Służby skarbowe znów z ograniczonym dostępem do tajemnicy bankowej ?

Od 1 lipca 2022 roku organy Krajowej Administracji Skarbowej uzyskały szerokie możliwości dostępu do danych podatników, chronionych przez tajemnicę bankową.

O ile we wcześniejszym stanie prawnym urzędnik skarbowy mógł wnioskować do banku o ujawnienie informacji na temat klienta jedynie wówczas, gdy przeciwko temu ostatniemu toczyło się postępowanie odnośnie popełnionego przestępstwa lub wykroczenia (pospolitego bądź skarbowego), to w myśl obecnie obowiązującego art. 48 ust. 1 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej instytucja finansowa obowiązana jest udostępnić dane również w sytuacji:

„gdy postępowanie przygotowawcze lub czynności wyjaśniające w sprawie o przestępstwa lub wykroczenia oraz przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe są prowadzone w związku z czynami popełnionymi w zakresie działalności osoby fizycznej”.

Czytaj także: Tajemnica działania AI, tajemnice handlowe platform cyfrowych i tajemnica bankowa

Nieproporcjonalna ingerencja w prywatność podatników

Autorzy inicjatywy ustawodawczej, zmierzającej do wyeliminowania tego zapisu i przywrócenia regulacji w poprzednim brzmieniu zwracają uwagę m.in. na nieproporcjonalną ingerencję prawną w sferę prywatności podatników, przypominając, iż jeszcze podczas prac legislacyjnych nad Polskim Ładem wskazywano liczne zastrzeżenia wobec planu rozszczelnienia tajemnicy bankowej.

– Rzecznik Praw Obywatelskich już 14 marca 2022 r., a więc jeszcze przed wejściem w życie nowelizacji art. 48 ust. 1 ustawy o KAS zwrócił się do Prezesa Rady Ministrów jako wykonującego obowiązki Ministra Finansów o złożenie wyjaśnień – czytamy w uzasadnieniu do projektu przywrócenia stanu wcześniejszego, przekazanego przez grupę posłów na ręce Marszałka Sejmu 23 lipca 2024 roku.

Jego twórcy podkreślają równocześnie, iż nie wszystkie zapisy, wprowadzone w ramach Polskiego Ładu, winny zostać anulowane – przykładem pozytywnej zmiany jest chociażby przyznanie naczelnikom urzędów skarbowych kompetencji, przewidzianych w art. 48 ustawy, w tym również występowania do instytucji finansowych o ujawnienie danych, objętych tajemnicą bankową.

Czytaj także: Bankowość i Finanse | Debata Redakcyjna | Od otwartej bankowości ku otwartym finansom

Bankowcy za przywróceniem regulacji dot. tajemnicy bankowej sprzed lipca 2022 r.

Stanowisko parlamentarzystów w pełni popierają przedstawiciele sektora finansowego. Zwracają oni uwagę zarówno na status banków jako instytucji zaufania publicznego, jak i szczególne znaczenie tajemnicy bankowej, która obowiązuje zarówno dane uzyskane przez dostawcę usług w toku negocjacji z klientem, zawierania umowy jak też jej realizacji.

–  Obowiązek jej ochrony zasadniczo ma charakter bezwzględny i nieograniczony w czasie oraz wynika z samej istoty stosunków między bankiem i klientem, które wymagają lojalności, szczególnego zaufania oraz poufności – czytamy w piśmie, wystosowanym przez Związek Banków Polskich (ZBP) do parlamentu.

To zaś oznacza, iż – jak zauważyli reprezentanci polskiej branży bankowej – wszelkie odstępstwa od tajemnicy bankowej, zakładające możliwość ujawnienia danych powinny być sformułowane jak najprecyzyjniej, nie pozostawiając miejsca na interpretację, a także mieć silne uzasadnienie.

Bankowcy przypominają, iż od samego początku wykazywali zastrzeżenia wobec tak istotnego ograniczenia tajemnicy bankowej, na jakie trzy lata temu zdecydował się ustawodawca.

– Dopuszczalne powinno być udzielenie informacji objętych tajemnicą bankową tylko w stosunku do osoby, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów, albo której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego – wskazują autorzy pisma, przygotowanego przez ZBP.

Ich zdaniem, wprowadzenie zmian w sposób zaproponowany przez parlamentarzystów, co de facto sprowadza się do przywrócenie przesłanek dla ujawnienia tajemnicy bankowej stosowanych do lipca 2022 roku, jest najtrafniejszym wyjściem z zaistniałego problemu.

– Mając na uwadze powyższe, Związek Banków Polskich raz jeszcze wyraża poparcie dla obranego w projekcie kierunku zmian legislacyjnych. Ze swojej strony deklarujemy współpracę w tym zakresie – podkreślają bankowcy.