Finanse i gospodarka CZYTAJ WIĘCEJ
NIK o odpadach medycznych
System utylizacji odpadów medycznych jest w Polsce nieszczelny. NIK zwraca uwagę, że zwykle niedoceniane i bagatelizowane procedury postępowania oraz rzetelna dokumentacja akurat w tym wypadku są zbyt ważne, by je zaniedbywać. Prowadzi to do kłopotów z monitorowaniem niebezpiecznych odpadów. Spore ryzyko stwarza też przewożenie odpadów na duże odległości: szpitale często wybierają spalarnię najtańszą a niekoniecznie najbliższą, kierując się ceną za usługę zamiast bezpieczeństwem obywateli i środowiska.
Olsztyński oddział GDDKiA nie przestrzegał zasad uczciwej konkurencji i ustalał warunki udziału w przetargach na zimowe dyżury utrzymania dróg tak, aby ograniczyć krąg wykonawców. Zdarzały się również przypadki, że w przetargach uczestniczyli pracownicy, którzy byli powiązani rodzinnie z wybranymi wykonawcami. Ponadto Generalna Dyrekcja dopuszczała do łamania prawa pracy, gdyż zatrudnionym nie zapewniano ustawowego wypoczynku.
Rusza kontrola dotycząca dostępności podręczników szkolnych. Poprzedził ją panel ekspertów – przedstawiciele Ministerstwa Edukacji Narodowej, reprezentanci fundacji i stowarzyszeń oświatowych oraz wydawcy dyskutowali w siedzibie NIK o problemach związanych z podręcznikami dla uczniów. Wnioski z debaty zostały wykorzystane w programie kontroli.
Powoli, ale systematycznie rośnie liczba ministerialnych programów lekowych, dedykowanych osobom cierpiącym na rzadkie schorzenia. Z prowadzonych w ten sposób terapii korzysta coraz więcej osób. NIK przypomina jednak, że trzeba pamiętać o kończącym się niebawem programie „chemioterapii niestandardowej”, tak aby zapewnić odpowiedni dostęp do leczenia pacjentom, u których standardowo stosowane leki nie przynoszą poprawy.
Najwyższa Izba Kontroli i Bank Światowy chcą współpracować przy podnoszeniu bezpieczeństwa ruchu drogowego. Obie instytucje mają podobne wnioski i rekomendacje. O tym, jak przekonać polskie władze do ich realizacji, prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski dyskutował z Mariną Wes, szefową Biura Banku Światowego w Europie i Azji Centralnej.
Osoby w wieku 50+ stanowią w Polsce znaczne zasoby siły roboczej i kapitału ludzkiego, który powinien mieć swój udział w tworzeniu PKB i wzroście gospodarczym oraz zasilać budżet państwa podatkami, a Narodowy Fundusz Zdrowia – płaconymi składkami.
Zwieńczeniem pierwszego dnia obrad forum „Nowoczesny Samorząd. Zarządzanie i Finanse” była zorganizowana w porze kolacji debata ekspercka pod hasłem ” Czy miasta będą rządzić światem. Samorząd przyszłości”. W panelu, moderowanym przez Macieja Małka – Redaktora Naczelnego czasopism „Europejski Doradca Samorządowy” i „Kurier Finansowy” oraz portalu alebank.pl udział wzięli: Agata Dąmbska – Ekspert Forum Od-Nowa, Lesław Fijał – Skarbnik Miasta Krakowa, Krzysztof Pietraszkiewicz – Prezes Związku Banków Polskich oraz dr Zbigniew R. Wierzbicki -były doradca Prezesa NBP i Dyrektor ds. doradztwa finansowego w Centrum Rozwiązań Menedżerskich w Warszawie.
Najwyższa Izba Kontroli będzie pomagać Państwowemu Urzędowi Kontroli Gruzji przekazując w ramach współpracy bliźniaczej (twinningowej) doświadczenia potrzebne Gruzji w dostosowywaniu się do struktur europejskich. Polscy kontrolerzy projekt współpracy bliźniaczej zrealizują wraz z audytorami z Federalnej Izby Obrachunkowej Niemiec (BRH).
Kapituła Kryształów Przetargów Publicznych przyznała NIK nagrodę honorową za konsekwentne stanie na straży przejrzystości, jakości i poprawności prowadzonych postępowań przetargowych w Polsce.
W Polsce wciąż funkcjonuje kilkadziesiąt składowisk odpadów, które nie spełniają unijnych wymogów. Teoretycznie wszystkie powinny być już zamknięte i poddane rekultywacji. To jednak kosztowny proces, na który wielu gmin nie stać. Nie wszystkie są też przekonane, że składowiska rzeczywiście powinny zostać zamknięte. Sprawą zajmuje się NIK.
Osoby wywłaszczone na podstawie drogowej specustawy miesiącami czekają na odszkodowania za swoje nieruchomości. Przepisy wprawdzie przewidują krótkie terminy ustalenia wysokości odszkodowania, ale w praktyce nie są one dotrzymywane. Przyznawane odszkodowania są często zaniżane lub zawyżane ze względu na błędy w wycenie nieruchomości, które popełniają zarówno rzeczoznawcy majątkowi, jak i urzędnicy weryfikujący dokumenty.
W ocenie Najwyższej Izby Kontroli, Minister Infrastruktury i Rozwoju oraz zarządy województw podjęli skuteczne działania w celu przygotowania Polski do wykorzystania środków unijnych w latach 2014-2020. Umowa partnerstwa z Polską została zaakceptowana przez Komisję Europejską 23 maja 2014 roku. Spośród wszystkich krajów Unii Polskę wyprzedziły w przygotowaniach tylko Dania i Niemcy.
NIK będzie koordynowała przegląd partnerski Międzynarodowej Rady Audytorów NATO – IBAN (ang. International Board of Auditors for NATO) – instytucji odpowiedzialnej za kontrolowanie NATO. NIK zbada IBAN wspólnie z Trybunałem Obrachunkowym Hiszpanii. Porozumienie w tej sprawie podpisali Prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski oraz przewodniczący IBAN Charilaos Charisis w obecności wiceministra obrony narodowej Czesława Mroczka. NIK poinformowała, że dotychczasowe inwestycje NATO w Polsce, realizowane przez MON, zostały ocenione pozytywnie.
Likwidacja szkół nie powoduje pogorszenia warunków kształcenia dla przenoszonych uczniów. Możliwości lokalowe i organizacyjne w ich nowych szkołach są podobne lub nawet lepsze niż te w likwidowanych placówkach. Problem jest jednak złożony i wywołuje lokalne konflikty, w których każda ze stron ma swoje racje: gminy bronią pieniędzy, pedagodzy – Karty Nauczyciela, a lokalne społeczności – miejsc kulturotwórczych. Dlatego NIK podpowiada organizowanie społecznych debat i wysłuchań przed podjęciem decyzji o likwidacji lub pozostawieniu szkoły.
Kwota rzeczywistych, nieściągniętych i wymagalnych należności ZUS z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne przekroczyła w 2013 roku 55 mld zł. Mimo że ZUS wykorzystał całe spektrum narzędzi egzekucyjnych – od administracyjnych po karne – odzyskane dzięki nim należności w stosunku do ogólnej kwoty zaległości stanowiły w latach 2010-2012 zaledwie: 4,7 proc., 6,5 proc. i 6,2 proc. Dopiero w czerwcu 2013 r., po 8 latach od rozpoczęcia prac, wdrożono w ZUS system e-SEKIF, który stworzył warunki do oceny efektywności egzekucji i ustalenia rzeczywistej kwoty zaległości. Precyzyjne określenie tej kwoty będzie jednak możliwe po zakończeniu procesu weryfikacji danych na kontach płatników składek, które jest planowane na połowę 2015 roku.
Od 2012 roku w Polsce obowiązują nowe normy dopuszczalnego hałasu komunikacyjnego. Dodatkowych zabezpieczeń nie wymagają miejsca, w których dokuczliwe dźwięki nie przekraczają 70 dB. Z dnia na dzień, po wprowadzeniu nowych przepisów, spadła drastycznie liczba mieszkańców miast zagrożonych uciążliwymi odgłosami oraz ilość miejsc wymagających ochrony akustycznej. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, aby hałas w ciągu dnia nie przewyższał 55 dB.
Obecnie obowiązujące przepisy ograniczają możliwość sprawowania skutecznego nadzoru nad służbami specjalnymi przez Prezesa Rady Ministrów. Premier pozbawiony jest ważnych instrumentów nadzoru m.in.: pełnej wiedzy na temat procedur wewnętrznych obowiązujących w służbach specjalnych, albo kontroli poprawności działań operacyjno-rozpoznawczych w konkretnych sprawach. W istocie więc ustawodawca zobowiązał Premiera do nadzoru nad służbami specjalnymi, dając mu ograniczone możliwości zweryfikowania przekazywanych przez służby informacji co do treści oraz sposobu ich uzyskania. Taki stan prawny powoduje, że w wielu obszarach służby specjalne, pozbawione zewnętrznego cywilnego nadzoru, kontrolują same siebie.
Objęte kontrolą NIK przedszkola publiczne i niepubliczne zapewniały przedszkolakom odpowiednie warunki do osiągania gotowości szkolnej. Placówki te miały wykwalifikowaną kadrę, odpowiednio przystosowane sale i sprzęt dydaktyczny. W ocenie NIK niepokojącym sygnałem może być ograniczenie w niektórych gminach wymiaru zajęć dodatkowych, jednak Izba wskazuje przede wszystkim na pierwsze pozytywne efekty programu „Przedszkole za złotówkę”: obniżenie opłat w przedszkolach publicznych.
Ministerstwo Zdrowia finansuje program wspierający zwalczanie nowotworów, ale słabo nadzoruje jego realizację. Pomimo wydatkowania prawie dwóch miliardów złotych pacjenci objęci programem wciąż zbyt długo czekają na rozpoczęcie radioterapii, zbyt mało kobiet zgłasza się na mammografię i na cytologię, a wskaźniki wykrywania i leczenia nowotworów wciąż znacznie odbiegają od średnich europejskich.
Instytucje państwa nie wiedzą, czy skutecznie zapobiegają degradacji wybrzeża i zmniejszaniu się plaż Bałtyku. Według obecnie obowiązującego stanu prawnego organy administracji morskiej mają utrzymać linię brzegową z 2000 roku, choć od kontroli NIK sprzed pięciu lat wiadomo, że nie mają wiedzy jak ona przebiegała. Mimo zaleceń NIK oraz wniosków dyrektorów urzędów morskich minister do tej pory nie zakończył prac nad nowelizacją stosownej ustawy. Pozwoliłoby to na dostosowanie inwestycji chroniących wybrzeże i ich finansowania do aktualnych potrzeb. W rezultacie dyrektorzy urzędów morskich wydają pieniądze z programu na zadania w nim nie ujęte. Narażają się przy tym na zarzut wydawania pieniędzy niezgodnie z przeznaczeniem. NIK zaleca szybkie dokończenie prac nad nowelizacją ustawy oraz wzmocnienie nadzoru ministra nad działaniami urzędów morskich.
Dzieci i młodzież wciąż narażone są na zjawiska patologiczne w szkołach.
NIK ocenia negatywnie proces powstawania lądowych farm wiatrowych w Polsce. Władze gmin decydowały o lokalizacji farm wiatrowych ignorując społeczne sprzeciwy. Budową wielu elektrowni wiatrowych zainteresowane były pełniące funkcje lub zatrudnione w gminach osoby, na których ziemi farmy powstały.
Prezes NIK, Krzysztof Kwiatkowski, przedstawił w Sejmie analizę wykonania budżetu państwa i założeń wykonania polityki pieniężnej.
Budżet państwa ponosi każdego roku wielomilionowe straty z powodu bezprawnego korzystania z gruntów skarbu państwa. Przepisy prawa w praktyce zapewniają samowolnym użytkownikom bezkarność. Instytucje publiczne nieskutecznie walczą z tym procederem. NIK zaleca zmiany w istniejącym prawie tak, aby możliwe było skuteczne karanie za bezprawne korzystanie z państwowej ziemi oraz wyeliminowanie takich praktyk.
W blisko 700 ponadstuletnich drzewostanach Puszczy Białowieskiej zaplanowano w latach 2012-2021 wycinkę drzew w celach gospodarczych, co wskazuje na niewystarczającą ochronę puszczańskich zasobów. NIK odnotowuje jednak, że Minister Środowiska o 2/3 zmniejszył ilość drewna pozyskiwanego od 2011 roku przez Nadleśnictwa Białowieża, Browsk i Hajnówka, a od października 2012 roku wyłączył z użytkowania część drzewostanów w tych nadleśnictwach.