Co dziesiąty Polak akceptuje wyłudzanie kredytu na podstawie fałszywych dokumentów
To wyniki, które przynosi 10. edycja raportu „Moralność finansowa Polaków”, opublikowanego przez Związek Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce (ZPF).
– Głównym celem projektu jest cykliczna analiza moralności finansowej Polaków, opierająca się na ocenach poszczególnych nadużyć dokonywanych przez konsumentów – wskazuje autorka raportu prof. dr hab. Anna Lewicka-Strzałecka, badaczka etyki życia gospodarczego z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Dla 9 na 10 osób oddawanie długów jest obowiązkiem moralnym. Kto jest innego zdania?
W corocznym badaniu ZPF Polacy odpowiadają na pytanie: „Czy zgadza się Pani/Pan z poglądem, że oddawanie długów jest zawsze obowiązkiem moralnym?”.
W tym roku twierdząco odpowiedziało 91 proc. respondentów, co jest wynikiem porównywalnym z 2024 rokiem. Warto jednak zauważyć, że jeszcze w 2016 roku z poglądem o oddawaniu długów jako obowiązku moralnym zgadzało się 97 proc. Polaków.
Jak wskazuje prof. dr hab. Anna Lewicka-Strzałecka, wśród respondentów, którzy nie uznają regulowania zobowiązań za obowiązek moralny, dominują przede wszystkim osoby młode (18-29 lat), które miały już problemy ze spłatą kredytów lub pożyczek.
Czytaj także: Coraz mniej Polaków traktuje oddawanie długów jako obowiązek moralny
Praca na czarno, by uniknąć spłaty zobowiązań – to Polacy akceptują najczęściej
Wspomniana ucieczka przed wierzycielami często sprowadza się do podejmowania pracy na czarno, którą usprawiedliwia 56,7 proc. respondentów. Od lat to zachowanie utrzymuje się na pierwszym miejscu wśród akceptowanych społecznie nadużyć finansowych.
– Osoby popełniające je nie tylko nie muszą obawiać się społecznego ostracyzmu, ale też mogą liczyć na określone wsparcie ze strony otoczenia.
W tej sytuacji np. pracodawcy wypłacają pracownikom wynagrodzenie lub jego część do ręki, by pomóc im uniknąć egzekucji komorniczej, podają nieprawdziwe dane o dochodach swoich pracowników, a sąsiedzi i znajomi dłużnika nie tylko nie okazują dezaprobaty dla jego nierzetelności, ale nierzadko utrudniają wierzycielom dotarcie do niego – opisuje prof. dr hab. Anna Lewicka-Strzałecka.
Szczegółowe wyniki na poniższej grafice:
W czołówce nadużyć finansowych usprawiedliwianych przez Polaków znalazły się też: płacenie gotówką, by uniknąć podatku VAT (53,8 proc.), a także przepisywanie majątku na rodzinę, by uciec przed wierzycielem (48,4 proc.).
Warto zwrócić uwagę, że co 10. respondent potrafi usprawiedliwić sytuację, gdy ktoś posługuje się cudzym dowodem tożsamości, by uzyskać kredyt.
Indeks Akceptacji Nieetycznych Zachowań Finansowych: najwyższy wśród osób młodych
Stałym elementem raportu „Moralność finansowa Polaków” jest obliczany na podstawie odpowiedzi respondentów Indeks Akceptacji Zachowań Nieetycznych (IANZF), rozumiany jako stopień społecznego przyzwolenia na nadużycia.
W tym roku jego poziom wyniósł 41,3 pkt., co oznacza nieznaczną poprawę wobec 2024 r. (43,3 pkt.).
Jednak wartość IANZF wyraźnie się zmienia w poszczególnych grupach respondentów.
Okazuje się bowiem, że największy stopień przyzwolenia na nadużycia finansowe panuje wśród osób młodych (18-29 lat, IANZF: 47,8 pkt.) i zmniejsza się wraz z wiekiem (65+, IANZF: 33,2 proc.).
