Forum Bankowe 2024 o udziale banków w transformacji cyfrowej, energetycznej i wprowadzaniu strategii ESG
Przed rozpoczęciem debaty do uczestników Forum skierował kilka słów Stefan Krajewski, sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Nawiązał do trwających w Polsce oraz w całej UE protestów rolników. Przypomniał założenia twórców Unii, którzy chcieli tak powiązać kraje członkowskie gospodarczo i finansowo, żeby nie przyszło nikomu do głowy wszczynanie wojny pomiędzy nimi. Przez lata ten model współpracy sprawdzał się.
Dziś, kiedy słyszymy, że Europejski Zielony Ład jest niepotrzebny, że powinniśmy zamknąć granice z Ukrainą, to jednak trzeba pamiętać, że nie żyjemy zamknięci w jakiejś bańce, że relacje handlowe z otoczeniem zewnętrznym są bardzo ważne.
Stefan Krajewski mówił również o wykorzystaniu funduszy unijnych, czego pozytywne rezultaty są widoczne są w każdym regionie Polski.
Schematy pomocowe zawierają często część dotacyjną, ale także mechanizmy finansowe i kredytowe, które dają możliwość wzrostu oraz rozwijania gospodarstw rolnych, sektora rolno-spożywczego i rolno-przetwórczego oraz całego otoczenia wokół rolnictwa. Banki dają zarówno gwarancje, jak i zabezpieczenia co ułatwia realizację inwestycji w ramach tych schematów pomocowych.
Jak stwierdził Stefan Krajewski – ważne są wyzwania klimatyczne i środowiskowe, ale wydaje się, że Europa chce wziąć na siebie zbyt dużo zobowiązań. Z jednej strony mamy coraz więcej wymogów do spełnienia, a z drugiej stajemy się coraz mniej konkurencyjni w stosunku do reszty świata.
Zwrócił także uwagę na znaczenie gospodarki w cyklu zamkniętym. Przypomniał o ustawie związanej z kredytem lombardowym i pracach nad jej nowelizacją. Przyjęte w niej zapisy, w których uznano rolników za konsumentów, w efekcie utrudniły im dostęp do kredytów.
Czytaj także: Prezes ZBP podczas Forum Bankowego o możliwościach finansowania gospodarki przez sektor bankowy
Debatę prowadził Bartosz Kublik, wiceprezes ZBP, a uczestniczyli w niej: Artur Adamczyk, prezes zarządu BPS; Marcin Gadomski, wiceprezes zarządu Banku Pekao; Monika Kania, Chief Revenue Officer w GFT Poland; Paweł Nierada, pierwszy wiceprezes zarządu BGK oraz Agnieszka Wolska, wiceprezes zarządu Banku BNP Paribas.
Rozpoczynając debatę, Bartosz Kublik przypomniał wyzwania, przed którymi stoi sektor bankowy i szerzej – polska gospodarka. To sprawa stabilności prawa, zalewu regulacji i ryzyk prawnych, wpływających na działalność banków i ich bilanse, które mogą stanowić bariery dla normalnego finansowania gospodarki.
Zwrócił uwagę, że Zielony Ład to wielkie wyzwanie, ale też szansa, bo za Zielonym Ładem ma pójść i polepszenie jakości życia Europejczyków, ale także ogromne strumienie pieniędzy popłyną do różnych obszarów gospodarki europejskiej i polskiej.
Jak zaznaczył rekordowy wynik sektora bankowego przy wysokiej inflacji nie zabezpieczył całkowicie funduszy własnych polskich banków przed spadkiem ich realnej wartości, a to od ich wielkości zależy finansowanie gospodarki.
Bartosz Kublik wskazał też, że do rekordowo niskiego poziomu spadło finansowanie sfery realnej gospodarki, a jednocześnie banki bardziej zaangażowały się w inwestowanie w obligacje rządowe.
Odpowiadając na pytanie o finanse polskich banków, Marcin Gadomski przyznał, że ich bilanse, mocno się zmieniają i udział kredytów w stosunku do PKB się zmniejsza. Jak stwierdził, wynika to z tego, że od 2020 r. mieliśmy pandemię, wojnę w Ukrainie, kryzys energetyczny i duży spadek PKB rzędu 5-10% rocznie. To stworzyło środowisko, w którym wkroczyło państwo i wyparło część kredytowania sektora prywatnego.
W Polsce nie nastąpiły istotne inwestycje infrastrukturalne lub publiczne. Raczej działalność państwa miała charakter ubezpieczający poprzez gwarancje kredytów i różne programy zasilania płynnością gospodarki.
Trudno tu mówić, żeby faktycznie inwestycje państwowe wypierały kredyt prywatny. Jak spojrzymy na bilanse banków to się potwierdza, że udział kredytów w nich spada, a najbardziej dynamicznie rosną środki lokowane w różnej formie w NBP. Świadczy to o tym, że banki mają nadpłynność.
Problem niskiego poziomu inwestycji w gospodarce nie jest więc związany z brakiem środków na kredytowanie firm. Przyczyny niskiej stopy inwestycji w Polsce są inne.
Czytaj także: Debata prezesów podczas Forum Bankowego
Paweł Nierada, odnosząc się do działań osłonowych przypomniał, że rolą BGK jest wspieranie gospodarki w okresach, w których dostaje ona „zadyszki” i w tych miejscach, w których sektor prywatny faktycznie jest nieobecny lub ma pewne trudności.
W długim okresie tego typu działania gospodarcze są nie do utrzymania. Nie powinniśmy zastępować prywatnej gospodarki inwestycjami punktowymi.
Jednak są uwarunkowania gospodarcze lub kategorie inwestycji np. te stricte infrastrukturalne, które zawsze będą musiały być finansowane przez państwo, ponieważ są bardzo kapitałochłonne, a zwrot z inwestycji jest wydłużony w czasie. Trudno tutaj myśleć realnie o jakimś bardzo dużym udziale kapitału prywatnego.
Paweł Nierada mówił o rozwiązaniach opartych o gwarancje portfelowe, które są jednym z najbardziej efektywnych sposobów mobilizacji gospodarki. BGK odchodzi od rozwiązań przyjętych w czasie pandemii i wraca do stosowanych sprzed jej wybuchem.
BGK uruchamia też nowe rozwiązania. Jedno to gwarancja Biznesmax Plus, a drugie to system Ekomax – obydwa dzięki środkom unijnym z Zielonego Funduszu Gwarancyjnego FENG, Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG).
Jak podał Paweł Nierada, BGK jest instytucją finansową, która może budować rozwiązania finansowe bezpośrednio czerpiąc ze środków Komisji Europejskiej. Mówił o szykowanych rozwiązaniach wpisujących się w plany strategiczne wspólnej polityki rolnej, które mają być bezpośrednio adresowane do sektora rolniczego i przetwórstwa rolno-spożywczego.
Agnieszka Wolska mówiła o zdolności banków do generowania dodatkowych kapitałów, która jest mocno utrudniona ze względu na politykę państwa wobec sektora. Banki w minionym roku miały z tego powodu ponad 40 mld zł dodatkowych kosztów. Wymieniła wakacje kredytowe i inne obciążenia, które wpływały negatywnie na wyniki banków.
Agnieszka Wolska podkreśliła, że ważna jest stabilność i przewidywalność otoczenia biznesowego. Akcjonariusze nie lubią operować w sytuacji małej przejrzystości regulacyjnej.
Wspomniała o problemie z przygotowaniem się banku BNP Paribas, który finansuje od 25% do 30% rolnictwa w Polsce, do zmian w prawie dotyczących rolników jako konsumentów. To też było dodatkowym obciążeniem regulacyjnym dla banku.
Monika Kania przypomniała, że od 35 lat GFT Poland wspiera banki na całym świecie w szeroko rozumianej transformacji cyfrowej i w tym, żeby stawały się coraz bardziej konkurencyjne.
Projekt ESG realizowany jest na rynkach Europy Zachodniej, na rynkachazjatyckich, Europy Środkowej i Wschodniej. Wzrastająca liczba regulacji w zakresie środowiskowym, społecznym i zarządczym oraz przede wszystkim zmieniające się preferencje inwestorów i klientów wymusiły budowę strategii banków w stosunku do ESG.
Jak stwierdziła Monika Kania, banki coraz częściej patrzą na ESG nie tylko jak na wymóg regulacyjny, ale przede wszystkim jako na potencjał do budowy swojej przewagi konkurencyjnej i budowy lepszych relacji z klientem.
Inwestorzy i klienci coraz rzadziej patrzą na zwrot z inwestycji, a coraz częściej na aspekt środowiskowy. Coraz więcej banków oferuje pożyczki i produkty dłużne, które mają charakter impaktu środowiskowego. Banki także wspierają klientów, żeby pomagać im w strategii transformacji energetycznej, co widać na przykład na rynku polskim.
Artur Adamczyk mówił o udziale kredytów w sumie bilansowej banków spółdzielczych Zrzeszenia BPS.
W BPS jest zrzeszonych 307 banków spółdzielczych. Średnio udział kredytów w grupie BPS to mniej więcej 40% w stosunku do ich sumy bilansowej. Powyżej 45% kredytów w sumie bilansowej ma blisko 70 banków, powyżej 50%, około 30 banków, i powyżej 60% ma 10 banków.
To pokazuje, że są banki, które potrafią w dużym stopniu realizować cyrkulację lokalnego pieniądza. Na sytuację poszczególnych banków ma wpływ lokalna konkurencja i struktura demograficzna, albo szerzej struktura prowadzenia biznesu na danym terenie.
Artur Adamczyk zwrócił również uwagę, że gdy porównać banki spółdzielcze do komercyjnych, jeśli chodzi o finansowanie małych i średnich firm, to nie wypadają one gorzej, ale również na nie wpływa ogólna sytuacja w gospodarce.
W przypadku banków lokalnych, lokalny pieniądz zbierany przez banki spółdzielcze finansuje w znacznym stopniu potrzeby pożyczkowe Skarbu Państwa.
Czytaj także: Forum Bankowe 2024: duży udział obligacji w aktywach banków może być problemem
Banki wobec transformacji cyfrowej i ESG
W trakcie dyskusji zwrócono uwagę, że banki w Polsce podchodzą bardzo pragmatycznie do transformacji cyfrowej. Chcą, żeby w wyniku inwestycji uzyskać oszczędności w zakresie utrzymania systemów i aplikacji, móc generować nowe produkty dla użytkowników i konsumentów.
Zwrócono uwagę, że transformacja cyfrowa obejmuje bardzo wiele zakresów. Zarówno modernizację systemów centralnych, jak i migrację do chmury, optymalizację i automatyzację procesów. Zawsze wiąże się z budową konkurencyjności banku.
Zwrócono uwagę, że jeśli chodzi o inwestycje ESG, to są szeroko promowane przez Unię Europejską i trzeba tu rozróżniać dwie podstawowe formy tej promocji.
Jedna to karanie za działanie wbrew regułom ESG w postaci podatków oraz druga – to nagroda za zastosowanie właściwych praktyk w realizowanych inwestycjach, tu chodzi o zwolnienia podatkowe.
Podano przykład Włoch, w których bardzo dużym zainteresowaniem cieszy się ulga termomodernizacyjna, która pozwala odliczyć od podatku 110% wydatków poniesionych na te cele. W Polsce mamy mało zachęt promujących podobne inwestycje.
Zwrócono uwagę, że jeżeli chce się mówić poważnie o inwestycjach w OZE, to trzeba sprawić, żeby nowe instalacje mogły być przyłączone do sieci.
Podniesiono kwestię podatku bankowego, który spowodował, że banki mają mniejszy potencjał do finansowania gospodarki, choć bezpośrednio nie wpłynął on na akcję kredytową.
Mamy różne wydatki transformacyjne oraz zbrojeniowe i w tym momencie banki stały się za małe, żeby sprostać potencjalnemu zapotrzebowaniu gospodarki na finansowanie.
W trakcie dyskusji zwrócono uwagę, że Polska znajduje się w przełomowym momencie. Jesteśmy już krajem rozwiniętym i nie powinniśmy więcej konkurować tylko niskimi kosztami produkcji. Wskazywano na konieczność zasypania luki inwestycyjnej, która obecnie wynosi 6% naszego PKB.
Forum Bankowe 2024 – Nagroda im. prof. Remigiusza Kaszubskiego
Na zakończenie Sesji odbyło się uroczyste wręczenie Nagrody im. prof. Remigiusza Kaszubskiego. Nagroda jest przyznawana osobom, które w zakresie działalności elektronicznej oraz prawa nowych technologii zaznaczyły się w sposób szczególny, a i działalność ma charakter kreatywny.
W tym roku przyznano nagrody w trzech obszarach: Technologia, Bankowość i Edukacja Cyfrowa.
Tegorocznymi Laureatami są:
prof. dr hab. Janina Harasim, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach,
Karol Mazurek z Accenture Poland,
Marta Kijuk z Citi Handlowego.
