Zmiany w gospodarowaniu mieszkaniami komunalnymi – nowe zasady weryfikacji najemców
Proponowane zmiany spowodują, że gminy będą miały większą swobodę dysponowania lokalami komunalnymi. Ustawodawca chce wprowadzić szereg przepisów pozwalających samorządom usuwać lokatorów, którym tego typu lokal nie przysługuje. Zmiany te resort uzasadnia m.in. liczbą osób oczekujących na lokal komunalny która utrzymuje się na wysokim poziomie, natomiast zasób tego typu nieruchomości z roku na rok jest coraz mniejszy. Według danych GUS liczba lokali komunalnych na przestrzeni ostatnich 10 lat zmniejszyła się prawie o połowę. Główną przyczyną tak gwałtownego spadku był wykup lokali komunalnych od gmin, cieszący się dużą popularnością ze względu na korzystne warunki transakcji.
Rewolucyjną zmianą, jaką zaproponowało Ministerstwo, jest rezygnacja z automatycznego dziedziczenia prawa do lokali komunalnych przez rodziny aktualnych najemców po ich śmierci. Obecny stan rzeczy powodował, że duży odsetek lokali komunalnych przeznaczonych z zasady dla osób najuboższych zamieszkiwany był przez ludzi, których byłoby stać na zakup lub wynajęcie innego mieszkania. Obecnie obowiązujące przepisy pozwalają rodzinie najemcy lokalu komunalnego przejąć stosunek najmu po jego śmierci. Warunek, jaki musi spełnić członek rodziny, aby takie prawo uzyskać, to jedynie wspólne mieszkanie z najemcą. Nowe przepisy nie zamkną całkowicie możliwości przejęcia lokalu po zmarłym, który był głównym najemcą – jego najbliższa rodzina zamieszkująca z nim w wynajmowanym lokalu komunalnym będzie mogła podpisać umowę najmu tego lokalu pod warunkiem spełnienia kryterium dochodowego określonego w stosownej uchwale rady gminy.
Kolejną ze zmian jest wprowadzenie zapisów pozwalających zawierać umowy najmu lokali komunalnych tylko na czas określony. Umowy zawierane byłyby na okres nie krótszy niż rok i nie dłuższy niż 5 lat. Obecnie umowy zawierane są na czas nieokreślony i nie wygasają nawet w przypadku zmiany sytuacji materialnej najemców. Po wejściu zmian w życie gminy będą miały prawo do weryfikacji stanu majątkowego lokatorów. W momencie, gdy umowa zawarta na czas oznaczony wygaśnie, będzie mogła być przedłużona po spełnieniu kryterium dochodowego przez najemcę. Osoby starające się o uzyskanie prawa do lokalu komunalnego będą zobowiązane do składania oświadczeń majątkowych pod rygorem odpowiedzialności karnej. Oznacza to, że weryfikowany będzie nie tylko dochód potencjalnych najemców, ale również ich stan posiadania. Pozwoli to uniknąć sytuacji, w których mieszkania komunalne zajmują osoby posiadające prawa do innych lokali. Zmienione przepisy będą dotyczyć umów najmu zawieranych po wejściu w życie omawianej ustawy. Dla umów zawartych przed tą datą obowiązywać będą aktualnie funkcjonujące przepisy. Ministerstwo proponuje również wprowadzenie możliwości rozwiązania umowy w przypadku, gdy zajmowany lokal ma zbyt dużą powierzchnię w stosunku do zamieszkujących w nim osób. W takiej sytuacji lokatorom proponowany będzie lokal zamienny o mniejszej powierzchni. Proponowane zmiany mają na celu ułatwić gospodarowanie gminnym zasobem lokali komunalnych oraz zmniejszyć czas oczekiwania na lokal, który obecnie trwa od kilku miesięcy do nawet kilku lat.
Zmiany obejmą również zasady przyznawania lokali socjalnych. W obecnie obowiązujących przepisach wymienione są osoby, które w przypadku orzeczenia eksmisji z zajmowanego lokalu mają obligatoryjne prawo do lokalu socjalnego. Są to kobiety w ciąży, małoletni, niepełnosprawni lub ubezwłasnowolnieni wraz z osobami sprawującymi nad nimi opiekę (wspólnie z nimi zamieszkającymi), obłożnie chorzy, emeryci i renciści spełniający warunki przyznające im świadczenia z pomocy społecznej, osoby bezrobotne i osoby spełniające kryteria określone przez radę gminy w drodze uchwały. Według ustawodawcy osoby wchodzące w skład wyżej wymienionej grupy często mają możliwość samodzielnego zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych po ewentualnej eksmisji. W projekcie zmiany przepisów znalazła się propozycja, aby w każdym takim przypadku to sąd badał sytuację majątkową i rodzinną lokatora, w stosunku do którego orzeczono eksmisję, po czym podejmował decyzję o przyznaniu lokalu socjalnego.
Mariusz Gnys
