Rekordowa liczba zawiadomień do GIIF w 2022 roku

W zeszłym roku GIIF otrzymał łącznie ponad 4500 tzw. SAR-ów (z ang. Suspicious Activity Reports).To najwyższa liczba zawiadomień zarejestrowanych w ciągu kalendarzowych 12 miesięcy i stanowi 17% wzrost w stosunku do 2021 roku.

Jak zauważa sam GIIF: „(…) tendencja wzrostowa ich liczby może wynikać z coraz aktywniejszej analizy podejmowanej przez instytucje obowiązane (…)”. Pomimo wzrostu odnotowanych zawiadomień w Polsce, ich łączna liczba jest nieznaczna w porównaniu do wielkości obrotu gospodarczego w naszym kraju.

Dobrze obrazuje to chociażby liczba transakcji powyżej 15 000 EUR zaraportowanych przez instytucje obowiązane. Jak wynika ze sprawozdania, w 2022 r. GIIF otrzymał informacje o prawie 43 mln takich aktywności. Nawet uwzględniając to, że niektóre zawiadomienia do GIIF zawierały opis kilkuset transakcji, jest widoczne, że jedynie ułamek procenta wszystkich transferów jest identyfikowany przez instytucje obowiązane jako podejrzany.

Jednocześnie, trudno pokusić się przy tym o stwierdzenie, że skala prania pieniędzy jest w Polsce tak niewielka i jesteśmy „zieloną wyspą” wśród innych europejskich państw, w których identyfikuje się dużo więcej nietypowych zachowań.

Dla porównania, w Estonii, kraju o PKB około 18-krotnie niższym niż Polska, w zeszłym roku odnotowano ponad 13 000 raportów dot. podejrzanej aktywności, transakcji lub zidentyfikowania finansowania terroryzmu.

Udział instytucji obowiązanych w blokowaniu środków

Co ciekawe, pomimo wzrostu liczby SAR, łączna wartość blokad i wstrzymań dokonanych przez GIIF w 2022 r. wyniosła 165,9 mln zł i nieznacznie spadła w porównaniu do roku poprzedniego, kiedy sięgnęła ona poziomu 179,1 mln złotych. Należy zwrócić uwagę na to, że aż ~ 115 mln zł (czyli około 70%) zostało zablokowanych i wstrzymanych przez GIIF na skutek zawiadomień przekazanych przez instytucje obowiązane.

Świadczy to o istotnej roli tych podmiotów, szczególnie banków, w systemie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w Polsce, a także realizacji celu jakim jest skuteczne odcięcie przestępców od środków finansowych.

Kontrole przeprowadzone przez GIIF

Sprawozdanie przedstawia również informacje o działalności kontrolnej. W zeszłym roku GIIF przeprowadził 8 kontroli w instytucjach obowiązanych, w tym w 3 bankach. W ich wyniku stwierdzono łącznie 148 nieprawidłowości dotyczących braków natury formalnej oraz nieprawidłowości merytorycznych, w tym nierealizowanie obowiązku przekazania zawiadomienia do GIIF.

Ponadto GIIF w związku z przeprowadzoną kontrolą, skierował do prokuratury 4 zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa niedopełnienia obowiązku przekazania Generalnemu Inspektorowi zawiadomienia o podejrzeniach w obszarze prania pieniędzy/finansowania terroryzmu lub przekazania GIIF nieprawdziwych lub zatajania prawdziwych danych.

Podsumowanie

Wydaje się, że wnioski płynące ze sprawozdania GIIF za 2022 r. są zbieżne z obserwowanym na rynku wzmacnianiem procesów monitorowania transakcji. Jednakże wyniki kontroli wskazują, że pomimo rosnącej liczby zawiadomień, są w Polsce instytucje obowiązane, w tym banki, w których monitorowanie transakcji nie jest realizowane w sposób prawidłowy.

Możemy więc spodziewać się dalszej aktywności regulatorów mającej na celu wzmocnienie tego obszaru, z naciskiem na skuteczne wstrzymywanie i blokowanie środków powiązanych z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu.

W związku z tym należy prognozować również rosnące zainteresowanie banków wprowadzeniem lub rozwijaniem mechanizmów służących do monitorowania transakcji przed ich realizacją.

W celu zapoznania się z szerszym omówieniem sprawozdania GIIF za 2022 r. zapraszam do Serwisu Audytorów Śledczych EY: https://www.ey.com/pl_pl/serwis-audytorow-sledczych/2023/05/sprawozdanie-z-dzialalnosci-giif-za-2022-rok

Michał Kotarski-Gałaj,

Assistant Manager,

Dział Zarządzania Ryzykiem Nadużyć,

EY Polska.