Bank i Klient: 15 lat minęło…

Janusz Czarzasty,
Michał Turek

W 1991 r. ustawodawca przewidział dla powstającego regulowanego rynku kapitałowego tylko jeden samorząd – obowiązkowy związek maklerów, i to bardzo ściśle podporządkowany oraz nadzorowany przez Komisję Papierów Wartościowych (obecnie Komisję Nadzoru Finansowego). W Polsce zawód maklera nie był i nie jest zawodem wolnym – działalność tą wykonują i odpowiadają za nią domy maklerskie. One same domy maklerskie, choć ówcześnie ustawa nie przewidywała samorządu gospodarczego, zaczęły poszukiwać formuły samoorganizacji. Udało się skupić je wokół projektu, z którego zrodził się Zespół Domów Maklerskich ZBP

Na drodze ku samorządności ZDM ZBP odegrał bardzo pozytywną rolę, choć możliwości jego oddziaływania na kształtowanie otoczenia prawnego i gospodarczego domów maklerskich, podobnie jak na swych członków, były dość ograniczone. Tym niemniej domy maklerskie zaczęły lepiej dostrzegać pozytywy integracji i współpracy w imię wspólnych interesów. Zrozumiały i coraz mocniej odczuwały, że mając swojego grupowego reprezentanta stają się bardziej liczącym się partnerem dla podstawowych instytucji, mających realny wpływ na kształtowanie polskiego rynku kapitałowego. Nowelizacja w ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, w grudniu 1993 r., stworzyła możliwość tworzenia przez to środowisko izb gospodarczych. Dwa lata później zrzeszone w ZDM ZBP domy maklerskie rozpoczęły prace nad ewolucyjnym przekształceniem zespołu w izbę gospodarczą. Decyzja o samorozwiązaniu i powołaniu Izby Domów Maklerskich (IDM) była wyrazem dojrzałości i odpowiedzialności tego środowiska, choć jednocześnie było to ryzyko rozłamu i utraty czegoś, co już funkcjonowało oraz w jakimś zakresie sprawdzało się. To ryzyko jednak się opłaciło.

Domom maklerskim zależało i zależy na autentycznej organizacji samorządowej, zatem przynależność do IDM jest dobrowolna. Powołanie w 1996 r. własnej izby gospodarczej otworzyło zupełnie nowy rozdział w samoorganizowaniu się tego środowiska i jego możliwości oddziaływania na obszary obejmowane celami i zadaniami IDM. Z chwilą wpisu do rejestru sądowego izba liczyła 32 członków – założycieli. Obecnie zrzesza 25 członków. Fuzje, przejęcia i likwidacje spowodowały, że wielu członków przestało istnieć jako samodzielne przedsiębiorstwa maklerskie. Łącznie w IDM przez te 15 lat było 48 domów maklerskich.

Kodeks Dobrych Praktyk

Izba Domów Maklerskich w ramach działalności samoregulującej opracowała w 1997 r. Kodeks Dobrych Praktyk. Domy maklerskie są zobowiązane do tworzenia i doskonalenia norm prowadzenia działalności w sposób przejrzysty i zwiększający bezpieczeństwo uczestników rynku. Wykorzystanie poufnych informacji i manipulacje na rynku uniemożliwiają pełną i właściwą jego przejrzystość, która jest warunkiem wstępnym wymiany handlowej dla wszystkich podmiotów aktywnych gospodarczo na zintegrowanych rynkach finansowych. Określenie „dom maklerski” winno kojarzyć się z kompetencją uczciwością i prawością, wynikającą z przestrzegania prawa i zasad etyki prowadzonej działalności. W 2005 r. izba dokonała aktualizacji tego dokumentu i tak powstał Kodeks Dobrej Praktyki Domów Maklerskich.

W celu przestrzegania przez domy maklerskie zasad kodeksu przy sądzie izby została powołana Komisja Etyki. Izba brała również udział w tworzeniu Kanonu Dobrych Praktyk Rynku Finansowego oraz Rekomendacji dla uczestników rynku dotyczących organizacji walnych zgromadzeń. IDM podziela opinię Komisji Nadzoru Finansowego i innych uczestników rynku, że obecny system licencjonowania maklerów i doradców wymaga modyfikacji przez znaczniejszy niż dotąd udział wszystkich w procesie ustanawiania standardów, weryfikowania kwalifikacji, organizowania egzaminów i nadawania licencji. Jeśli natomiast Komisja Nadzoru Finansowego zechciałaby przenieść te zadania na uczestników rynku, to IDM jako organizacja skupiająca prawie 100 proc. odnośnych pracodawców jest gotowa tego się podjąć. Jest stabilna i jest w stanie dla swojego środowiska takie funkcje udźwignąć. Jako organizacja pracodawców, którzy ponoszą odpowiedzialność za maklerów i doradców zatrudnionych przy obsłudze klientów, jest naturalnym adresatem takiej kompetencji.

Izba chciałaby rozważyć rozwiązanie, które przyjęto np. w USA, aby rejestracji – poza maklerami i doradcami – podlegali wszyscy kluczowi pracownicy firm inwestycyjnych („any securities professionals including ...