NBS | XXVIII KRAJOWY RANKING „WYRÓŻNIAJĄCE SIĘ BANKI SPÓŁDZIELCZE” MIESIĘCZNIKA FINANSOWEGO BANK – Gospodarka | Banki spółdzielcze i ich rola w finansowaniu gospodarki

Dr Tomasz Pawlonka
Dyrektor Zespołu Badań i Analiz Związku Banków Polskich
Dyrektor Programu Analityczno-Badawczego Warszawskiego Instytutu Bankowości

Początek lat 2000 związany z wejściem Polski do Unii Europejskiej był czasem znaczącego wzrostu poziomu inwestycji, który swój szczyt osiągnął w 2008 r. (23% PKB). W kolejnych latach było już tylko gorzej. Inwestycje w relacji do PKB systematycznie spadały (do minimum w 2022 r. wynoszącym 16,4%).

Zapowiedziane przez premiera Donalda ­Tuska tegoroczne inwestycje roku, na poziomie 650-700 mld zł, pozwolą na osiągnięcie poziomu w relacji do PKB w okolicach 18%. Do osiągnięcia poziomu europejskiego brakuje nam ok. 190 mld zł ponad to, co zostało zapowiedziane przez premiera.

Bez banków ani rusz

Kluczowym czynnikiem wpływającym na trwałość wzrostu gospodarczego w Polsce jest ożywienie inwestycji prywatnych oraz zatrzymanie długoterminowego trendu ich spadku. To zaś może się odbyć jedynie przy aktywnym udziale sektora bankowego, bowiem w polskich warunkach nie ma dla niego alternatywy np. w postaci wysoce rozwiniętego rynku kapitałowego. Znaczna część inwestycji realizowanych jest na poziomie lokalnym, często na poziomie samorządów terytorialnych, i dotyczy modernizacji i transformacji polskiego rolnictwa, a zatem obszarów dominującej aktywności banków spółdzielczych. Banki spółdzielcze mają zatem fundamentalną rolę do odegrania w finansowaniu transformacji polskiej gospodarki – w szczególności na poziomie lokalnym. I, co najważniejsze, są na to wyzwanie gotowe.

Aktywa banków spółdzielczych stanowią obecnie (dane na luty 2025 r.) 6,77% polskiego PKB. Po realnym skurczeniu się sektora bankowości spółdzielczej w latach 2022-2023, od początku 2024 r. instytucje te powróciły na ścieżkę dynamicznego wzrostu. Dla zwiększenia zdolności banków do finansowania gospodarki konieczne jest, aby sektor bankowy był większy i wzrastał w tempie szybszym niż gospodarka.

Wyższe niż wcześniej wyniki finansowe osiągane przez banki spółdzielcze w latach 2022-2024 (oraz w dwóch pierwszych miesiącach 2025 r.) pozwoliły na wzrost ich kapitałów własnych (o 96,8% od 2021 r., tj. o blisko 13,3 mld zł) – zarówno w ujęciu nominalnym, jak i realnym. Stanowi to doskonały zasób pod oczekiwane zwiększenie akcji kredytowej w kolejnych kwartałach.

Banki spółdzielcze odbudowały swoją pozycję w depozytach sektora niefinansowego (9,44%) oraz w kapitałach własnych sektora bankowego (9,07%). Nadal jednak mają jedynie 6,14% udziału w ...