BANK 2011/05

Z prawdziwą przyjemnością oddaję w Państwa ręce specjalny numer MF BANK, którego tematykę zdominowało 20-lecie Związku Banków Polskich. I właśnie z tej okazji publikujemy wspomnienia liderów sektora bankowego, którzy stworzyli od podstaw samorząd bankowy. „Miesięcznik Finansowy BANK”, sięgający swoją tradycją bankowości lat 30. XX w., jest od lat miejscem wymiany myśli, obserwacji i oceny tendencji rynkowych z kraju i ze świata oraz wspierania różnych inicjatyw jednoczących całe środowisko bankowe.

Związek Banków Polskich to największa samorządowa organizacja zrzeszająca banki w Polsce i jedna z najprężniej działających organizacji samorządu bankowego w krajach Unii Europejskiej. ZBP został powołany do życia w styczniu 1991 r. i działa na podstawie Ustawy z 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych. Misją Związku Banków Polskich jest: „działanie na rzecz tworzenia warunków zrównoważonego rozwoju polskiego sektora bankowego, wspierania przez banki wzrostu gospodarczego kraju oraz jednolitego europejskiego rynku usług finansowych i wzmacniania roli polskich banków”

Lech Wałęsa

Początek lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia charakteryzował się dynamicznymi zmianami społecznymi, politycznymi oraz gospodarczymi. Ten czas był dla Polski okresem budowy fundamentów gospodarki wolnorynkowej, która dziś stała się podstawą pozwalającą zaspokajać potrzeby ekonomiczne obywateli, respektując jednocześnie ich wolną inicjatywę.

Z Krzysztofem Pietraszkiewiczem, prezesem Zwiazku Banków Polskich, rozmawia Stanisław Brzeg-Wielunski

Dr Jacek Bartkiewicz,
przewodniczący Rady Związku Banków Polskich, prezes zarządu Banku Gospodarki Żywnościowej S.A.

– Powołanie izby zrzeszającej konkurujące ze sobą instytucje było z całą pewnością znaczącym wydarzeniem dla młodego, rozwijającego się sektora finansowego w Polsce. Zadania i rola Związku Banków Polskich na początku lat 90. różniły się zdecydowanie od oczekiwań stawianych obecnie. Początkowo głównym zadaniem ZBP było tworzenie i wspieranie środowiska zapewniającego sprawne funkcjonowanie rozwijającego się sektora finansowego. Mam tu na myśli tworzenie różnego rodzaju izb, jak Krajowa Izba Rozliczeniowa, Biuro Informacji Kredytowej czy też powołanie arbitra bankowego. Bardzo ważnym momentem dla środowiska był także tzw. problem roku 2000, kiedy została przeprowadzona wspólna dla całego sektora kampania informacyjna. Na uwagę zasługuje też działalność związana m.in. z promocją nowoczesnych usług, takich jak karty płatnicze czy bankowość elektroniczna.

Jerzy Bańka wiceprezes Związku Banków Polskich

Przez całe 20 lat swego istnienia Związek Banków Polskich był inspiratorem wielu zmian regulacyjnych. Inicjował je i aktywnie uczestniczył w ich budowaniu – zarówno na etapie konsultacji, uzgodnień międzyresortowych, jak i prac parlamentarnych

Władysław Gołębiewski,
członek Rady Nadzorczej Raiffeisen Banku S.A.

– Trudno mi być obiektywnym. Mam do tej organizacji ogromny sentyment. Ze Związkiem Banków Polskich jestem związany praktycznie od początku. Wprawdzie nie byłem w składzie pierwszego zarządu, ale bardzo szybko zostałem dokooptowany z ramienia banków zagranicznych. Byłem swego rodzaju łącznikiem. Z jeden strony chodziło o reprezentowanie interesów banków zagranicznych. Z drugiej o przekazywanie doświadczeń, sugestii i wiedzy, którą te banki o znaczeniu europejskim były w stanie przenieść na polski grunt. Wydawało się istotne przyciągnięcie zarówno środków finansowych, jak również wiedzy, doświadczeń, rozwiązań bankowych, technicznych, technologicznych, informatycznych, których wtedy po prostu w Polsce nie było.

Jubileusze często kojarzą się z oficjalną, sztywną oprawą. Wszakże wiążą się z nimi również miłe chwile. Są bowiem często jedyną okazją do spotkań ze starymi (bez złośliwego podtekstu) znajomymi, przywołują dobre wspomnienia. A jubileusz 20-lecia samorządu bankowego to poważna porcja refleksji.

Od dawien dawna banki, obok codziennej komercyjnej działalności, kultywują – nie chwaląc się tym głośno – dobre tradycje mecenatu. Od zawsze towarzyszą artystom (nierzadko przy tym mając w swych szeregach utalentowanych artystycznie pracowników), zaś artyści chętnie uświetniają swoimi występami wszelkiego rodzaju uroczystości i jubileusze bankowe, a także ważniejsze spotkania środowiska bankowego.

Rzadko sie zdarza, by historia tak waznej dziedziny gospodarki, jaka jest system bankowy, była jednoczesnie własna, subiektywna historia wielotysiecznej rzeszy ludzi, którzy zwiazali swój los, swoja kariere zawodowa, ale takze swoje pasje zyciowe z bankiem. Jednak dzieje polskiej bankowosci i jego samorzadu – Zwiazku Banków Polskich – beda na długo naznaczone pietnem subiektywizmu, czyli pasji i osobistych doswiadczen.

Nowe banki zaczęły powstawać jeszcze zanim PZPR oddała władzę. Tworzone były na podstawie ustawy o prawie bankowym z roku 1982. Przez kilka lat ustawa była martwą literą, ale w drugiej połowie lat 80. widać było gołym okiem, że nadciągają wielkie zmiany – najpierw w gospodarce.

Upływajacy czas zaciera w pamieci wydarzenia wazne i mniej wazne. Przytłaczaja nas problemy dzisiejsze. Zawsze przy waznych okazjach lub koniecznosci złapania oddechu potrzebujemy spojrzenia wstecz, krótkiej refl eksji nad tym, czym kiedys zył kraj, srodowisko bankowe, władze i zwykli obywatele. Zwłaszcza dwadziescia lat temu…

Z prezydentem stolicy prof. dr hab. Hanną Gronkiewicz-Waltz rozmawiają Stanisław Brzeg-Wieluński i Paweł Minkina

Jesienią 1990 r. gościła w Polsce misja przygotowawcza Banku Światowego w celu „opracowania projektu udzielania prywatnym inwestorom ze środowisk lokalnych kredytów i pomocy technicznej”.

Z dr. Eugeniuszem Śmiłowskim, prezesem Pentor Research International, rozmawia Paweł Minkina

Gdy w 1991 r. powstawał Związek Banków Polskich, wszyscy – jego twórcy, bankowcy oraz klienci banków – funkcjonowali w rzeczywistości przełomu, zupełnie odmiennej od dzisiejszej. Ponieważ wszystko, co w owym czasie zaczynało się dziać na nowo, po kilkudziesięciu latach bez kapitalizmu i wolnego rynku, wymagało całkowicie nowych przepisów prawa. Było to wyzwanie zarówno dla władz III Rzeczypospolitej, jak i bankowców – rzeczywistość dawno wyprzedziła prawo. Trzeba było ją dogonić.

Inicjatorem powołania BIK, w październiku 1997 roku, i jednym z jego 22 udziałowców był Związek Banków Polskich.

Historia polskiego sektora bankowego jest nierozerwalnie związana z historią polskiej transformacji ustrojowej i gospodarczej. Nie ulega kwestii, że rozwój instytucji finansowych i banków stanowił warunek sine qua non sukcesu dokonujących się procesów i jak w przypadku wielu zmian o rewolucyjnym charakterze oznaczał bolesne niekiedy koszty. Wartością dodaną owych doświadczeń było jednak to, że raz odebrane lekcje służyły i uszczelnianiu systemu, i jego dalszemu rozwojowi.

Ekonomiczne reguły gry są ustanawiane przez systemy polityczne. Zrozumienie i przewidywanie zjawisk gospodarczych wymaga zatem rozumienia funkcjonowania systemu politycznego. By wyjaśnić, dlaczego dany system instytucjonalny funkcjonuje lub zawodzi, trzeba umieć określić, kto zyskuje, a kto traci – Douglass C. North – laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 1933 r.

„…Pieniądze to jest coś takiego, że się traci poczucie humoru, gdy się zaczyna o nich mówić…”

Jerzy Stuhr

Bankowcy zajmują wyjątkową społecznie pozycję. To im powierza się oszczędności, od nich pożycza. Czy zawsze stają na wysokości zadania?

Dziś o pieniądzu, bankach i bankierach mówią prawie wszyscy. Osobliwie wiele notek znaleźć można w internecie. Pewnie i dlatego, że pisać tam można anonimowo. Ja wszakże wolę przemyślenia imieniem i nazwiskiem podpisane. I wydane drukiem. O takowych też poinformować zamierzam.

Z Władysławem Gołębiewskim, przewodniczącym Komisji Etyki Bankowej przy ZBP, członkiem Rady Nadzorczej Raiffeisen Banku S.A., rozmawia Halina Tarasewicz

Przygotowując się do przystąpienia do Unii Europejskiej, Polska musiała spełnić wiele warunków. Jednym z nich było zapewnienie lepszej ochrony konsumentom, a co za tym idzie stworzenie im możliwości dochodzenia swoich praw łatwiej i szybciej niż na drodze sądowej. W ten sposób zrodził się pomysł powołania arbitra bankowego. Ponieważ nie do końca wiadomo było, kto powinien to zrobić, zadania podjął się Związek Banków Polskich. I to właśnie banki postanowiły tą decyzją pomóc polskim konsumentom, którzy dopiero uczyli się swoich praw w gospodarce rynkowej.

Jacek Bartkiewicz,
prezes Banku Gospodarki Żywnościowej, przewodniczący Rady Związku Banków Polskich

– Rozwój sektora bankowego w Polsce w najbliższym 20-leciu determinować będą przede wszystkim przeobrażenia w otoczeniu technologicznym i regulacyjnym. Najbliższe dwie dekady powinny być okresem dalszego intensywnego rozwoju bankowości elektronicznej, w tym w szczególności internetowej, i upowszechnienia się bankowości mobilnej.

Znajdujemy się w bardzo dobrym punkcie obserwacyjnym. Za sobą mamy dwie dekady budowy gospodarki rynkowej, przed sobą dwie dekady integracji atlantyckiej. Zaletą naszego punktu obserwacyjnego jest pozostawanie na obrzeżu międzynarodowego systemu finansowego. Nasz udział w globalnym rynku usług finansowych jest na tyle nieznaczny, że pozostajemy poza G-20 i nie jesteśmy postrzegani jako rywale w konkursie na przyszłą architekturę finansową świata.

Bogusław Kott,
prezes zarządu Banku Millennium S.A.

– Jeśli chodzi o perspektywy na przyszłość, to jeszcze cztery lata temu odpowiedź na to pytanie wydawała się oczywista. Przed główną falą kryzysu wszyscy prognozowali rozwój. Obecnie nikt odpowiedzialnie nie stwierdzi nawet, że kryzys już się skończył lub że czeka nas jego kolejna fala. W związku z tym najbardziej pewne wydaje się zaostrzenie norm nadzorczych i ostrożnościowych. Podwyższone zostaną również wymagania kapitałowe. Być może spodziewać się możemy nawet rozdzielenia poszczególnych gałęzi działalności bankowej. Mniej więcej co 10 lat, wraz z kolejnymi falami dekoniunktury, wraca pogląd, że łączenie bankowości inwestycyjnej, korporacyjnej i detalicznej może prowadzić do wzrostu ryzyka i w konsekwencji do dużej deregulacji rynku.

Prognozy demografi czne dla Polski na kolejne dekady sa bardzo niekorzystne. Grozi nam regres demografi czny, który wywoła skutki we wszystkich obszarach zycia ekonomiczno- -społecznego. Wpłynie takze na produkty bankowe, beda bowiem oferowane innym niz teraz konsumentom, np. imigrantom. Cały zas sektor odczuje wyrazny spadek liczby potencjalnych klientów. Ale najwieksze wyzwanie stanie przed systemem emerytalnym, słuzba zdrowia i opieka społeczna.

Co pewien czas powraca problem genezy i konsekwencji niedostatecznego rozwoju bankowości inwestycyjnej w Polsce. Podkreśla się, niemal triumfalnie, że dzięki zacofaniu (rencie niedorozwoju) banki działające w Polsce nie miały możliwości istotnego uczestniczenia w globalnym hazardzie ryzyka, szczególnie w zakresie tzw. kaskady sekurytyzacyjnej, której ukoronowaniem była spekulacja w obszarze CDS-ów.

Po stworzeniu od podstaw jednego z najnowocześniejszych systemów rozliczeniowych w Europie Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A. chce wprowadzić system płatności natychmiastowych oraz kompleksową ofertę w zakresie obsługi faktur. Nowe rozwiązania mają z jednej strony wesprzeć działania banków zwiazane z rozszerzaniem zakresu świadczonych usług, z drugiej – popularyzować elektroniczny obieg pieniądza.