Banki spółdzielcze: W poszukiwaniu modelu biznesowego

Bohdan Szafrański

Spotykamy się z opiniami o wyczerpywaniu się formuły bankowości spółdzielczej. Pytamy, jakie jest nasze miejsce na mapie instytucji finansowych w XXI w. Warto przypomnieć sobie, jak dobrze bankowość spółdzielcza radziła sobie z kryzysem po roku 2008. Banki spółdzielcze w Polsce nadal wiele łączy, ale też i dzieli. Nie chodzi tu tylko o sumę bilansową, ale i o obszar działania. Dlatego nie każdy pomysł i rozwiązanie sprawdzi się tak samo dobrze w dużym wielooddziałowym banku, jak i w małej jednostce obejmującej działaniem tylko kilka sąsiednich gmin. Postęp technologiczny pozwala dotrzeć z ofertą do każdego potencjalnego klienta banku. Wykorzystują to aktywnie banki komercyjne i inne instytucje finansowe. To nie tylko bezpośrednia konkurencja, ale też pośrednio źródło kształtowania oczekiwań klientów w stosunku do prezentowanej oferty. Jedna z sesji pierwszego dnia FLBS – „Model biznesowy w bankowości spółdzielczej” w całości dotyczyła tych zagadnień. Można powiedzieć, że był to jeden z ważniejszych tematów, do których często nawiązywano również w trakcie innych sesji i w nieformalnych rozmowach uczestników.

Lokaty i kredyty

Wstępem do sesji moderowanej przez Krzysztofa Pietraszkiewicza, prezesa ZBP, było wystąpienie Rafała Bednarka wiceprezesa zarządu Biura Informacji Kredytowej (BIK). Jak wynika z informacji gromadzonych w bazach BIK, portfel kredytowy w całym sektorze bankowym zdominowany jest przez kredyty hipoteczne (blisko 75% ekspozycji kredytowej w zaangażowaniach detalicznych). Natomiast w bankowości spółdzielczej dominują kredyty konsumpcyjne. Prezes Bednarek zwrócił uwagę na niewielki udział produktów limitowych, czyli kart kredytowych i limitów na rachunkach ROR. Wydaje się, że tu może być przestrzeń do rozwoju sektora. Jakość kredytów jest bardzo dobra, utrzymuje się lub poprawia, a w bankach spółdzielczych jest dwukrotnie lepsza niż w komercyjnych. W całym sektorze bankowym sprzedaż w ujęciu ilościowym spada, a w bankach spółdzielczych dynamika tego spadku jest nawet większa. Dynamika sprzedaży pierwszego półrocza 2016 r. w stosunku do tego samego okresu roku poprzedniego spadła o prawie 12%. Natomiast w ujęciu wartościowym cały sektor bankowy rośnie, co oznacza, że udziela się więcej kredytów na wyższe kwoty. Jednak w bankowości spółdzielczej tu również notuje się spadek. Klient lojalny to taki który ma relacje z jednym bankiem, a coraz mniej, jeśli z większą liczbą banków. Z danych BIK wynika, że tacy „mniej lojalni” klienci mają też większe problemy ze spłatą zobowiązań. W bankowości spółdzielczej poziom lojalności klientów jest większy niż w bankach komercyjnych, ale liczba takich klientów spadła o blisko 4% w pierwszym półroczu tego roku. Warto podkreślić, że w pierwszym półroczu klientom banków spółdzielczych udzielono nowych kredytów na kwotę 2,8 mld zł, z czego ...