Wojna z gotówką: Spór o konta osobiste

ZBP przy współpracy ekspertów NBP przygotował projekt nowych regulacji promujących obrót bezgotówkowy, który zakłada zmiany w sposobie wypłaty wynagrodzeń i świadczeń. Propozycje zostały przedstawione sejmowej komisji „Przyjazne Państwo”, przewidują m.in. wprowadzenie zasady pierwszeństwa wypłat poprzez rachunki bankowe wynagrodzeń, emerytur i rent, świadczeń rodzinnych oraz rolniczych ubezpieczeń społecznych.

Priorytet dla rozsądku

W Polsce wciąż powszechna jest forma wypłaty gotówkowej „z ręki do ręki”, podczas gdy w większości krajów Unii Europejskiej priorytet mają wypłaty na rachunek bankowy, co wynika z wymiernych oszczędności. Gotówkowa forma wypłaty pozostaje jako alternatywa na wniosek uprawnionego. Podobny charakter mają propozycje ZBP zmian do Kodeksu Pracy. Pracownik chcąc otrzymywać wynagrodzenie na rachunek w banku musi obecnie złożyć pisemny wniosek. Bankowcy chcą, aby wypłaty były przekazywane na rachunek, zaś inne formy płatności – w tym gotówkowe i poprzez przekazy pocztowe – mogłyby być realizowane, jeżeli tak stanowiłby układ zbiorowy pracy, lub, jeżeli uprawniony wyraziłby na to zgodę.

Propozycje te wynikają m.in. ze „Strategii rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce na lata 2009-2013”, w której przewidziano znaczące zwiększenie ubankowienia oraz wzrost liczby rachunków posiadanych przez emerytów – z obecnych 38 proc. do 50 proc. w 2013 roku.

Projekt zgłoszony przez ZBP w komisji „Przyjazne Państwo” spotkał się niestety z krytyką medialną. Zdaniem bankowców wynika ona po prostu z nieporozumienia, albowiem nikt nie zakłada obligatoryjnego posiadania konta bankowego – decyzja w tym względzie nadal byłaby dobrowolna. Zdaniem ZBP nie jest również prawdą, że banki promują obrót bezgotówkowy, ponieważ chcą zarobić miliardy złotych na prowadzeniu kont osobistych.

Jak przełamać uprzedzenia?

Według analiz Komisji Europejskiej przychody brutto polskich banków od jednego klienta w ujęciu rocznym są jednymi z najniższych w Europie. W grudniu 2008 r. miesięczna opłata za prowadzenie standardowego rachunku dla klientów detalicznych wynosiła od 3 do 8 zł (średnio 5,96 zł). Konta w systemach elektronicznych banki z reguły prowadzą bezpłatnie, w wielu przypadkach również przelewy internetowe są dokonywane bez opłat. Dla emerytów nie korzystających z internetu dobrą alternatywą jest bankowość telefoniczna, równie tania, wygodna i bezpieczna jak internetowa.

Według danych z czerwca 2008 r. banki prowadziły 27,9 mln rachunków bieżących osób fizycznych i rolników (bez firm oraz książeczek oszczędnościowych), co oznacza że statystycznie na jedno gospodarstwo domowe przypada 1,95 konta.

Posiadanie rachunku w banku deklaruje obecnie około 60 proc. Polaków powyżej 15 roku życia, a ponad 7 milionów osób aktywnie korzysta z bankowości elektronicznej. Mimo dynamicznego rozwoju usług bankowych jesteśmy jednak w statystykach Europejskiego Banku Centralnego na szarym końcu pod względem tzw. ubankowienia, a problem wykluczenia finansowego jest uznawany nadal jako duży problem społeczny i ekonomiczny.

Outsajderzy peletonu

Raport przygotowany przez zespół ekspertów NBP i ZBP pt. „Obrót bezgotówkowy – zalety i korzyści wynikające z jego upowszechnienia” przytacza m.in. wyniki badania firmy McKinsey, która ustaliła, że ...