Sektor bankowy o projekcie ustawy o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwo rolne

Jak wynika z uzasadnienia, pomoc przewidziana w projektowanej ustawie ma być szczególną formą pomocy państwa, udzielaną podmiotom znajdującym się w trudnej sytuacji finansowej, które nie mają możliwości uzyskania środków finansowych umożliwiających im odzyskanie płynności finansowej na warunkach rynkowych. MRiRW wskazuje bowiem, że zgodnie z danymi przekazanymi przez banki współpracujące z Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) problemy ze spłatą kredytów bankowych ma obecnie 1 690 producentów rolnych na kwotę 158 640 tys, zł.

Zgodnie z projektem, restrukturyzacja ma objąć długi o charakterze pieniężnym i będzie polegać na:

– udzielaniu przez ARiMR dopłat do oprocentowania kredytów udzielonych przez banki na sfinansowanie spłaty zadłużenia powstałego w związku z prowadzeniem działalności rolniczej; projekt przewiduje zawarcie w tym celu umów pomiędzy ARiMR a bankami;

– udzielaniu przez ARiMR pożyczek na sfinansowanie spłaty zadłużenia powstałego w związku z prowadzeniem działalności rolniczej;

– udzielaniu przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR) zabezpieczenia w formie gwarancji spłaty kredytu restrukturyzacyjnego;

– przejęciu przez KOWR długu powstałego w związku z prowadzeniem działalności rolniczej.

Uwagi sektora bankowego

W dniu 19 lutego 2018 r. Związek Banków Polskich (ZBP) wystosował uwagi do projektu ustawy, istotne z punktu widzenia praktyki sektora bankowego. Uwagi dotyczyły między innymi zagadnień przedstawionych poniżej.

W pierwszej kolejności ZBP wskazał na problem dotyczący braku przepisów intertemporalnych określających wpływ udzielonych kredytów restrukturyzacyjnych na otwarte postępowania restrukturyzacyjne oraz upadłościowe. Co istotne, zwrócono także uwagę na utrudnienia w zaopiniowaniu przedstawionych rozwiązań restrukturyzacyjnych w oparciu o szczególne rozwiązania pomocowe, wobec braku analiz dotyczących spłacalności nowo zaciągniętych zobowiązań na podstawie nowych przepisów restrukturyzacyjnych.

Wątpliwości wzbudził również tryb udzielania dopłat do kredytów, zakładający w pierwszej kolejności udzielenie przez bank kredytu restrukturyzacyjnego (bez żadnych warunków), a następnie rozpatrywanie przez ARiMR wniosku o dopłaty do oprocentowania tego kredytu. W ten sposób przyznanie przez bank kredytu nie jest powiązane z pewnością udzielenia przez ARiMR dopłat do jego oprocentowania.

Banki spółdzielcze pominięte?

Wśród zgłoszonych uwag wyrażono również obawę, że w art. 5 projektu ustawy najprawdopodobniej błędnie odwołano się do ust. 8, zamiast do ust. 9. Omyłka ta mogłaby jednak wyeliminować udział banków spółdzielczych w udzielaniu kredytów restrukturyzacyjnych.

Oceniając regulację dotyczącą udzielania przez KOWR gwarancji spłaty kredytu restrukturyzacyjne,  ZBP zauważył, że według projektu ma być ona udzielana jedynie na czas na jaki został udzielony kredyt restrukturyzacyjny. Z praktyki bankowej wynika jednak, że problemy związane z ostateczną spłatą zadłużenia wielokrotnie pojawiają się również po dacie planowej spłaty kredytu.

Gwarancja, aby stanowiła rzeczywiste zabezpieczenie umowy dla banku, nie powinna zatem wygasać wraz z upływem terminu, na jaki została zawarta umowa kredytu. W związku z powyższym zaproponowano wprowadzenie zmiany w projekcie polegającej na wskazaniu, że „gwarancja jest udzielana na czas na jaki został udzielony kredyt restrukturyzacyjny wydłużony o 3 miesiące”.

ARiMR i KOWR w lepszej sytuacji niż inni wierzyciele?

Ponadto, ZBP wyraził obawy związane z treścią zaproponowanego art. 10 opiniowanego projektu ustawy. W projekcie ustawy jednoznacznie wskazano, że do egzekucji komorniczych prowadzonych na wniosek ARiMR i KOWR w stosunku do nieruchomości stanowiących zabezpieczenie pożyczek oraz gwarancji spłaty kredytu restrukturyzacyjnego nie mają zastosowania przepisy w sprawie określenia przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji. Mowa zatem o przepisach Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 lipca 2017 r. w sprawie określenia przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji. ZBP wyraźnie zaznaczyło, że uprzywilejowanie podmiotów państwowych w postępowaniu egzekucyjnym w stosunku do zwykłych wierzycieli może być niekonstytucyjne.

Podczas konferencji uzgodnieniowej zorganizowanej w dniu 7 marca 2018 r. MRiRW wraz z podmiotami biorącymi udział w uzgodnieniach oraz konsultacjach publicznych omówiło zgłoszone uwagi, które – w przypadku ich akceptacji przez MRiRW – zostaną ujęte w kolejnej wersji projektu ustawy.

Należy zauważyć,  że projekt ustawy musi zostać notyfikowany Komisji Europejskiej, co oznacza, że pomoc w postaci restrukturyzacji będzie mogła być udzielana w okresie obowiązywania pozytywnej opinii Komisji Europejskiej.

Informacja powstała we współpracy z mecenasem Tadeuszem Białkiem dyrektorem Zespołu Prawno-Legislacyjnego Związku Banków Polskich