Nauka i Edukacja Ekonomiczna | Raport PAB-WIB | Nominalne wysokie zyski banków przesłaniają faktyczne rezultaty

O tym, jakie zmiany są najbardziej pilne, mówi raport „Wpływ czynników regulacyjnych i fiskalnych na wyniki finansowe banków w III kwartale 2023 r”. Jego autorzy – dr Andrzej Banasiak, Agnieszka Nierodka i dr Tomasz Pawlonka z Zespołu Badań i Analiz Związku Banków Polskich oraz prof. dr hab. Czesław Lipiński i dr Wojciech Zatoń z Uniwersytetu Łódzkiego – dokonali analizy ubiegłorocznego nominalnie wysokiego wyniku polskiego sektora bankowego. Przypomnijmy, że według ostatnich danych Komisji Nadzoru Finansowego zysk netto wyniósł 27,9 mld zł, czyli o 159,4% więcej niż rok wcześniej. Za nieco ponad 90% zysku banków odpowiada wynik odsetkowy (98,4 mld zł) osiągnięty dzięki wysokim stopom procentowym.

– Głównym czynnikiem są wysokie wyniki odsetkowe spowodowane wzrostem stóp procentowych. (…) To stanowi wyzwanie w obliczu spadku stóp w kolejnych okresach – powiedziała wiceprezes ZBP, ­Agnieszka ­Wachnicka, podczas webinarium Warszawskiego Instytut Bankowości, na którego zlecenie powstał raport.

– Udział wyniku odsetkowego w całkowitych przychodach operacyjnych sięga 90% i nie ma praktycznie zróżnicowania pomiędzy bankami komercyjnymi a bankami spółdzielczymi. (…) Banki nie mają źródeł dodatkowych dochodów, więc jeśli będą spadać stopy, będzie spadał wynik odsetkowy, to równocześnie będzie spadał wynik finansowy banków – dodał Andrzej Banasiak.

Wyniki nie takie dobre, jak się wydaje

Z przedstawionych w raporcie symulacji wyników sektora na ten rok wynika, że nawet przy braku zmian stóp procentowych zysk netto banków obniży się, w ślad za spadkiem wyniku odsetkowego. W zależności od scenariusza makroekonomicznego oraz założeń związanych z wysokością rezerw na ryzyko prawne, symulacja pokazuje, że zysk netto znajdzie się w przedziale od 14,5 do 21 mld zł. Im silniejszy będzie spadek stóp, tym większa utrata zysku.

Sytuacja ta stawia pod znakiem zapytania możliwości banków do finansowania gospodarki, kiedy zajdzie potrzeba współfinansowania projektów zawartych w Krajowym Planie Odbudowy, absorpcji środków z Funduszu Spójności, inwestycji związanych z transformacją energetyczną, kiedy wreszcie ta ruszy na pełną skalę, czy też z cyfryzacją przedsiębiorstw. Według analiz, przy bieżącym poziomie kapitałów własnych sektor bankowy ma jeszcze potencjał wzrostu podaży kredytu dla sektora niefinansowego o niespełna 211 mld zł – do nieco ponad 1,3 bln zł. To za mało. Żeby sprostać potrzebom gospodarki, kapitały banków powinny wzrosnąć z 257,2 mld zł obecnie do 411 mld zł w 2027 r, czyli o blisko 40 mld zł rocznie.

– Jeżeli banki mają finansować gospodarkę, przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe, muszą dysponować takimi zasobami kapitałów, by zwiększać portfele kredytowe. A tu jesteśmy w najgorszej sytuacji od 2010 r. – mówił podczas seminarium Andrzej Banasiak.

Zwiększenie kapitałów nie będzie możliwe bez wyraźnego wzrostu zysku, i to na poziomie znacznie wyższym niż w ub.r. Obecnie, żeby utrzymać dynamikę kapitałów odpowiadająca potrzebom gospodarki, banki powinny uzyskać wynik netto 33,2–47,2 mld zł, a przez kolejne trzy lata od 39 do 49 mld zł.

W latach 2011–2014 polski sektor wypracowywał co roku zysk stanowiący powyżej 0,9% polskiego PKB. Od 2017 r. było to już poniżej 0,7% PKB z tendencją malejącą w kolejnych latach i z silnym załamaniem w 2020 r. Nominalne spektakularnie wysokie wyniki za 2023 r. pozwalają szacować, że zyski banków realnie przekroczyły nieznacznie 0,8% PKB. Wielkości przekraczające 1% PKB są nieosiągalne z powodu obciążeń sektora bankowego transferami do różnych grup kredytobiorców i na rzecz państwa.

Wakacje kredytowe – kosztowny prezent dla bogatych

Autorzy raportu poddali dokładnej analizie te mechanizmy, w tym wakacje kredytowe oraz pomoc zapewnianą przez Fundusz Wsparcia Kredytobiorców. Przypomnijmy, że wakacje z lat 2022–2023 kosztowały sektor bankowy ok. 14 mld zł. Badania ankietowe pokazały, że faktycznie wsparcia po podwyżkach stóp NBP i wynikającym z tego wzroście rat kredytów potrzebowało 14–16% kredytobiorców ze wskaźnikiem raty do dochodu sięgającym 50% Pozostała część nie potrzebowała ...