NBP: relacja aktywów sektora finansowego do PKB spadła w 2021 roku

„W 2021 r. na sytuację systemu finansowego w Polsce w dalszym ciągu miały wpływ konsekwencje pandemii COVID-19. Zmniejszenie ograniczeń w działalności gospodarczej oraz rządowe programy osłonowe pozytywnie oddziaływały na sytuację gospodarczą, przyczyniając się w 2021 r do szybkiego wzrostu PKB. Przyrost aktywów systemu finansowego w 2021 r. był niższy niż w roku poprzednim, co przy wysokiej dynamice PKB skutkowało obniżeniem relacji aktywów krajowego systemu finansowego do PKB z 136,6% w 2020 r. do 133,4% na koniec 2021 r. Podobna sytuacja miała miejsce m.in. w Czechach. Natomiast w Słowacji, przy szybszym w 2021 r. tempie wzrostu aktywów systemu finansowego niż PKB, relacja aktywów systemu finansowego do PKB wzrosła. W przypadku Węgier i strefy euro, gdzie dynamiki aktywów systemu finansowego i PKB były zbliżone, relacja ta w 2021 r. w porównaniu rokiem 2020 nie uległa istotnej zmianie” – czytamy w raporcie.

Ocena poziomu rozwoju systemu finansowego

Mimo tych zmian poziom rozwoju pośrednictwa finansowego, mierzony relacją wartości aktywów systemu finansowego do PKB, w Polsce, jak i w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej, w porównaniu ze średnią wartością tego wskaźnika w krajach strefy euro, był względnie niski. Ocena poziomu rozwoju systemu finansowego tej grupy krajów przy wykorzystaniu innych wskaźników prowadzi do podobnych wniosków. Na przykład opracowany przez MFW wskaźnik rozwoju systemu finansowego (FD)2 dla Polski wynosił 0,451, co pozwalało klasyfikować Polskę do grupy krajów o średnim poziomie rozwoju (20 pozycja w grupie krajów UE). Zbliżony poziom rozwoju systemu finansowego do Polski miały Czechy (0,452), Węgry (0,459) i Chorwacja (0,478), podano także.

„Poziom cząstkowych wskaźników (FI i FM), tworzących syntetyczny wskaźnik rozwoju systemu finansowego (FD), odzwierciedla zróżnicowany stopień rozwoju poszczególnych segmentów polskiego systemu finansowego. Przez ostatnie lata rozwój polskiego systemu finansowego opierał się na instytucjach finansowych (sektorze bankowym), przy mniejszym znaczeniu rynków finansowych. Świadczy to o relatywnie słabszym rozwoju rynków finansowych w Polsce w porównaniu z innymi krajami, zwłaszcza o bardziej rozwiniętym systemie finansowym” – czytamy dalej.

Wzrost znaczenia i udziału w aktywach niemonetarnych instytucji finansowych

Bank centralny podał, że w przypadku krajów strefy euro cechą charakterystyczną zmian w systemie finansowym był wzrost znaczenia i udziału w aktywach niemonetarnych instytucji finansowych. Tendencja ta zmieniła się w okresie pandemii COVID-19, kiedy szybciej wzrosła wartość aktywów instytucji kredytowych. Jednakże ich udział w aktywach systemu finansowego zwiększył się nieznacznie i nie przekroczył 40%. Sektor instytucji kredytowych odgrywał natomiast główną rolę w systemie finansowym zarówno w Polsce, jak i w innych krajach regionu, stanowiąc od 70% do 80% aktywów ich systemów finansowych. W 2021 r. w przypadku Polski i Węgier, ze względu na niższe tempo wzrostu aktywów sektora instytucji kredytowych, nieznacznie zmniejszył się udział tych instytucji w systemie finansowym. Odmienną tendencją charakteryzowały się Czechy i Słowacja.

W 2021 r. w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, mimo wzrostu wartości aktywów sektora bankowego ich relacja do PKB obniżyła się. Poziom rozwoju sektora bankowego w porównaniu z krajami strefy euro pozostawał niski.

„Banki krajowe koncentrowały się na świadczeniu tradycyjnych usług bankowych, przede wszystkim przyjmowaniu depozytów podmiotów niefinansowych i udzielaniu im kredytów” – czytamy dalej w raporcie.

Aktywa instytucji tworzących polski system finansowy

Na koniec 2021 r. aktywa instytucji tworzących polski system finansowy wyniosły 3,5 bln zł i były o 9,6% wyższe niż rok wcześniej. Wzrost aktywów był spowodowany przede wszystkim zwiększeniem wartości aktywów sektora bankowego i OFE. Znacząco przyrosły także aktywa domów maklerskich, przedsiębiorstw faktoringowych i leasingowych. Spadły natomiast aktywa zakładów ubezpieczeń, wymienia NBP.

Aktywa sektora bankowego

Aktywa sektora bankowego wzrosły w 2021 r. w mniejszym stopniu niż w roku poprzednim a ich udział w aktywach sektora finansowego ukształtował się podobnie jak w roku 2020 i wyniósł 73%. Należności od sektora niefinansowego stanowiły największą część aktywów (45,1%). Drugą co do wielkości pozycją były papiery wartościowe (29,2%). W porównaniu z rokiem 2020 ich udział w aktywach sektora bankowego zmniejszył się. Wartość kredytów dla sektora niefinansowego w relacji do PKB była niższa niż w roku 2020 i wyniosła na koniec 2021 r. 44,0%. Aktywa funduszy inwestycyjnych w analizowanym okresie wzrosły o 6,9% (do 323,2 mld zł) a ich udział w aktywach sektora finansowego obniżył się z 9,5% w 2020 r. do 9,2% na koniec roku 2021.

Aktywa otwartych funduszy emerytalnych

Aktywa otwartych funduszy emerytalnych w 2021 r. istotnie wzrosły (o ponad 26%), co wynikało z bardzo dobrych wyników inwestycyjnych, związanych z hossą na rynku akcji. Utrzymująca się w 2021 r. bardzo dobra koniunktura na krajowych rynkach akcji i kontraktów terminowych przyczyniła się także do znaczącego wzrostu aktywów domów maklerskich (o ponad 44%). W 2021 r. jedynie w przypadku zakładów ubezpieczeń zmniejszyła się wartość aktywów (o 3,2%). Spadek ten spowodowany był zmniejszeniem o 8% aktywów zakładów ubezpieczeń na życie (dział I).

„W wyniku tych tendencji udział sektora bankowego w systemie finansowym utrzymał się na poziomie zbliżonym do roku 2020, wzrosło znaczenie OFE, domów maklerskich i pozostałych instytucji finansowych, natomiast obniżył się udział funduszy inwestycyjnych i w największym stopniu zakładów ubezpieczeń” – podsumowano.