Forum Bankowe w cieniu wyzwań dla sektora

Prezes ZBP Krzysztof Pietraszkiewicz wspomniał, że wśród wyzwań współczesności mamy do czynienia zarówno z wojną za naszą wschodnią granicą i jej konsekwencjami, także w sferze makroekonomicznej, ale również problemami sfery realnej gospodarki w rodzaju zerwanych łańcuchów dostaw czy wreszcie rosnącą inflacją, której efektem są podwyższone stopy procentowe. To wszystko rzutuje na sytuację sektora bankowego, który uczestniczy w finansowaniu gospodarki.

Nawiązując do takich wyzwań jak problem kredytów walutowych, prezes ZBP podkreślił, że głos banków musi wybrzmiewać dobitnie, jako że instytucje te ponoszą współodpowiedzialność za sytuację gospodarczą kraju, zaś kumulacja niesprzyjających czynników może doprowadzić do zmaterializowania się istotnych ryzyk, choćby w obliczu takich zdarzeń jak niedawna upadłość Silicon Valley Banku w USA. – Wyjątkowa sytuacja wymaga wyjątkowego podejścia, współpracy i koordynacji – dodał prezes ZBP, deklarując gotowość pomocy ze strony sektora finansowego.

– Służymy wszystkim Polakom, nie pytaliśmy i nigdy nie pytamy o poglądy polityczne – zaznaczył Krzysztof Pietraszkiewicz.

Czytaj także: Forum Bankowe 2023: szef KNF o ryzyku zaangażowania banków w obligacje Skarbu Państwa

Współpraca daje efekty

Rok 2022 był trudny, ale możemy wskazać przykłady owocnej współpracy – potwierdził Piotr Patkowski, podsekretarz stanu i Główny Rzecznik Dyscypliny Finansów Publicznych w Ministerstwie Finansów. Do takich działań przedstawiciel MF zaliczył między innymi udany proces restrukturyzacji Getin Banku, który przebiegł pozytywnie zarówno dzięki zaangażowaniu BFG jak i przy współpracy sektora bankowego, w tym świeżo powołanego systemu IPS dla banków komercyjnych.

Prelegent podkreślił, iż bez zastosowania tych mechanizmów zakres wygenerowanego ryzyka byłby trudny do oszacowania. Kolejny przykład współdziałania, wskazany przez reprezentanta resortu to wakacje kredytowe. Wprawdzie opinie bankowców i przedstawicieli resortu w tej materii różnią się i to znacznie, jednak – jak podkreślił Piotr Patkowski – niemożliwa byłaby realizacja tego programu, gdyby nie poważne podejście banków do wdrożenia programu wakacji kredytowych.

– Banki miały mało czasu żeby technicznie wdrożyć te rozwiązania ale się udało – dodał prelegent.

Ostatni z wskazanych przezeń przykładów działania dla dobra wspólnego to tranzycja WIBOR na WIRON. Zdaniem przedstawiciela rządu, współpraca sektora z administracją publiczną musi być podtrzymana w 2023, równocześnie kwestią niezwykle ważną jest dobra komunikacja sektora bankowego ze społeczeństwem, która w niektórych obszarach wciąż pozostawia wiele do życzenia.

– Bez przedstawiania dokonań banków może dominować narracja szkodliwa i niebezpieczna – nadmienił Piotr Patkowski.

Odnosząc się do programu wakacji kredytowych, podkreślił on, iż były one odpowiedzią na potrzeby społeczeństwa, a zarówno władze publiczne, jak i sektor bankowy powinny z wyprzedzeniem reagować na to, czego społeczeństwo oczekuje.

Opinia Rzecznika TSUE nie uwzględnia prawideł ekonomicznych

Anna Trzecińska, doradca prezesa Narodowego Banku Polskiego prof. Adama Glapińskiego, odczytała list, wystosowany do uczestników Forum przez szefa banku centralnego.

Zwrócił on uwagę, iż wskutek rozlicznych wyzwań światowa gospodarka spowalnia, choć szczęśliwie nie zmaterializowały się najgorsze scenariusze, związane z odcięciem dostaw rosyjskiego gazu. Także i Polska przechodzi ten kryzys relatywnie dobrze – jesteśmy jednym z państw o najniższej stopie bezrobocia w całej UE, pozytywnym sygnałem jest też szeroko zdywersyfikowany eksport. Wszystkie te czynniki dają szansę na uniknięcie recesji przez nasz kraj. Wśród wyzwań na pierwsze miejsce wysuwa się oczywiście wysoka inflacja, wiele jednak wskazuje, że już w marcu rozpocznie się dość szybki jej spadek – na koniec roku inflacja powinna osiągnąć poziom ok. 7%, a w kolejnym roku ma szansę zejść do celu inflacyjnego NBP.

Prezes banku centralnego przypomniał, iż RPP zaczęła zacieśniać politykę pieniężną na kilka miesięcy wcześniej, niż inne kraje. Dziś podwyżki stóp procentowych są coraz mniej prawdopodobne, a obecny ich poziom należy ocenić jako właściwy.

Odnosząc się do oceny minionego roku z perspektywy banków, wyzwaniem były m.in. wakacje kredytowe, konieczność poniesienia środki na Fundusz Wsparcia Kredytobiorców i nowo powołany IPS banków komercyjnych, co kosztowało sektor kilkanaście mld zł. Równocześnie IPS banków komercyjnych należy ocenić jako rozwiązanie wzorcowe. – Udało się uniknąć potencjalnie groźnego scenariusza upadłości średniej wielkości banku, co mogło wywołać efekt zarażania – dodał prezes NBP.

Wśród aktualnych zagrożeń dla sektora bankowego wymienił on ryzyko prawne związane z opinią Rzecznika Generalnego TSUE, która nie uwzględnia tak kluczowych kwestii jak stabilność finansowa czy prawidła ekonomiczne. W opinii władz NBP można żałować, że programy ugód nie zostały wprowadzone gdy apelował o to bank centralny a KSF wydał rekomendacje.

Bardzo poważnym wyzwaniem są próby podważania umów kredytowych na WIBOR, dlatego konieczne jest zapewnienie odpowiedniej komunikacji z uczestnikami rynku, szczególnie klientami nieprofesjonalnymi.

Odnosząc się do tej kwestii, prezes ZBP Krzysztof Pietraszkiewicz podkreślił, że wyjątkowo niepokojącym zjawiskiem jest narzucona narracja, jakoby ustalanie kursu walutowego miało charakter abuzywny.

– Oczekiwanie że bank poda jaki kurs będzie za 10 czy 15 lat jest nierealne – dodał prezes ZBP.

Czego uczy nas upadłość Silicon Valley Bank

Żyjemy w czasach dużej niepewności – ocenił dr hab. Jacek Jastrzębski, Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego, prof. UW, odnosząc się do ogłoszonej kilka dni wcześniej upadłości Silicon Valley Bank. Wprawdzie nie musimy obawiać się bezpośredniego wpływu tego wydarzenia na polski rynek finansowy, jednak z bankructwa tego płyną wnioski, które powinniśmy potraktować jako sygnał ostrzegawczy. Jeden z nich to przełożenie otoczenia wysokich i zmieniających się stóp na wyniki banków.

Silicon Valley Bank był mocno zaangażowany w obligacje skarbowe, okazuje się, iż w dobie rosnących stóp procentowych ten z pozoru bezpieczny instrument może również generować specyficzne wyzwania.

Kolejny problem, na który zwrócił uwagę Jacek Jastrzębski, to niedopasowanie struktury czasowej pasywów i aktywów – w warunkach polskich długoterminowa akcja kredytowa finansowana jest z bieżących depozytów.

Szef nadzoru zadeklarował, iż zamierza wprowadzić, mechanizm stymulujący większą skalę długich pasywów. W obecnych uwarunkowaniach szczególnego znaczenia nabiera zarządzanie ryzykiem stopy procentowej, w tym kontekście należy wypracować stabilne rozwiązania w zakresie rekompensat za wcześniejszą spłatę kredytu o stałej stopie procentowej, tak, by prawo było przewidywalne.

Jeśli chodzi o portfele kredytów frankowych, przewodniczący KNF przypomniał konsekwentne stanowisko nadzoru w postępowaniu, toczącym się przed TSUE.

– Nasza argumentacja ogłoszona na rozprawie powinna być wzięta pod uwagę, wskazujemy tam nie tylko na względy stabilności finansowej czy ekonomiczne, ale i prawne – zaznaczył Jacek Jastrzębski, dodając, iż sankcja kredytu darmowego ani nie wynika z dyrektywy, ani nie jest wymagana z punkt widzenia jej celów.

– Ewentualna odpowiedzialność musi być proporcjonalna, to co teraz widzimy jest zerwaniem proporcji między ewentualną abuzywnością a konsekwencjami jakie mają być z tego wywodzone – dodał przewodniczący nadzoru, wskazując, iż celem owych działań jest dążenie do osiągnięcia korzyści przez kredytobiorców i podmioty zajmujące się obsługą prawną.

Z drugiej strony banki nie powinny liczyć na rozwiązanie ustawowe i opierać na nim strategii postępowania – fakt prowadzenia prac w tym zakresie nie może dawać poczucia złudnego komfortu, zaś mitygowanie ryzyka to rdzeń mandatu kadr zarządzających w bankach.

Kwestionowanie WIBOR to absurd

Sieć bezpieczeństwa finansowego ma jednolite spojrzenie na wyzwania które pojawiają się przed bankami – stwierdził Piotr Tomaszewski, prezes Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.

Wspomniał on kolejne wydarzenia, jakie nastąpiły po objęciu przezeń kierownictwa w Funduszu, poczynając od wybuchu pandemii, poprzez restrukturyzację Podkarpackiego Banku Spółdzielczego i BS w Przemkowie aż po procesy resolution w Idea Banku i Getin Noble Banku. Zwłaszcza ta ostatnia sytuacja była szczególnym wzywaniem, jako że instytucja ta należała do pierwszej dziesiątki banków w Polsce.

-System ochrony banków komercyjnych odegrał tu szczególną rolę – dodał Piotr Tomaszewski. Wskazał on, iż obecna składka na BFG jest najniższa od roku 2014, czyli od czasu sprzed wejścia w życie regulacji o uporządkowanej likwidacji banków, co nie oznacza, iż sektor nie musi obawiać się zagrożeń.

Wśród nich na pierwsze miejsce wysuwa się zbliżający się wyrok TSUE w sprawie opłaty za korzystanie z kapitału, czy w szczególności niepokojące koncepcje podważania umów w złotych wskutek kwestionowania WIBOR. Koncepcję tę szef BFG ocenił jako absurdalną, dodał zarazem, iż w tym kontekście istotnego znaczenia nabiera edukacja finansowa Polaków.

Inny, niezwykle waży proces, to wprowadzanie wymogów w zakresie MREL, w tym zakresie BFG jest zdeterminowany, by banki wypełniły te wymagania do końca 2023 roku.

Czytaj także: Forum Bankowe 2023: jak działać w niepewnych czasach