Polskie banki zainteresowane odbudową Ukrainy
W trakcie otwarcia spotkania prof. Paweł Kowal przedstawił także strukturę, sposób funkcjonowania oraz zakres działań Rady przy KPRM, do której także zaproszono reprezentację środowiska bankowego w postaci Związku Banków Polskich (ZBP).
Do Rady należy przede wszystkim zapewnienie uspójnienia informacji o działaniach podejmowanych na rzecz odbudowy Ukrainy.
Prof. Paweł Kowal zwrócił uwagę, że wśród najważniejszych zadań Rady znajduje się: opracowywanie i proponowanie rozwiązań służących wspieraniu współpracy polsko-ukraińskiej, przekazywanie wniosków oraz informacji organom administracji rządowej oraz innym krajowym instytucjom zaangażowanym w działania służące wspieraniu współpracy polsko-ukraińskiej, udział we współpracy między organami administracji rządowej, agencjami wykonawczymi, zrzeszeniami, izbami gospodarczymi i innymi krajowymi podmiotami zaangażowanymi w polsko-ukraińską współpracę rozwojową, w szczególności w obszarze odbudowy Ukrainy.
Wskazał również, że Rada podejmuje współpracę na arenie międzynarodowej m. in. z Komitetem Sterującym Platformy Koordynacji Darczyńców, przedstawicielami administracji rządowej Ukrainy, czy też właściwymi odpowiednikami do spraw odbudowy Ukrainy ustanowionymi w państwach trzecich.
– Moim celem jest zbudowanie koalicji nie tylko społecznej, ale i ekonomicznej na rzecz optymalnego udziału Polski w procesach odbudowy Ukrainy.
Sektor bankowy jest niezmiernie ważnym elementem spójnego planu w tym zakresie. Banki znają rynek i są w stanie realnie ocenić gotowość przedsiębiorców i ryzyko inwestycyjne.
Banki są też w stanie dostarczyć finansowania zarówno mniejszym podmiotom, ale i zbudować konsorcja międzynarodowe dla większych, bardziej skomplikowanych projektów.
Uważam, że nasza zdolność do realnego udziału w procesach biznesowych związanych z odbudową Ukrainy w dużej mierze będzie zależała od przygotowania i woli udziału w nich właśnie naszego rynku finansowego – podkreślił prof. Paweł Kowal, przewodniczący Rady ds. Współpracy z Ukrainą.
UE ustanowiła „Ramy Inwestycyjne dla Ukrainy”
Podczas spotkania podkreślono także kilka istotnych informacji ekonomicznych i politycznych dotyczących gospodarki Ukrainy i procesu odbudowy.
Zgodnie z raportem „Rapid Damage and Needs Assessment (RDNA) opracowanym przy współpracy Banku Światowego, rządu Ukrainy, Komisji Europejskiej oraz ONZ od rozpoczęcia pełnoskalowej agresji rosyjskiej do 31 grudnia 2023 roku bezpośrednie zniszczenia wyniosły 152,5 mld dolarów, straty związane z konfliktem (utrata przychodów przedsiębiorstw oraz sektora publicznego, zwiększone koszty funkcjonowania gospodarki) 499,3 mld dolarów.
Z kolei potrzeby (wartość związana z przywróceniem przedwojennej normalności poprzez działania takie jak naprawy i renowacja, w tym odbudowa na lepszych zasadach) 486,2 mld dolarów.
17 kwietnia ‘24 Unia Europejska ustanowiła „Ramy Inwestycyjne dla Ukrainy”, będące narzędziem finansowym i integralną częścią Programu „Instrumentu na rzecz Ukrainy” o wartości 50 mld euro, mającego na celu stymulowanie inwestycji publicznych i prywatnych celem odbudowy tego kraju.
„Ramy…” są wyposażone w pakiet finansowy o łącznej wartości 9,3 mld euro, z czego 7,8 mld euro na gwarancje kredytowe i 1,51 mld euro na finansowanie mieszane.
Oczekuje się, że Ramy Inwestycyjne Ukrainy zmobilizują do 40 mld euro inwestycji publicznych i prywatnych w ciągu najbliższych lat. Łączna wartość już podpisanych umów dot. odbudowy Ukrainy podczas Ukraine Recovery Conference w Berlinie wynosi ponad 16 mld euro.
Skupiono się w nich na wsparciu odporności energetycznej, przemysłu obronnego, infrastruktury społecznej, odbudowy infrastruktury krytycznej oraz rozwoju sektora prywatnego, rolnictwa i przetwórstwa w Ukrainie. Większość umów będzie realizowana w ramach Instrumentu na rzecz Ukrainy poza obszarem obronności.
Program Dostępnych Kredytów został zapoczątkowany przez Rząd Ukrainy w styczniu 2020 r. i jest wdrażany przez Fundusz Rozwoju Przedsiębiorczości we współpracy z ukraińskimi bankami i bankami zagranicznymi oraz międzynarodowymi instytucjami finansowymi.
W ostatnich latach Fundusz stał się głównym dystrybutorem wsparcia dla MŚP i do czerwca br. podpisał umowy z 46 bankami. Na koniec 2023 roku program odpowiadał za 40% portfela kredytowego ukraińskich przedsiębiorstw w UAH oraz 90% kredytów tamtejszego biznesu udzielonych od początku pełnoekranowej inwazji Rosji na Ukrainę.
Od początku trwania programu do połowy 2022 r. liderami finansowania z programu były banki z kapitałem zagranicznym, następnie wsparcie zdominowały ukraińskie banki państwowe, przede wszystkim PrivatBank i Oschadbank.
Według stanu na 1 lipca 2024 r. pod względem sektorów gospodarki głównymi beneficjentami programu były firmy działające w rolnictwie i handlu detalicznym. Roczne tempo wzrostu kredytów biznesowych netto w hrywnach wynosi 12%. Portfel kredytów dla MŚP rośnie szybciej.
Jakość portfela kredytowego banków jest nadal dobra, a obciążenie kredytobiorców długiem jest akceptowalne. Warunki udzielania pożyczek nadal się poprawiają: stopa procentowa nowych kredytów biznesowych spadła o 4 p.p. r/r, do około 16%. Pożyczki stają się bardziej dostępne dzięki stosowaniu przez banki instrumentów dzielenia ryzyka kredytowego, głównie ze strony rządu i międzynarodowych instytucji finansowych.
Polska oferuje polskim przedsiębiorcom i bankom także wsparcie krajowych agencji publicznych. Polska jest np. pierwszym państwem w Europie, którego regulacje związane z ubezpieczaniem eksportu i inwestycji zagranicznych uwzględniły wojnę w Ukrainie, dzięki czemu możliwe jest kompleksowe wsparcie aktywności polskiego biznesu w tym kraju i jednocześnie czynny udział w jego odbudowie i modernizacji.
Ustawa o ubezpieczeniach gwarantowanych przez Skarb Państwa, umożliwia KUKE obejmowanie ochroną inwestycji polskich firm w Ukrainie, pomimo ciągle trwającej tam wojny. KUKE zapewnia przedsiębiorcom ubezpieczenie ich nakładów na inwestycje oraz gwarantuje spłatę 100% wartości kredytów inwestycyjnych, co powinno przekonać banki do finansowania ich klientów zainteresowanych aktywnością w Ukrainie.
To tylko niektóre z nowych możliwości wspierania inwestorów zagranicznych w Ukrainie, a w szczególności procesu jej odbudowy.
ZBP o systemowej współpracy pomiędzy sektorem bankowym, a sektorem publicznym w odbudowie Ukrainy
Dr Tadeusz Białek, prezes Związku Banków Polskich – dziękując za zaproszenie do Rady dla Związku Banków Polskich, w imieniu wszystkich banków zarówno komercyjnych jak i spółdzielczych – zaznaczył potrzebę szerszej współpracy systemowej pomiędzy sektorem bankowym, a sektorem publicznym w zakresie stworzenia możliwości włączania się sektora bankowego w procesy biznesowe związane z odbudową Ukrainy.
Prezes ZBP podkreślił, opierając się na przeprowadzonym przez Izbę w sierpniu ’24 badaniu, że wiodące banki w Polsce, zarówno z polskim, jak i zagranicznym kapitałem są zainteresowane odbudową Ukrainy.
Natomiast dla większości z nich podstawowymi warunkami zaangażowania są bezpieczeństwo fizyczne i finansowe, baza kapitałowa i wiarygodność partnerów biznesowych po ukraińskiej stronie.
– Zaangażowanie polskiego sektora bankowego i jego klientów w odbudowę Ukrainy może być elementem wspierania długoterminowej stabilności gospodarczej naszego sąsiada po wojnie, ale wymaga dobrego przygotowania, tym bardziej, że o ten kapitał będą konkurować inne potrzeby gospodarcze naszego kraju.
Potrzeba tu bliskiej współpracy między rządem, sektorem prywatnym i organizacjami międzynarodowymi. Trzeba skutecznie ocenić i zmitygować ryzyko finansowe, zmobilizować potrzebne środki i stworzyć dla naszych banków i ich klientów stabilne warunki do prowadzenia takiej aktywności.
Związek Banków Polskich odpowiedział na zaproszenie władz i organizacji międzynarodowych i powołał już specjalny zespół w tej sprawie – powiedział dr Tadeusz Białek, prezes Związku Banków Polskich.
Krzysztof Karwowski, przewodniczący Sekcji Banków Spółdzielczych i Banków Zrzeszających wskazał na istotną rolę bankowości spółdzielczej we wsparciu lokalnego biznesu ze ściany wschodniej, angażującego się od lat lokalnie we współpracę polsko-ukraińską i obsługujących wielu małych przedsiębiorców w tym zakresie. Zwrócił uwagę na wyniki przeprowadzonej w sierpniu ’24 ankiety ZBP.
– Obok bankowości komercyjnej i dużych projektów, należy zwrócić uwagę na potencjał bankowości lokalnej, szczególnie banków spółdzielczych, ulokowanych w pasie regionów przygranicznych – na wschodzie Polski.
Z badania, które przeprowadził Związek Banków Polskich wynika, że te banki najchętniej włączyłyby się w procesy biznesowe i programy na rzecz odbudowy ekonomicznej naszego sąsiada – o charakterze lokalnym i regionalnym – podkreślił Krzysztof Karwowski, przewodniczący Sekcji Banków Spółdzielczych i Banków Zrzeszających ZBP.
Badanie nt. aktualnego stanu zainteresowania polskich banków odbudową Ukrainy
Ważnym punktem spotkania poprzedzającym dyskusję była prezentacja wyników badań Związku Banków Polskich i Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych Programów UE zainicjowanych w sierpniu br. przez przewodniczącego Rady ds. Współpracy z Ukrainą Pawła Kowala nt. aktualnego stanu zainteresowania polskich banków odbudową Ukrainy.
Arkadiusz Lewicki, dyrektor Zespołu ZBP ds. Programów Publicznych i Środowisk Gospodarczych oraz koordynator Zespołu ds. udziału banków w procesach biznesowych związanych z odbudową Ukrainy, prezentując tegoroczną edycję badania wskazał na zainteresowanie udziałem ok. 30% banków (ale 70% ważonych aktywami) w procesach biznesowych związanych z odbudową Ukrainy.
Zainteresowane tym procesem są największe banki komercyjne i banki spółdzielcze ulokowane w pasie przygranicznym. Dla wszystkich banków odbudowa Ukrainy kojarzy się nie tylko z solidarnością, ale przede wszystkim z biznesem, w którym chcieliby wziąć udział ich klienci.
Dla banków największym wyzwaniem jest nadal ryzyko wojenne i niewielka liczba projektów inwestycyjnych, jakie ich klienci chcieliby w aktualnych warunkach tam realizować.
Banki wskazują także na ryzyko prawne oraz brak wystarczających instrumentów wsparcia dla inwestycji zagranicznych w Ukrainie.
Polskie banki i ich klienci są zainteresowani udziałem w unijnym programie Ukraine Facility (Instrument na rzecz Ukrainy), w ramach którego na odbudowę Ukrainy zaplanowano ponad 50 mld euro (także z polskich podatków).
Banki oczekują tu aktywności polskich instytucji publicznych na rzecz realnego umożliwienia skorzystania przez polskich przedsiębiorców z tego Programu.
Po wystąpieniach i prezentacjach nastąpiła dyskusja, w ramach której przedstawiciele banków komercyjnych i BGK przedstawiali swoje doświadczenia, opinie oraz obawy i oczekiwania.
Miedzy innymi Bank Gospodarstwa Krajowego zadeklarował dialog z polskimi bankami, także w obszarze wykorzystania programu Ukrainian Facility. Zaprezentowano także inne możliwości współpracy i wspierania klientów polskich banków komercyjnych.
– Bank Gospodarstwa Krajowego posiada, nie boję się tego określenia, chyba najlepszą w Polsce ekspertyzę na temat bieżącej sytuacji ekonomicznej gospodarki ukraińskiej oraz poszczególnych typów tamtejszych klientów bankowych.
Chętnie podzielimy się tą wiedzą i doradztwem z bankami komercyjnymi. Mam nadzieję, że uda nam się także znaleźć sposób na współpracę ws. Instrumentu na rzecz Ukrainy, który jest instrumentem risk sharingowym – zadeklarował dr Mateusz Szczurek, członek zarządu Banku Gospodarstwa Krajowego.
Dr Marek Radzikowski, wiceprezes zarządu PKO Banku Polskiego SA podał przykłady aktywności grupy PKO BP w zakresie wspierania współpracy gospodarczej polsko-ukraińskiej oraz przygotowań Banku do procesów inwestycyjnych dot. odbudowy Ukrainy.
Jakub Karnowski, prezes zarządu Kredobanku, wchodzącego w skład Grupy PKO BP, wskazał, że mimo trudnej sytuacji w Ukrainie, nalotów i zniszczonej infrastruktury na zachodzie kraju, zarówno eksport, jak i pozostała aktywność gospodarcza w Ukrainie odbywa się i przynosi korzyści tym polskim przedsiębiorcom, którzy tam zostali.
Podkreślił, że warto postrzegać ten proces długoterminowo i inwestycja związana z wejściem do Ukrainy dzisiaj może się bardzo zwrócić po zakończeniu wojny.
Więcej na ten temat – kontakt: Zespół ZBP ds. Programów Publicznych i Środowisk Gospodarczych: programy@zbp.pl
Śródtytuły pochodzą od redakcji BANK.pl.
