Jakich zmian w interesie oszczędzających i gospodarki wymagają OFE?

Powstanie OFE wywarło pozytywny wpływ na rozwój rynku kapitałowego w Polsce i odegrało ważną rolę w historii krajowej GPW.

Wśród korzyści, jakie należy wiązać z ich działalnością można wymienić aktywne uczestnictwo w prywatyzacji spółek Skarbu Państwa i pozytywny wpływ na ceny uzyskiwane ze sprzedaży spółek; istotną rolę w obejmowaniu nowych emisji na GPW prowadzącą do zajęcia znaczącego udziału w kapitalizacji giełdowych spółek; a także podniesienie poziomu ładu korporacyjnego do międzynarodowych standardów w spółkach, w których OFE zostały znaczącym inwestorem.

OFE pozwoliły polskiemu rynkowi rozwinąć się i do dziś go stabilizują

Do czasu zmian legislacyjnych z 2014 r. pozytywne skutki istnienia OFE obejmowały również stabilizującą rolę dla rynku w okresach zmienności z racji gwarancji stałego napływu kapitału na GPW; zwiększenie atrakcyjności GPW, a wraz z nią korzystny dla płynności rynku napływ nowych inwestorów, a także udział w finansowaniu i sukcesie zaawansowanych technologicznie spółek, w szczególności z parkietu NewConnect (np. Medicalalgorithmics czy 11bit Studios).

Czytaj także: Otwarte Fundusze Emerytalne przekazały do ZUS aktywa warte 542,8 mln zł

Specyficznie polskie OFE potrzebują dywersyfikacji

Otwarte fundusze emerytalne pozostają istotnym filarem oszczędności emerytalnych Polaków, choć ich obecny kształt jest niespotykany na skalę światową. Nigdzie bowiem akcje nie stanowią tak dużego odsetka portfeli przy jednoczesnym ograniczeniu możliwości inwestowania w papiery dłużne.

Z tego względu zasadna jest zmiana podejścia do polityki inwestycyjnej OFE w taki sposób, by przywrócić im „mieszany” charakter, jaki miały przed reformą z 2014 r. Szersza dywersyfikacja ich portfeli pozwoliłaby osiągać im lepsze i bardziej stabilne wyniki.

Nie jest to jednak jedyne wyzwanie związane z funkcjonowaniem OFE. Nowego podejścia wymaga wiele kwestii, m. in. elastyczność składek, czy też prywatność zgromadzonych środków i ich dziedziczenie.

Praktyka rynkowa i ostatnie dyskusje prowadzone podczas określania kształtu Pracowniczych Planów Kapitałowych pokazują, że obszary te są niezwykle istotne dla uczestników programów emerytalnych. Zmiany w tych aspektach mogłyby dopasować produkt do indywidualnych preferencji członków i podnieść poziom ich satysfakcji.

Zasadna jest zmiana podejścia do polityki inwestycyjnej OFE w taki sposób, by przywrócić im „mieszany” charakter, jaki miały przed reformą z 2014 rokiem

‒ OFE pozwoliły polskiemu rynkowi rozwinąć się i do dziś go stabilizują. Jednocześnie swoim członkom przynoszą korzystne stopy zwrotu. To wszystko pomimo niekorzystnych zmian z 2014 roku, których utrzymanie może zagrozić rozwojowi tak potrzebnemu na przyszłość systemowi dodatkowych, zbiorowych i indywidualnych oszczędności emerytalnych ‒ podkreśla Małgorzata Rusewicz, prezes IGTE.

Czytaj także: MRiPS: OFE mogłyby inwestować część „suwakową” w polskie obligacje skarbowe

Suwak czyli nieoptymalny sposób zarządzania aktywami OFE

Niezwykle istotny jest mechanizm tzw. suwaka bezpieczeństwa, czyli transferu środków pomiędzy OFE a ZUS, w związku ze zbliżaniem się poszczególnych roczników członków funduszy do wieku emerytalnego.

W obecnym kształcie wymusza on nieoptymalny sposób zarządzania aktywami OFE oraz prowadzi do ich samolikwidacji, a także olbrzymiej podaży akcji na GPW w nieodległym horyzoncie czasowym. Raport proponuje kilka rozwiązań pozwalających uniknąć dramatycznych scenariuszy – skrócenie, likwidację lub odsunięcie w czasie suwaka.

Nigdzie (…) akcje nie stanowią tak dużego odsetka portfeli (OFE) przy jednoczesnym ograniczeniu możliwości inwestowania w papiery dłużne

W tym kontekście ważna jest również znikoma liczba nowych uczestników OFE, stąd duże znaczenie miałoby wprowadzenie konieczności informowania nowo zatrudnionych osób o możliwości przystąpienia do funduszu emerytalnego, by OFE były zasilane nowymi składkami.

Mimo obarczenia wieloma wadami, wynikającymi z wprowadzonych w 2014 roku przepisów prawnych, otwarte fundusze emerytalne są rozwiązaniami bardzo efektywnymi, jeżeli analizować obszar uzyskiwanych wyników. Ich dalsze losy są też ważnym elementem odbudowania lub ponownego podważenia zaufania społecznego do systemu emerytalnego, co nie pozostaje bez znaczenia dla poziomu partycypacji w innych programach służących oszczędzaniu na jesień życia, np. w PPK.

‒ Kolejna reforma OFE powinna zatem naprawiać zarówno sentyment, jak i możliwości skutecznego pomnażania kapitału związane z byciem uczestnikiem funduszu, a przy tym uwzględniać wpływ proponowanych zmian na krajowy rynek akcyjny, na którym to obecnie ulokowana jest znacząca większość środków zgromadzonych przez członków otwartych funduszy emerytalnych ‒ podsumowuje Michał Duniec, prezes Zarządu Analiz Online.

Pełna treść raportu Analiz Online „Propozycje zmian w modelu funkcjonowania OFE” dostępna jest tutaj.