Szykują się istotne zmiany w projekcie nowej dyrektywy konsumenckiej

Projekt nowej dyrektywy o kredycie konsumenckim został przedstawiony przez Komisję Europejską z końcem czerwca 2021 roku, w ramach działań zapowiedzianych w planie działań „New Consumer Agenda” z listopada 2020 roku.

Czas na prace w trilogu

Po roku prac legislacyjnych, zarówno Parlament Europejski, jak i Rada przyjęły swoje stanowiska, możliwe jest rozpoczęcie negocjacji w tzw. trilogu.

Przypomnieć warto, za dr. Adamem Kirpszą, że trilogi można zdefiniować jako nieformalne, tajne spotkania między kilkunastoma reprezentantami Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, na których wypracowywane są porozumienia w sprawie aktów prawnych prawa pochodnego Unii Europejskiej.

Parlament Europejski reprezentuje poseł sprawozdawca przy wsparciu tzw. sprawozdawców cieni, a Radę – Prezydencja (do końca 2022 r. – pracom Rady przewodzą Czesi). Komisja zaś reprezentowana jest przez urzędników z dyrekcji generalnej, która opracowywała pierwotną treść projektu legislacyjnego KE.

Różnice w stanowiskach PE i Rady

Rada jako pierwsza przyjęła swoje stanowisko (tzw. podejście ogólne) 9 czerwca 2022 r. Stanowisko odbiega od pierwotnego projektu KE w odniesieniu do zakresu przedmiotowego.

Rada proponuje wykluczenie z zakresu nowej dyrektywy niektórych produktów, takich jak bezpośrednie finansowanie społecznościowe, ponieważ proponowane przepisy nie obejmują wszystkich aspektów tego typu finansowania, w szczególności ochrony konsumentów będących pożyczkodawcami.

Z zakresu nowych przepisów wyłącza się również, pod pewnymi warunkami, odroczoną spłatę oraz karty obciążeniowe, jako że są to kwestie dotyczące przede wszystkim nawyków płatniczych.

W tekście Rady wyłączono też umowy najmu lub dzierżawy, na mocy których wynajmujący nie ma obowiązku ani możliwości zakupu przedmiotu umowy.

Ponadto, Rada proponuje opcjonalne częściowe odstępstwo, czyli mniej rygorystyczne przepisy dotyczące dostosowania informacji udzielanych przed zawarciem umowy, wymogów reklamowych oraz postanowień umownych co do przedterminowej spłaty.

Produkty objęte częściowym odstępstwem to m.in. pożyczki nieprzekraczające 200 EUR, kredyty w rachunku bieżącym do spłaty w ciągu trzech miesięcy, kredyty nieoprocentowane bez odsetek i innych opłat oraz umowy na okres nie dłuższy niż trzy miesiące i powodujące znikome koszty.

W przypadku Parlamentu Europejskiego, prace trwały dłużej niż planowano. Głosowanie w komisji parlamentarnej IMCO (ds. rynku wewnętrznego i ochrony konsumenta) było kilkukrotnie przekładane – z pierwszej połowy czerwca do 12 lipca 2022 r.

Stanowisko Parlamentu jest w wielu istotnych kwestiach odmienne od tego Rady. Negocjacje w ramach trilogu mogą być zatem trudne.

Europosłowie określili zakres przedmiotowy dyrektywy obejmujący umowy kredytowe do 150 000 euro (wobec 100 tysięcy w projekcie KE), przy czym rzeczywisty górny limit wg propozycji PE miałby być określany przez odpowiednie organy krajowe w oparciu o szczególną sytuację gospodarczą w danym państwie członkowskim.

Znacząco rozbudowano wymogi dotyczące zasad i sposobu badania zdolności kredytowej potencjalnych kredytobiorców.

Ważna kwestia dla banków – zasady wcześniejszej spłaty kredytu

W zakresie uregulowania wcześniejszej spłaty, która stanowiła priorytetową kwestię dla polskiego sektora bankowego, propozycja Parlamentu Europejskiego odnośnie do treści art. 29 projektu jest korzystniejsza, gdyż jednoznacznie wskazuje, które opłaty ponoszone przez konsumenta w momencie zawierania umowy kredytowe podlegają rabatowaniu, a które nie, i zakreśla sposób, w jaki winno to być odnotowane w treści umowy.

Stanowisko Rady w tym zakresie jest o wiele bardziej ogólne, nie precyzuje zasad rozliczenia poszczególnych opłat ponoszonych na początku obowiązywania umowy.

Spodziewać się można, że pierwsze spotkanie w ramach negocjacji między posłanką-sprawozdawczynią a przedstawicielami prezydencji Rady będzie miało miejsce we wrześniu 2022 r. Osiągnięcie porozumienia przed końcem bieżącego roku będzie istotnym osiągnięciem.