Sto poglądów w 14 miesięcy
Nowe kompetencje UOKiK weszły w życie 17 kwietnia ubiegłego roku. Urząd nie jest pierwszą instytucją, która zgodnie z polskim prawem ma możliwość wyrażania istotnego poglądu w sprawach konsumenckich. Wcześniej uprawnienia takie uzyskał Rzecznik Finansowy, na mocy ustawy przekształcającej Rzecznika Ubezpieczonych w urząd wspierający konsumentów całego rynku finansowego. O ile jednak Rzecznik Finansowy ma prawo przedstawiać istotne poglądy w indywidualnych sprawach składających skargę stron, to UOKiK zajmie stanowisko jedynie wówczas, kiedy przemawia za tym interes publiczny. Nie zmienia to oczywiście generalnej zasady, w myśl której istotny pogląd ma zastosowanie jedynie wobec tego postępowania, w którym został wydany. – W każdym przypadku Prezes UOKiK ocenia stan faktyczny i prawny, orzecznictwo w danej sprawie oraz wniosek skierowany przez powodów. Dlatego ocena prawna przedstawiona przez urząd nie może stanowić odniesienia dla innych spraw, które pozornie mogą wydawać się podobne – czytamy w komunikacie wystosowanym przez UOKiK. Prezes Urzędu ma prawo wydać istotny pogląd zarówno na wniosek dowolnej strony postępowania – a więc zarówno konsumenta jak i przedsiębiorcy – jak też na prośbę sądu, a nawet z własnej inicjatywy, rzecz jasna jeśli uzna, iż dane postępowanie ma szczególne znaczenie dla poszanowania zasad wolnej konkurencji bądź ochrony praw konsumenckich.
W jakich sprawach zabierał dotychczas stanowisko prezes UOKiK? Większość wydanych przez ten urząd istotnych poglądów odnosi się do kwestii związanych z kredytami denominowanymi w walucie obcej oraz opłatami likwidacyjnymi w ubezpieczeniach na życie z funduszem kapitałowym. Jedno z istotniejszych stanowisk, wydane w sprawie przeciwko instytucji pożyczkowej, dotyczyło również interpretacji pojęcia „trwałego nośnika”. Prezes UOKiK podkreślił jednocześnie, iż przygotowywane są istotne poglądy w sprawach odnoszących się do przedsiębiorców z innych sektorów gospodarki. – Wzrost liczby spraw wpływających do sądów powszechnych w sprawach konsumenckich stanowi niewątpliwie wyzwanie dla wymiaru sprawiedliwości. Dzięki możliwości przedstawienia istotnego dla sprawy poglądu możemy nie tylko wzmocnić pozycję konsumentów, lecz także przyczynić się do ujednolicenia orzecznictwa sądów powszechnych – podkreślił w komunikacie prasowym Marek Niechciał.
Warto równocześnie przypomnieć, iż istotny pogląd, zarówno wydany przez UOKiK jak również Rzecznika Finansowego, traktowany jest analogicznie jak każdy inny dowód w sprawie. Ostateczną decyzję podejmuje w każdym przypadku sąd, który, na podstawie pełnej zgromadzonej dokumentacji, ma prawo nie uwzględnić stanowiska UOKiK uznając, iż nie uwzględnia ono całej złożoności problemu. Tak właśnie stało się w przypadku wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie mBanku z dnia 22 czerwca br. Skład orzekający odrzucił wówczas stanowiska RF i UOKiK, sugerujące konieczność przewalutowania kredytu frankowego po kursie z dnia zaciągnięcia zobowiązania, wskazując, iż umowa o kredyt denominowany w walucie obcej została zawarta w sposób ważny, a zmianie powinna ulec wyłącznie nieprecyzyjna zasada przeliczania kursu franka.
Karol Jerzy Mórawski
