badania. Najczęściej wymienianym przeznaczeniem środków pozostały inwestycje stałe (39% firm), przy czym w dużych korporacjach udział tego celu wzrósł do 57% (z 54%), a w MŚP lekko spadł – do 28% (z 31%).

Finansowanie zapasów i kapitału obrotowego utrzymało się na stabilnym poziomie ok. 37% wskazań (vs. 39% kwartał wcześniej).

Takie rozłożenie akcentów sugeruje, że potencjalne wąskie gardła podażowe nie stanowią dziś głównej przeszkody dla obrotu, natomiast inwestycje są wznawiane selektywnie – częściej przez większych graczy, którzy mają łatwiejszy dostęp do kapitału.

Mniej wniosków kredytowych: rośnie rola funduszy własnych firm

Najbardziej zauważalną zmianą odnotowaną w III kwartale był spadek odsetka firm, które faktycznie złożyły wniosek kredytowy – do 17%, czyli o 6 punktów proc. mniej niż w II kwartale.

Spadek był szeroki: MŚP z 18% do 15%, duże firmy z 31% do 22%. Jako przyczynę niższego zainteresowania kredytem bankowym 55% respondentów wskazało wystarczające fundusze wewnętrzne (vs. 49% w poprzedniej rundzie).

Udział firm zgłaszających przeszkody w uzyskaniu kredytu bankowego pozostał zasadniczo niezmieniony na niskim poziomie. Tylko niespełna 5% firm, które uważały kredyty bankowe za istotne dla ich przedsiębiorstwa, napotkało przeszkody przy dążeniu do uzyskania kredytu.

Wyk. Przeszkody w uzyskaniu kredytu bankowego (% respondentów, wszystkie firmy) 

Baza: Przedsiębiorstwa, dla których kredyty bankowe są istotnym źródłem finansowania

Źródło: opracowanie własne, dane SAFE

Jednocześnie wskaźnik „zniechęconych kredytobiorców” – to jest firm, które nie składają wniosku, bo spodziewają się odmowy – pozostał na niskim i stabilnym poziomie 3%.

To ważny sygnał: firmy nie rezygnują z kredytu dlatego, że spodziewają się odmowy ze strony banku; częściej po prostu mogą obejść się bez niego w danym momencie cyklu.

Ogólna perspektywa gospodarcza głównym czynnikiem ograniczającym dostępność kredytu

Firmy nadal postrzegają ogólną perspektywę gospodarczą jako główny czynnik ograniczający dostępność finansowania zewnętrznego: 19% firm wskazało, że pogarszające się perspektywy gospodarcze negatywnie wpłynęły na dostęp do finansowania (vs. 17% w II kw.).

Jednocześnie nasilił się – choć nadal umiarkowany – negatywny wpływ indywidualnych perspektyw firmy (sprzedaż, marża, zysk): +6% netto, wobec +3% poprzednio.

Z drugiej strony warto odnotować, że firmy wciąż pozytywnie oceniają wpływ własnej pozycji kapitałowej (+8% netto) i oceny zdolności kredytowej (+13% netto) na dostępność kredytów, co częściowo neutralizuje obawy o charakterze makro.

Poziom luki finansowej w III kw. wyniósł zero

Jeśli spojrzeć szerzej – łącząc pięć kanałów finansowania (kredyty bankowe, linie kredytowe, kredyt kupiecki, dług oraz kapitał) – wskaźnik złożonej luki finansowej w III kwartale wyniósł 0% netto.

To o punkt mniej niż w półrocznym ujęciu, ale wciąż sygnał równowagi systemowej – z jednym ciekawym szczegółem: akurat w kredycie bankowym saldo wyniosło −1% (tzn. dostępność minimalnie przewyższa potrzeby).

W podziale na wielkości przedsiębiorstw MŚP raportują dodatnią, niewielką lukę (+1%), a duże firmy lukę ujemną (−1%).

To wyjaśnia, dlaczego w danych o celach finansowania widać większą gotowość dużych przedsiębiorstw do uruchamiania inwestycji niż w MŚP.