Sondaż BIK – Polacy wciąż niewiele wiedzą o rynku kredytowym

Co drugi respondent badania MillwardBrown przeprowadzonego na zlecenie BIK i Fundacji Kronenberga przy Citi Handlowy korzysta obecnie z jakiejś formy pożyczki lub kredytu. Równocześnie, większość ankietowanych ocenia swoją wiedzę dotyczącą tematyki finansowej jako słabą (39 proc.) lub średnią (43 proc.). Tymczasem, jak się okazuje faktyczna, obiektywna wiedza Polaków jest jeszcze mniejsza, niż im się wydaje.

Co prawda dwie trzecie (62 proc.) ankietowanych zna pojęcie zdolności kredytowej, a prawie połowa (49 proc.) deklaruje, że wie co oznacza wiarygodność finansowa, to o takich terminach jak scoring czy RRSO słyszało stosunkowo niewielu respondentów (odpowiednio 17 i 8 proc.).

Badanie MillwardBrown pokazuje, że wśród Polaków wciąż brak jest powszechnej świadomości, że racjonalne korzystanie z kredytów jest nowoczesnym narzędziem finansowania potrzeb. O kredytach lub pożyczkach myśli się najczęściej w kontekście zakupu dóbr i usług, podczas gdy w rzeczywistości bardzo często służą one jako źródło finansowania bieżących potrzeb (27 proc.). Zakup sprzętu RTV/AGD finansuje kredytem 18 proc., samochodu 6 proc., a mebli 4 proc. badanych.

Jak zauważa dr Mariusz Cholewa, Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej, wyniki badania pokazują dobitnie, jak bardzo potrzebna jest Polakom rzetelna wiedza z zakresu finansów. Tym bardziej, że większość z nas korzysta z kredytu lub innego produktu bankowego. – Między innymi w odpowiedzi na wyniki badania, postanowiliśmy we współpracy z wieloma partnerskimi instytucjami sektora finansowego, zaktywizować dotychczasowe i uruchomić nowe inicjatywy edukacyjne – komentuje prezes Cholewa. – Nasze działania skupiamy wokół podnoszenia świadomości konieczności budowania dobrej historii kredytowej, wiedzy na temat systemu scoringu BIK oraz edukacji w zakresie ochrony przed wyłudzeniami kredytów – wymienia.

Zdaniem Prof. Janusza Czapińskiego z Uniwersytetu Warszawskiego głównym powodem zarówno ostrożności w sięganiu po pożyczki, jak i nierzadko przykrych konsekwencji zadłużenia, jest ogólnie słaba wiedza o rynku finansowym. – Nakłada się na to wiele czynników kulturowych, którym warto się bliżej przyjrzeć, aby efektywnie prowadzić edukację finansową Polaków  – mówi Prof. Czapiński. – Zarówno z raportu BIK i Fundacji Kronenberga,  jak i z moich badań oraz obserwacji wynika, że należy stworzyć obiektywne i wiarygodne źródło łatwo dostępnych informacji o różnych produktach finansowych. Warto umożliwić lepszą kontrolę kredytobiorców ich własnej historii kredytowej oraz pracować nad wzrostem świadomości zasad jej tworzenia. Zwiększy to poczucie bezpieczeństwa konsumentów i tym samym gotowość do korzystania z produktów kredytowych – komentuje.

– W ubiegłorocznej edycji badania „Postawy Polaków wobec oszczędzania” pytaliśmy respondentów, jaki zysk po pół roku przyniesie lokata 1 000 zł oprocentowana 6 proc. w skali roku. Co trzeci ankietowany nie potrafił poprawnie odpowiedzieć na to pytanie – przypomina Krzysztof Kaczmar, prezes Fundacji Kronenberga przy Citi Handlowy. – Jeśli zasady funkcjonowania tak prostego produktu jak lokata są dla Polaków nieznane, trudno się dziwić, że nie rozumieją jak działają bardziej skomplikowane instrumenty finansowe – dodaje.

Według Andrzeja Jakubiaka, Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego, Patrona Honorowego akcji „Buduj dobrą historię”, świadomość finansowa klientów sektora bankowego ma istotne przełożenie na bezpieczeństwo, zarówno ich samych, jak i banków. – W tym obszarze jest jeszcze wiele pracy do wykonania, co potwierdzają skargi napływające do Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego. Częstym problemem jest niezrozumienie produktu już na etapie zawierania umowy, co w konsekwencji może rodzić problemy w trakcie trwania współpracy – wyjaśnia. – Nie bez znaczenia są też zawiłe zapisy w umowach stosowane przez instytucje finansowe. Dlatego każda inicjatywa mająca na celu zwiększenie wiedzy i świadomości finansowej konsumentów jest niezwykle cenna – komentuje.

Zgadza się z tym stwierdzeniem dr inż. Kazimierz Janiak, Prezes Stowarzyszenia Krzewienia Edukacji Finansowej. – Nasi beneficjenci często zwracają uwagę, że w polskich szkołach brakuje stałego programu edukacyjnego, który wspierałby ich świadomość w zakresie zarządzania finansami osobistymi oraz świadomego wyboru produktów i usług banków – ubolewa. –  W innych krajach prowadzone są narodowe strategie na rzecz edukacji finansowej. W Polsce brak takiej jednolitej  polityki. Tymczasem większa świadomość obywateli w tym zakresie może w przyszłości przynieść tylko same korzyści i zapobiec wykluczeniu społecznemu i finansowemu – mówi.

Zdaniem dr Mariusza Cholewy z BIK, edukacja finansowa powinna rozpocząć się już na wczesnym etapie edukacji. – Między innymi dlatego aktywnie uczestniczyliśmy w tworzeniu podręcznika „Żyj finansowo, czyli jak zarządzać finansami w życiu osobistym”, który wykorzystywany jest podczas lekcji przedsiębiorczości w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych – mówi. – Równocześnie współtworzymy i angażujemy się w różnego rodzaju konkursy przeznaczone dla młodzieży, np. „Mistrzostwa Polski Młodych Ekonomistów”, organizujemy płatne praktyki studenckie, a na 118 uczelniach wprowadziliśmy, wspólnie z partnerami, Program Nowoczesne Zarządzanie Biznesem – wymienia. – Dodatkowo, dzięki specjalnie opracowanej platformie e-learningowej, studenci będą wkrótce mogli przejść interaktywne szkolenie z wiedzy o BIK.

Również Krystyna Majerczyk-Żabówka, Prezes Zarządu Krajowego Związku Banków Spółdzielczych postuluje, aby edukację finansową wprowadzać już od najmłodszych lat, co banki spółdzielcze robią, m.in. poprzez prowadzenie Szkolnych Kas Oszczędnościowych,  wspierając edukację ekonomiczną w szkołach. – Inicjatywa BIK stanowi doskonałe uzupełnienie dla inicjatyw podejmowanych przez banki spółdzielcze – mówi.  – Podnoszenie świadomości klientów na temat historii kredytowej, a także zwiększanie bezpieczeństwa banków, jako instytucji publicznego zaufania i budowanie odpowiednich relacji biznesowych z klientami banków spółdzielczych jest dla nas bardzo ważne. Dlatego też Krajowy Związek Banków Spółdzielczych został partnerem akcji – wyjaśnia.

Dla Pawła Graniewskiego, Wiceprezesa Giełdy Papierów Wartościowych, obok kwestii kredytowych, niezbędnym elementem edukacji jest budowanie wiedzy inwestycyjnej Polaków. – Od kilku lat giełda rozwija prężnie Catalyst, rynek długu korporacyjnego. Rynek instrumentów dłużnych stanowi alternatywną, np. dla rynku kredytów, formę zaciągania zobowiązań przez przedsiębiorców czy samorządy – które, jak komentuje wiceprezes GPW – nie tylko zyskują dostęp do kapitału, ale jednocześnie budują wiarygodność na rynku poprzez przestrzeganie obowiązków informacyjnych. Z kolei kupowanie obligacji na Catalyst stwarza atrakcyjną możliwość lokowania i pomnażania oszczędności – dodaje.

W ostatnich latach udało się zbudować w Związku Banków Polskich, BIK i BIG InfoMonitor ogromne zasoby informacyjne. Dziś przychodzi czas, aby dane te klienci mogli w pełni wykorzystać. Ci, którzy budują swoją dobrą historię kredytową a jest ich większość, powinni mieć satysfakcję i powinni zostać docenieni.  Wszystkie podejmowane przez nas działania mają sprzyjać przejrzystości na rynku, budować wiarygodność relacji pomiędzy partnerami biznesowymi i promować dobrych klientów – powiedział Krzysztof Pietraszkiewicz, Prezes Związku Banków Polskich.

M.in. dlatego, z myślą o udostępnieniu konsumentom wiarygodnego źródła kompleksowej informacji na temat własnej historii kredytowej i wiedzy z zakresu mechanizmów rynku kredytowego, BIK uruchomił na swoim portalu specjalną sekcję edukacyjną, w której prezentowane są materiały w formie poradników, filmy, komentarze eksperckie, a także lista pytań i odpowiedzi, których najczęściej poszukują konsumenci.  Od niedawna funkcjonuje również profil „Buduj dobrą historię” na portalu Facebook.

– W obecnych czasach racjonalne i rozsądne poruszanie się wśród różnorodnych ofert kredytowych i pożyczkowych jest niezwykle ważną umiejętnością – mówi dr Mariusz Cholewa, Prezes Zarządu BIK. – Misją zarówno Grupy BIK, jak i partnerów naszej akcji, jest jak najszersza edukacja, która może pomóc korzystać z produktów oferowanych przez instytucje finansowe w możliwe efektywny, a równocześnie bezpieczny sposób.

Partnerami akcji „Buduj dobrą historię” są: Giełda Papierów Wartościowych S.A., Stowarzyszenie Krzewienia Edukacji Finansowej, Związek Banków Polskich, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Krajowy Związek Banków Spółdzielczych oraz Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy. Patronem honorowym akcji jest Komisja Nadzoru Finansowego.

Pełne wyniki sondażu są dostępne tutaj.

Źródło: Grupa BIK