Konwent na rzecz Współpracy i Rozwoju Polskiej Bankowości Spółdzielczej: jak zagospodarować wysokie zyski banków lokalnych?

Bogdan Furtak, dyrektor Departamentu Bankowości Spółdzielczej UKNF podkreślił w swoim wystąpieniu, że dzięki właściwym decyzjom dotyczącym zasad funkcjonowania bankowego sektora spółdzielczego w Polsce podjętym na początku lat 90-tych jest on częścią systemu bankowego Unii Europejskiej i działa zgodnie unijnymi normami, np. ostrożnościowymi, normami dotyczącymi wymogów kapitałowych.

Jak zaznaczył w wyniku tych decyzji bankowość spółdzielcza utrzymała swoją pozycję rynkową i ma szansę uzyskać w rynku finansowym podobnie znaczący udział w rynku finansowym jako to ma miejsce w Niemczech.

Sprzyjać temu może obecny bardzo dobry wynik sektora. Według wstępnych wyliczeń jest on czterokrotnie lepszy od tego co udawało się osiągnąć bankom spółdzielczym w latach poprzednich.

Tak dobry wynik osiągnięto mimo zasilenia spółdzielczego systemu pomocowego dodatkową gotówką i nawet mimo utworzenia przez szereg banków spółdzielczych dodatkowych rezerw. Za te działania ostrożnościowe bankowców spółdzielczych przedstawiciel nadzoru finansowego wyraził podziękowanie

Jednak ta dobra sytuacja finansowa banków spółdzielczych wynika w znacznym stopniu z wysokich stóp procentowych i z tego, że w 2022 roku w bankach szybciej rosło oprocentowanie aktywów niż pasywów.

Jest dobry wynik finansowy banków spółdzielczych, ale…

Nie jest to jednak jedyna przyczyna dobrej sytuacji w bankach spółdzielczych. Dyrektor Bogdan Furtak wskazał na zachodzący w ostatnich latach proces przejęć i połączeń w sektorze. Było ich w sumie 37. W jego opinii te zmiany organizacyjne wzmocniły sektor banków spółdzielczych.

Porównując bankowość spółdzielczą do komercyjnej wskazał na to, że te ostatnie mają sporo problemów wynikających z zawartych w poprzednich latach umów kredytowych co rzutuje na ich sytuację finansową, zmusza je do tworzenia rezerw i ogranicza możliwości rozwojowe.

Banki spółdzielcze powinny wysokie zyski przeznaczyć na swój rozwój po to by sprostać konkurencji, a nawet ją wyprzedzić

Tych zagrożeń nie ma w bankach spółdzielczych. Banki zrzeszające w swoim czasie podjęły decyzję aby nie udzielać kredytów walutowych.

Ta ostrożna i odpowiedzialna postawa sektora spółdzielczego plus wyniki odsetkowe stwarzają w opinii przedstawiciela KNF możliwości zwiększenia roli bankowości spółdzielczej w finansowaniu polskiej gospodarki.

Tymczasem stale poprawiająca się sytuacja w sektorze do tej pory nie przekładała się na zwiększenie udziału banków spółdzielczych w całym sektorze bankowym, który od lat wynosi tylko 7-8 procent.

Dlatego w opinii Bogdana Furtaka banki spółdzielcze powinny wysokie zyski przeznaczyć na swój rozwój po to by sprostać konkurencji, a nawet ją wyprzedzić.

Jak się przygotować na nieuchronny spadek stóp procentowych?

Odnosząc się do dobrego wyniku sektora w 2022 roku Urszula Leszczyńska, zastępca dyrektora Departamentu Bankowości Spółdzielczej UKNF uprzedziła jednak, że jeśli w końcu zacznie się proces obniżania stóp procentowych to wiele z banków spółdzielczych, które teraz mają dobre wyniki może mieć w kolejnych latach ujemny wynik finansowy.   Inaczej mówiąc sektor spółdzielczy odznacza się  wysokim ryzykiem stopy procentowej.

Podobnie jak przedmówca uważa, że zyski banków należy tak zagospodarować aby być przygotowanym na zagrożenia, które mogą się pojawić już w tym, lub w 2024 roku.

Dlatego tak ważne było wzmocnienie systemu IPS na wypadek zmaterializowania się ryzyka kredytowego.

Centra windykacyjne podniosłyby efektywność kosztową windykacji i usprawniłyby proces odzyskiwania należności przez banki spółdzielcze

Zaznaczała, że obecnie banki spółdzielcze są pod rosnącą presją kosztową, która dotyczy nie tylko kosztów osobowych. Przestrzegała przed sytuacją, w której zyski odsetkowe spadną, a zwiększone koszty zostaną.

Zdaniem KNF odpowiedzią bankowości spółdzielczej na ryzyko kredytowe powinno być podniesienie zdolności windykacyjnych i restrukturyzacyjnych w sektorze. Mogłyby być tu pomocne inicjatywy sektorowe. Np. warto stworzyć wspólne centra windykacyjne. Takie inicjatywy  powinny być już podejmowane bowiem zbudowanie centrów windykacji i restrukturyzacji  wymaga czasu, a ryzyko kredytowe może zacząć się realizować już w niedługim czasie. Centra windykacyjne podniosłyby efektywność kosztową windykacji i usprawniłyby proces odzyskiwania należności przez banki spółdzielcze. 

Urszula Leszczyńska uważa, że materializacja ryzyka kredytowego może być szczególnie problemem banków znajdujących się poza zrzeszeniami, które nie dysponują takimi zabezpieczeniami jakie wypracowały banki spółdzielcze w obu zrzeszeniach.

Ważnym zagrożeniem, z którym mierzą się banki spółdzielcze jest cyberbezpieczeństwo. Mówiąc o tej kwestii wskazała na systemy IT banków, na bankowość elektroniczną, ale także – co ma coraz większe znaczenie – na bezpieczeństwo stron internetowych banków spółdzielczych. Jak stwierdziła – nie są one należycie chronione. Tymczasem jest bardzo ważna kwestia w czasie rosnącej liczby wyłudzeń polegających na podszywaniu się przestępców pod banki.

W tym kontekście wskazała na rosnące ze strony KNF działania nakierowane na ochronę nieprofesjonalnego klienta bankowego. Wszelkie uchybienia w tej dziedzinie tworzą ryzyko reputacyjne dla banków.

Odnosząc się do przyszłości dyrektor Bogdan Furtak zapowiedział skierowanie przez KNF do banków spółdzielczych listu, który ma zainicjować w sektorze dyskusję nad problematyką ESG. Jak wiadomo na bankach zrzeszających i na poszczególnych bankach spółdzielczych będą spoczywały różnego rodzaju obowiązki związane z raportowaniem ESG.

Chodzi o to aby banki spółdzielcze zastanowiły się, czy chcą w tej dziedzinie robić tylko to czego się od nich wymaga, czy też być liderem ESG w całym sektorze bankowym.

W opinii przedstawiciela KNF zaangażowanie banków spółdzielczych w ESG może być szansą na zwiększenie ich roli w całym sektorze finansowym, w finansowaniu przedsiębiorstw, szczególnie lokalnych.