Bank i Klient: Oczekiwanie na podstawowe rachunki płatnicze

Karol Jerzy Mórawski

Jak wygląda zaawansowanie prac nad nowym produktem w polskim sektorze bankowym? W jakim stopniu podstawowy rachunek płatniczy będzie wykorzystywał zdalne kanały komunikacji z klientem? Jak instytucje finansowe oceniają zainteresowanie podstawowym rachunkiem płatniczym ze strony klientów? I co najważniejsze – czy tworzenie odrębnego, bardzo okrojonego produktu jest właściwym kierunkiem likwidowania problemu bankowego wykluczenia? Na te pytania odpowiedzieli nam reprezentanci polskiego sektora finansowego.

Aleksandra Bober,
menedżer produktu, Departament Bankowości Detalicznej Raiffeisen Polbank:

Bank, co do zasady, zakończył już prace koncepcyjne nad podstawowym rachunkiem płatniczym, obecnie oczekujemy jedynie na uchwalenie ostatecznych zapisów ustawy o usługach płatniczych. W toku prac legislacyjnych możliwa jest zmiana przepisów ustawy w kierunku rozszerzenia funkcjonalności rachunku, co rzutować będzie na zasady funkcjonowania nowego produktu, dlatego działania związane z jego wdrażaniem podejmiemy dopiero po przyjęciu znowelizowanego prawa. Niezależnie od okoliczności, termin określony w dyrektywie PAD zostanie z pewnością dotrzymany i pierwsi zainteresowani będą mogli zawnioskować o nowy produkt w terminie określonym w ustawie. Podstawowym wyzwaniem towarzyszącym pracom nad nowym produktem było bez wątpienia odpowiednie dopasowanie mechanizmów do schematów opisanych w ustawie.

Jakim zainteresowaniem będzie cieszyć się nowy produkt? Uważam, iż liczba wniosków o aktywację podstawowego rachunku płatniczego nie będzie znacząca. W szczególności nie spodziewamy się, aby klienci rezygnowali z dotychczas prowadzonych kont w celu zamiany ich na instrument określony w dyrektywie PAD. Już obecnie bank posiada w ofercie bardzo konkurencyjne rynkowo „Wymarzone Konto Osobiste”. Jest to bezpłatny, oprocentowany rachunek, z bezpłatnymi przelewami przez internet i kartą Visa, która jest również bezpłatna po dokonaniu zaledwie jednej transakcji. Biorąc pod uwagę taką alternatywę, jak również fakt, że klient ubiegający się o podstawowy rachunek płatniczy nie może posiadać innego konta w żadnym z polskich banków, oceniamy, że zainteresowanie nowym produktem będzie raczej umiarkowane. Oczywiście, jeśli ktoś zdecyduje się na aktywację podstawowego rachunku płatniczego, będzie mieć do niego dostęp przez internet i kanał mobilny na takich samych zasadach jak użytkownicy innych rachunków. Oceniamy, że użytkownicy podstawowego rachunku płatniczego, którzy przekonają się do wygody elektronicznego bankowania, mogą z czasem zacząć oczekiwać więcej od swojego banku. W takim wypadku będziemy umożliwiać im bezpłatne przejście na dowolne konto osobiste będące aktualnie w ofercie. W tym kontekście nowy produkt może być dla banków szansą na pozyskanie klientów, a dla klientów na zapoznanie się z możliwościami oferowanymi przez system bankowy. Czas pokaże, jak wielu z nich przekona się dzięki temu do usług bankowych.

Arkadiusz Cempura,
dyrektor Departamentu Bankowości Codziennej w eurobanku:

W związku ze zmianami w ustawie o usługach płatniczych, wprowadzonymi w wyniku implementacji do polskiego porządku prawnego dyrektywy PAD, eurobank wprowadzi do swojej oferty w roku 2018 podstawowy rachunek płatniczy. Będzie on dostępny dla klientów, którzy dotąd nie posiadali innego konta. Trudno dokładnie prognozować zainteresowanie tą usługą w bankach, zakładam jednak, że nie będzie ono duże, zważywszy na fakt, że Polacy już w tej chwili mają dostęp do szerokiej palety rachunków bankowych. W naszym przypadku spodziewam się, że klienci znacznie chętniej będą sięgać po całkowicie nową ofertę konta za bezwarunkowe zero złotych, wzbogaconą o dodatkowy pakiet usług. Obecnie prowadzimy prace nad tym rozwiązaniem. Jeśli chodzi o produkt określony w przepisach ustawy o usługach płatniczych, może on być faktycznie dobrą opcją dla tych osób, które potrzebują konta na start, a nie mają ani czasu, ani wystarczającej wiedzy, aby dokonać optymalnego wyboru. Można się jednak spodziewać, iż w późniejszym czasie posiadacze podstawowych rachunków płatniczych będą decydować się na inne, rozbudowane produkty. Z taką tendencją mamy do czynienia choćby w przypadku usług telekomunikacyjnych, gdzie wielu abonentów zaczyna swą przygodę od najprostszych, podstawowych ofert, by z czasem przesiąść się na bardziej zaawansowane pakiety, zawierające liczne usługi dodatkowe. Podsumowując: nie spodziewam się, by podstawowe rachunki płatnicze spowodowały przełom na rynku. Prawdziwą rewolucją byłoby dopiero prawne zagwarantowanie możliwości przeniesienia konta przez klienta do innego banku wraz z zachowaniem jego numeru, podobnie, jak dzieje się to obecnie u operatorów telekomunikacyjnych.

Grzegorz Culepa,
ekspert, PKO Bank Polski:

PKO Bank Polski przygotowuje ofertę podstawowego rachunku płatniczego, obecnie jesteśmy na etapie wewnętrznych uzgodnień koncepcji i zasad jego prowadzenia. Zgodnie z regulacjami określonymi tak w polskim, jak i wspólnotowym prawie, przyjęta przez nas koncepcja nowego produktu przewiduje dostęp do zdalnych kanałów komunikacji w analogicznym zakresie, jaki posiadają użytkownicy pozostałych kont osobistych oferowanych przez PKO Bank Polski. Na obecnym etapie obserwujemy jednak znikome zainteresowanie przygotowywanym rachunkiem, nie odnotowujemy chociażby pytań ze strony klientów odnośnie tej kategorii produktu. Tak niski poziom zainteresowania zdają się potwierdzać również analizy zachowań osób nieubankowionych, prowadzone przez niezależnych ekspertów. Wbrew często spotykanym opiniom, to nie opłaty pobierane przez bank z tytułu prowadzenia rachunku przyczyniają się do wykluczenia bankowego, zwłaszcza że na polskim rynku wiele instytucji finansowych oferowało i wciąż oferuje konta bezwarunkowo lub warunkowo bezpłatne. Osoby nieposiadające rachunków bankowych najczęściej motywują swą decyzję brakiem potrzeby posiadania rachunku oraz zbyt niskimi dochodami. Warto również przypomnieć, iż odsetek nieubankowionych Polaków pozostaje największy w dwóch grupach wiekowych. Pierwszą z nich stanowią najstarsi seniorzy, którzy nigdy nie posiadali konta i nadal nie odczuwają potrzeby jego założenia. Druga grupa to osoby najmłodsze, które jednak w zdecydowanej większości zostaną klientami banków w naturalny sposób, po wejściu na rynek pracy. Wnioski te pozwalają przyjąć założenie, że nowe konto przyciągnie tylko część osób bankowo wykluczonych. Z drugiej jednakże strony można oczekiwać, że osoby, które założą rachunki podstawowe, w wyniku uświadomienia sobie korzyści z posiadania konta oraz nowych potrzeb a także pod wpływem dynamiki zmian w sektorze bankowym zamienią podstawowy rachunek płatniczy na inny, bardziej standardowy produkt odpowiadający ich oczekiwaniom, np. „PKO Konto za Zero”.

Marcin Data,
dyrektor ds. Rozwoju Daily Banking i Produktów Oszczędnościowych w Banku Credit Agricole:

Rachunek podstawowy, o którym mówi ustawa o usługach płatniczych, wprowadzimy do naszej oferty do sierpnia 2018 r. Jeśli chodzi o kształt produktu, dostępne funkcjonalności, zdalne możliwości korzystania z rachunku, to wynikają one wprost z przepisów, a także ich interpretacji zapewnionej przez Związek Banków Polskich. Nowelizacja ustawy o usługach płatniczych wprowadzająca dyrektywę unijną, poza bezpłatnymi rachunkami, wprowadza m.in. dodatkowe obowiązki informacyjne. Konieczne będzie stosowanie jednolitego nazewnictwa usług podstawowych, co ma ułatwić porównywanie ofert różnych podmiotów. Ponadto klienci, zawierając umowy rachunków płatniczych (czyli przede wszystkim kont osobistych), będą otrzymywali kolejne dokumenty do podpisania/przeczytania – niezależnie od tego, czy otwierają rachunek bezpłatny, wykorzystując przepisy określone w ustawie o usługach płatniczych, czy inny produkt. W przypadku tego pierwszego, proces sprzedaży będzie dłuższy, ponieważ będziemy sprawdzać poprzez system Krajowej Izby Rozliczeniowej, czy klient ma już rachunek płatniczy w innym banku. Wymiana informacji między bankami może zająć nawet siedem dni.

Wdrożenie rachunku podstawowego czy nowych obowiązków informacyjnych wiąże się rzecz jasna z wysokimi kosztami dla banku. Nie przewidujemy jednak, że nowy produkt stanie się dla osób nieubankowionych bardzo silną zachętą do włączenia się w obrót bezgotówkowy. W przypadku polskich banków oferta konta darmowego (zazwyczaj po spełnieniu przez klienta wskazanych przez bank warunków, najczęściej bardzo prostych do osiągnięcia dla osób aktywnie korzystających z konta) nie jest taką nowością jak na niektórych innych rynkach unijnych. Pomimo dostępności tego rodzaju produktów ubankowienie Polaków szacowane jest na ponad 80% i od lat utrzymuje się na podobnym poziomie. Pozwala to sądzić, że są inne powody, dla których Polacy nie decydują się na przechowywanie pieniędzy w banku.

Niezależnie od prac nad wdrożeniem rozwiązań wynikających z dyrektywy PAD, postanowiliśmy wyjść naprzeciw oczekiwaniom potencjalnych klientów, oferując nowy rodzaj rachunku. W kwietniu do naszej oferty dołączyło „Konto dla Ciebie” – bez opłat za prowadzenie i używanie karty, a także za wszystkie bankomaty w Polsce. Warunkiem braku opłat jest wykonanie co najmniej jednej transakcji kartą w miesiącu i zapewnienie minimum 1 tys. zł regularnych wpływów miesięcznie (to znacznie mniej niż średnie krajowe wynagrodzenie oraz znacznie więcej korzyści niż w rachunku podstawowym). Przelewy zwykłe zlecane przez internet lub w aplikacji mobilnej są bezpłatne bez żadnych dodatkowych warunków. Warto dodać, że karta dodawana do konta jest wielowalutowa i można nią płacić na całym świecie w złotówkach, dolarach, funtach lub euro bez kosztów przewalutowania.

(współpraca SBW)