Temat numeru: Cztery filary unii bankowej

Grzegorz Brudziński

Jeśli nawet padnie „tak” dla unii bankowej i ruszy nadzór pod egidą Europejskiego Banku Centralnego od 2013 r., to w żaden sposób nie rozwiąże to bieżących problemów. Tylko narazi reputację EBC, jeśli zawiedzie autoryzowany przez niego, a wykonywany przez jeszcze kogoś innego, nadzór nad którymś z 6 tys. banków unii walutowej. Będzie to oczywiście okazja do przetestowania w praktyce kolejnych filarów unii bankowej. Pod warunkiem jednak, że do tego czasu wyłonią się z luźnych i skrojonych na inne czasy koncepcji.

Trylemat numer dwa

Jeśli nawet padnie „tak” dla unii bankowej i ruszy nadzór pod egidą Europejskiego Banku Centralnego od 2013 r., to w żaden sposób nie rozwiąże to bieżących problemów. Tylko narazi reputację EBC, jeśli zawiedzie autoryzowany przez niego, a wykonywany przez jeszcze kogoś innego, nadzór nad którymś z 6 tys. banków unii walutowej. Będzie to oczywiście okazja do przetestowania w praktyce kolejnych filarów unii bankowej. Pod warunkiem jednak, że do tego czasu wyłonią się z luźnych i skrojonych na inne czasy koncepcji. i zrealizowania, ale nie wszystkie na raz. To podejście znalazło wielu naśladowców i zostało rozwinięte najpierw w modelu Xaviera Freixasa, a następnie przez Dirka Schoenmakera w finansowy trylemat. W tym podejściu wierzchołkami trójkąta są: stabilność finansowa, integracja finansowa oraz utrzymanie krajowych polityk finansowych. Podobnie jak w podejściu oryginalnym, także i tu nie jest możliwa jednoczesna realizacja tych trzech celów.

Autorzy z tego nurtu generalnie dowodzą, że wraz z rozwojem integracji finansowej prowadzenie polityk finansowych na szczeblu krajowym nie prowadzi do stabilności finansowej, ponieważ przy dążeniu do osiągnięcia dobrobytu na tym szczeblu pomijane są wówczas dążenia odpowiednich władz w pozostałych krajach. W efekcie stabilność finansowa rozumiana jako dobro publiczne nie osiąga wtedy stanu optymalnego. Tej wadzie ma zapobiec zastąpienie polityk krajowych poprzez przeniesienie ich realizacji na szczebel ponadnarodowy, czyli w tym przypadku wspólnotowy. Choć temu podejściu nie można odmówić wielu niekiedy trafnych spostrzeżeń, to zapewne nie wyczerpuje ono całości problematyki. Tak jak trylemat dotyczący polityki monetarnej nie okazał się wystarczająco mocnym fundamentem dla sprawnego funkcjonowania unii walutowej, tak też można żywić wątpliwości, czy trylemat finansowy zapewni wystarczające podstawy budowy architektury nowego ładu finansowego.

Lista życzeń

Spisana przez osobę, która jest przekonana co do zasadności istnienia unii bankowej sprowadza się zwykle do czterech punktów. Są one niezbędne, aby ten projekt mógł właściwie funkcjonować. Warto zwrócić uwagę, że poszczególne punkty funkcjonują w innym kontekście jako niezależne czy uzupełniające się projekty. A są nimi:

• jednolity zbiór przepisów regulujących zasady funkcjonowania banków – filar pierwszy;
• europejski nadzór bankowy – filar drugi;
• europejski system uporządkowanej likwidacji wraz z paneuropejskim funduszem resolution – filar trzeci;
• europejski system gwarancji depozytów z paneuropejskim funduszem – filar czwarty.

Dochodzi do tego jeszcze piąty element, a mianowicie fundusz ESM, którego środki mogłyby pełnić rolę swoistej sieci bezpieczeństwa w przypadku, gdyby okazało się niezbędne dokapitalizowanie banków bez pośrednictwa budżetów krajowych. Jego istnienie jest szczególnie ważne, jeśli pamiętamy o kłopotach sektora bankowego w Hiszpanii. Podobny porządek możemy znaleźć w oficjalnych materiałach Komisji Europejskiej. To co różni jej podejście od spojrzenia zwolenników pogłębionej unii bankowej – to kwestia, w którym punkcie się znajdzie kompromisowe rozwiązanie między dwoma skrajnymi wartościami: podejściem krajowym i federacyjnym. Z punktu widzenia transgranicznych grup bankowych, które w podejściu KE miałyby się stać jej głównymi beneficjentami dochodzą często dodatkowe warunki.

Unia bankowa musi nie tylko kreować finansową stabilność, ale prócz tego musi zapewnić:

• podstawy dla funkcjonowania dynamicznego i konkurencyjnego sektora bankowego;
• równe warunki konkurencyjne;
• efektywność kosztową nadzoru finansowego;
• podstawy dla transparentnego i efektywnego zarządzania kryzysowego;
• warunki dla wzrostu zaufania opinii publicznej do sektora bankowego;
• warunki sprzyjające integracji i dopasowaniu się sektora do zmieniającej się sytuacji rynkowej.

Jeśli spojrzymy przez pryzmat tak sformułowanych oczekiwań na propozycje legislacyjne KE, zwłaszcza w przypadku nadzoru bankowego, systemu uporządkowanej likwidacji czy systemu gwarancji depozytów, to można odnieść wrażenie, że te propozycje, jeśli je traktować łącznie, nie opisują rozwiązań instytucjonalno- legislacyjnych, które gwarantowałyby np. efektywne zarządzanie kryzysowe ...