Forum Finansowania MMŚP 2022: dostęp przedsiębiorców do kredytu w niespokojnych czasach

Prezes ZBP stwierdził, iż problemem dla polskiej gospodarki jest dziś przede wszystkim wysoka inflacja, która mając charakter globalny, odciska się szczególnym piętnem na naszym regionie. To zaś wymusza podejmowanie stanowczych działań zarówno przez bank centralny, rząd, jaki i samych przedsiębiorców.

15 lat minęło

Obecna edycja Forum łączy się z okrągłym jubileuszem 15-lecia działalności Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii Europejskiej, instytucji, która, jak wspomniał Krzysztof Pietraszkiewicz, koordynuje współpracę instytucji publicznych i środowiska bankowego w celu realizacji projektów ukierunkowanych na wsparcie polskiej gospodarki, w tym sektora MŚP, z wykorzystaniem środków wspólnotowych.

Dyrektor Punktu, Arkadiusz Lewicki stwierdził, iż KPK stanowi swego rodzaju pomost między sektorem publicznym i prywatnym, łącząc oba środowiska na rzecz przedsiębiorców, głównie mikro, małych i średnich.

– Taka była idea utworzenia tego wspólnego projektu 15 lat temu – zauważył Arkadiusz Lewicki, przypominając, iż wsparcie ze środków unijnych dostępne w ramach programów pozwala udostępnić kredyty tym firmom, które nie mogłyby na to liczyć na standardowych zasadach, szczególnie w tak trudnych uwarunkowaniach jak obecnie.

Wsparcie unijne jest oferowane w formie gwarancji, kapitału i doradztwa, przypomniał prezes KPK.

Razem poradziliśmy sobie z wirusem, poradzimy sobie z kryzysem

– W kryzysie jesteśmy od roku 2020 – zaznaczyła Magdalena Zmitrowicz, Przewodnicząca Rady ZBP ds. Mikro, Małych i Średnich Przedsiębiorców, Wiceprezes Zarządu Banku Pekao SA, nadzorująca Pion Bankowości Przedsiębiorstw.

Zwróciła ona uwagę, iż tylko dzięki działaniu zespołowemu możliwe było stawienie czoła wyzwaniu w postaci pandemii koronawirusa, która zapoczątkowała trwający do chwili obecnej kryzysowy trend.

– Dzięki różnym programom, dzięki BGK, dzięki funduszom i formom gwarancji, także tym uzyskanym z UE, dzięki wsparciu PFR polskie firmy sobie dobrze poradziły z kryzysem – zauważyła Magdalena Zmitrowicz.

To było możliwe dzięki wsparciu ze strony banków, które, jak przypomniała prelegentka, mają doświadczenie, jak radzić sobie w trudnych sytuacjach. Obecna sytuacja na Wschodzie generuje kolejne problemy, poczynając od zerwanych łańcuchów dostaw.

– Jako sektor bankowy staramy się pomóc firmom przetrwać te trudne czasy – zaznaczyła dodając, iż perspektywy dla small biznesu postrzega optymistycznie.

– Jesteśmy trochę nauczeni działania w tych trudnych czasach – przypomniała Magdalena Zmitrowicz.

Do słów tych odniósł się Krzysztof Pietraszkiewicz, wskazując, iż obecne wyzwania, związane z inflacją, pandemią, agresją na Ukrainę, wysokimi stopami procentowymi, będą wymagały współpracy instytucji publicznych, przedsiębiorców, banków, firm ubezpieczeniowych i instytucji poręczeniowo-gwarancyjnych.

– Mamy wiele doświadczeń, zbudowanych w ostatnich latach. Myślę, że te aktywa zostaną dobrze wykorzystane, byśmy przez tę sytuację kryzysową przeszli w dobrym stylu – podsumował prezes ZBP.

Z jednego kryzysu w drugi

O dostępie do finansowania w niespokojnych czasach mówił też Zbigniew Wojciechowski, dyrektor Departamentu MŚP w Ministerstwie Rozwoju i Technologii.

– Truizmem jest powiedzenie, że przeszliśmy z jednego kryzysu w drugi – stwierdził, przypominając zarazem, iż wyjście z kryzysu covidowego obronną ręką nie byłoby możliwe bez wsparcia nowoczesnego polskiego systemu bankowego, a także bez aktywnej roli banków w oferowaniu finansowania. Przedstawiciel rządu zwrócił się też z podziękowaniami dla KPK i jego szefa.

– Z własnych doświadczeń widzieliśmy jak ciężka to była praca i jak wiele dało się uzyskać dzięki ofercie środków finansowych, które były dostępne w tym trudnym czasie – powiedział Zbigniew Wojciechowski.

Rzecz w tym, że uwarunkowania kryzysowe nie opuszczą nas też w najbliższym czasie; zalicza się do nich nie tylko wysoka inflacja, zmiany cen paliw czy przerwanie łańcuchów dostaw, ale i odpływ pracowników, tak ważnych dla MŚP.

– Przed nami kolejny czas wyzwań, których nie przezwyciężymy bez współpracy na linii przedsiębiorcy – banki -administracja publiczna – deklarował przedstawiciel resortu rozwoju i technologii.

Także i dyrektor przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce, Marzena Guz Vetter, wspomniała, iż KE przykłada bardzo dużą wagę do dialogu sektora publicznego i prywatnego, w tym współdziałania między przedsiębiorcami a bankami i instytucjami finansowymi.

Gospodarka UE poradzi sobie ze wstrząsami tylko wtedy, gdy MŚP będą odporne

– Tylko w ten sposób można jak najlepiej dopasować możliwości KE do oczekiwań ze strony biznesu – stwierdziła Marzena Guz Vetter, dodając, iż na przestrzeni ostatnich 2 lat byliśmy świadkami znacznego zatrzymania gospodarki.

– Na wzrost cen energii nałożyły się nowe problemy związane z rosyjską napaścią na Ukrainę. Brak stabilności dostaw, ograniczenia związane z sankcjami, niepewność dostaw energii, najpewniej niekorzystnie odbijają się na kondycji MSP, nie tylko Polsce. Dochodzi do tego brak pracowników z Ukrainy, którzy stanowili ważny element funkcjonowania biznesu w Polsce – podsumowała przedstawicielka KE w Polsce.

Europejskim sposobem na ograniczenie konsekwencji tych zjawisk są liczne programy pomocowe, jak również zwiększenie kredytowania MŚP kwotą 1 mld euro z budżetu UE.

W przypadku Polski takim ważnym wsparciem będzie m.in. umowa partnerstwa, pozwalająca zapewnić dodatkowe 76 mld euro dla Polski w perspektywie 2021-27, stwarzając duże możliwości dofinansowania projektów i inwestycji MŚP.

Marzena Guz Vetter wspomniała, iż MŚP stanowią 99% firm w UE, odpowiadają one za 2/3 miejsc pracy i połowę europejskiego PKB. Także i w Polsce small biznes jest siłą napędową gospodarki.

– Gospodarka UE poradzi sobie ze wstrząsami tylko wtedy, gdy MŚP będą odporne – skonstatowała  dyrektor przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce.

Problem nie jest brak dostępu do kredytów, ale do pracowników

Sektor polskich firm charakteryzuje się niskim poziomem kredytów do PKB, co jest zauważalne zarówno w porównaniu do średniej unijnej jak i innych państw OECD – przypomniał Paweł Szałamacha, członek zarządu NBP.

Zwrócił on uwagę, iż okres pandemii przyniósł w tej sferze dodatkowy trend spadkowy, w ostatnich tygodniach obserwowane było wprawdzie widoczne odbicie akcji kredytowej, jednak wynikało ono z zaciągania kredytów przez duże firmy na znaczne kwoty.

Generalnie popyt polskich firm na finansowanie bankowe jest ograniczony, jako że korzystna dotychczas sytuacja finansowa MŚP sprzyja finansowaniu inwestycji środkami własnymi, a kredyt bankowy stanowi mniej preferowane źródło finansowania nowych projektów inwestycyjnych.

Small biznes nie narzeka na dostęp do finansowania, większym problemem jest dostępność pracowników, koszty materiałów i pracy, niesprzyjające regulacje czy znalezienie nabywców na produkty i usługi

– Można postawić hipotezę, być może prowokacyjną, że ten niski udział kredytów nie jest problemem dla polskiej gospodarki, gdyż ona finansuje się w inny sposób. Z drugiej strony banki w ramach strategii biznesowych  nie są zainteresowane skokowym zwiększaniem akcji kredytowej dla firm, gdyż wiązałoby to dla nich z wysiłkiem, w tym odejściem od znanych profili ryzyka – zwracał uwagę Paweł Szałamacha.

Zauważył on, iż polskie firmy weszły w okres pandemii z zapasem środków, a dzięki działaniu instytucji publicznych otrzymały bezprecedensowe wsparcie płynnościowe, co zapobiegło zwiększonej liczbie bankructw i poważnych konsekwencji dla sektora bankowego.

– Pomoc przyczyniła się do zgromadzenia środków płynnych, o czym świadczy wzrost dynamiki depozytów firm w okresie pandemii – dodał przedstawiciel banku centralnego.

Przytoczył on też wyniki badań ankietowych, z których wynika, iż small biznes nie narzeka na dostęp do finansowania, większym problemem jest dostępność pracowników, koszty materiałów i pracy, niesprzyjające regulacje czy znalezienie nabywców na produkty i usługi.

Jak na tym tle prezentuje się kondycja instytucji finansowych?

– Obecna sytuacja banków, tak płynnościowa jak i kapitałowa, jest dobra – stwierdził Paweł Szałamacha, dodając, iż spodziewany wzrost wyniku finansowego od początku roku wynika nie tyle z wysiłków banków, ale ze wzrostu stóp procentowych, co nie jest to pozytywnie odbierane przez sferę gospodarki realnej.

Przedstawiciel NBP wskazał też najważniejsze wyzwania dla banków na najbliższe miesiące, które mogą ograniczyć podaż kredytów.

To między innymi zwiększone wymogi UE związane z MREL, propozycja powszechnych wakacji kredytowych, nierozwiązany problem kredytów frankowych i wprowadzenie nowego wskaźnika referencyjnego zamiast WIBOR.