Razem budujemy naszą wartość

W tym roku mija 25 lat istnienia Centrum Prawa Bankowego i Informacji, jak z tej perspektywy można ocenić efekty podejmowanych w minionych latach działań?

– Moja przygoda z bankowością rozpoczęła się w czasie, gdy powstawał Związek Banków Polskich. Wtedy też kształtowały się regulacje funkcjonowania banków w warunkach gospodarki wolnorynkowej. Co prawda z wykształcenia jestem inżynierem mechanikiem o specjalizacji z zakresu automatyki przemysłowej, ale Wydział Mechaniki Precyzyjnej Politechniki Warszawskiej, który ukończyłem w roku 1983, dawał również bardzo dobre przygotowanie menedżerskie. Aktywny udział w międzynarodowej wymianie studenckiej pod- czas nauki oraz pobyt – w okresie stanu wojennego – w RFN, zaowocowały zbudowaniem interesujących relacji i zaproszeniem do współpracy ze strony największej niemieckiej kasy oszczędnościowo -budowlanej Bausparkasse Schwaebisch Hall A.G. Od początku lat 90. uczyłem się w Niemczech praktyki bankowej, a w Polsce uzupełniałem wiedzę teoretyczną i współuczestniczyłem w tworzeniu nowych rozwiązań organizacyjnych i prawnych na rzecz rodzimego sektora bankowego. W latach 1992-1993 ukończyłem studia podyplomowe: Funkcjonowanie Gospodarki Narodowej oraz Pieniądz i Bankowość na Uniwersytecie Warszawskim. Przez kilka lat, najpierw jako przedstawiciel Bausparkasse Schwaebisch Hall AG w Polsce, a następnie jako prezes zarządu HypoVerenisbank Banku Hipotecznego i wiceprezes zarządu Śląskiego Banku Hipotecznego na tyle aktywnie uczestniczyłem w pracach Związku Banków Polskich, że w maju 2006 r. otrzymałem zaproszenie do udziału w zarządzaniu Centrum Prawa Bankowego i Informacji. Patrząc z tej perspektywy na to, co działo się kilkanaście czy kilkadziesiąt lat temu, sądzę, że wy- zwania, jakie dzisiaj stoją przed nami, są porównywalne do tych, które wówczas stały przed sektorem bankowym i instytucjami go obsługującymi. Wtedy budowano zręby bankowości. Dyskutowano o prawie bankowym i pozycji ustrojowej Narodowego Banku Polskiego. W obecnych realiach, przy pewnych próbach rewizji tego, co do tej pory zrobiono, stajemy wobec wyzwania, by to, co się da – uporządkować, a to, co konieczne – zachować. Bankowość jest krwiobiegiem gospodarki i bezpieczne funkcjonowanie banków oznacza bezpieczne lokaty i depozyty klientów, ale również możliwość finansowania potrzeb gospodarki i obywateli w formie kredytu lub pożyczki.

Jakie są dziś zagrożenia dla sektora finansowego i jak wygląda na tym tle współpraca banków?

– Niepokoi mnie postępujący indywidualizm banków i koncentrowanie się wyłącznie na bieżącym wyniku finansowym. Uczestniczę w różnych spotkaniach i mam odczucie, że ubywa osób myślących kategoriami sektora i kraju. Zaczyna dominować koncentracja na zysku, co przekłada się niestety między innymi na szukanie oszczędności, a co w przypadku niektórych banków powoduje ograniczanie uczestnictwa zarówno finansowego, jak i osobowego w różnego typu międzybankowych oraz ponadśrodowiskowych inicjatywach ZBP i CPBiI. Jest potrzeba, żeby przypomnieć sobie czasy, w których prezesi i wiceprezesi banków pojawiali się osobiście na po- siedzeniach komitetów, rad oraz uczestniczyli w dyskusjach i przy wypracowywaniu wspólnych rozwiązań. Dziś na tych spotkaniach pojawiają się eksperci, i to bardzo dobrze, jednak z reguły nie mają oni możliwości podejmowania nie tylko wiążących decyzji w imieniu banku, ale nawet składania deklaracji udziału w konkretnych działaniach. Nie chodzi zresztą nawet o wymiar finansowy takich decyzji. Coraz częściej pojawia się problem dzielenia się informacjami i ich wymianą w ramach międzybankowych rejestrów i baz danych, należących do Związku Banków Polskich, a obsługiwanych od lat przez Centrum Prawa Bankowego i Informacji. Zwłaszcza dziś taka wymiana informacji o procedurach i problemach banków nabiera coraz większego znaczenia. Związek wychodzi naprzeciw tym potrzebom. Chodzi tu na przykład o systemy zapewniające cyberbezpieczeństwo. Pojawiają się próby wyłudzeń o zupełnie nowym charakterze i dlatego wymiana informacji oraz wzajemna edukacja są bardzo potrzebne. W gronie specjalistów z banków powinniśmy się o takich zdarzeniach informować. Z niepokojem obserwuję też decyzje niektórych zarządów banków zmierzające do ograniczania uczestnictwa w bazach wymiany międzybankowej w systemie SARFIN i AMRON. Podawanym powodem jest spowolnienie w zakresie udzielania kredytów hipotecznych przez bank i brak uzasadnienia obarczania któregoś z pracowników zadaniami, które dziś nie przekładają się na wynik finansowy. Są tylko kosztem. Podczas gdy efektów nie można mierzyć tylko w kategorii bieżącej opłacalności lub nieopłacalności. Dziś dany bank jest mniej aktywny, ale za pół roku lub za rok sytuacja może się zmienić. Ciągłość w zasilaniu informacją nawet o braku aktywności w danej dziedzinie jest bardzo istotna dla pozostałych banków, bo mogą i powinny, wykorzystując takie dane, kreować swoją politykę i strategię. Stajemy też dziś przed nowym wyzwaniem. Jest nim ustawa o kredycie hipotecznym, która w lipcu br. wchodzi w życie. Już spotykamy się z sygnałami świadczącymi o potrzebach banków dotyczących obowiązku szkoleń. Zgodnie z ustawą może być konieczne przeszkolenie od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy osób, i to nie tylko w sektorze bankowym, ale i pracowników w firmach pośredniczących w sprzedaży kredytów hipotecznych, agentów współpracujących z pośrednikami i bankami. Niektórzy sugerują, że szkolenie powinno też objąć innych uczestników obrotu nie- ruchomościami, nawet mających incydentalny kontakt z dokumentacją lub z klientem, który za chwilę stanie się kredytobiorcą w jednym z banków. To będzie ciągłe działanie, bo co trzy lata uczestnicy procesu, zarówno kadra kierownicza podmiotów, które obejmuje ustawa, jak i personel tych podmiotów muszą poddać się weryfikacji i kontroli wiedzy.

Dlaczego edukacja jest ważna?

– Od lat udzielam się na forach międzybankowych i w strukturach Komitetu ds. Finansowania Nieruchomości ZBP, ale również w projektach szkoleniowych CPBiI oraz Warszawskiego Instytutu Bankowości. Mam kontakt z młodzieżą akademicką w ramach prowadzonego obecnie przez CPBiI z ogromnym powodzeniem, programu Nowoczesne Zarządzanie Biznesem. Centrum Prawa Bankowego i Informacji zawarło porozumienia o współpracy z ponad 130 uczelniami. Zorganizowano dotychczas już z górą 1000 wykładów, w tym więcej niż 300 tylko w minionym roku 2016. Odbyło się także ponad 250 „Drzwi otwartych”. Mam przyjemność i satysfakcję spotykać się ze studentami, informując ich, co oznacza dla gospodarki sektor bankowy. Inwestujemy w edukację tej części społeczeństwa, która za rok dwa lub trzy będzie wchodziła w okres aktywności zawodowej i wspólnie z nami będzie kreowała oblicze naszego kraju. Nowym pomysłem jest Student TV – to kolejny sposób na dotarcie do studentów w ramach programu edukacyjnego. Jesteśmy obecni poprzez ponad 220 ekranów na 53 uczelniach w Polsce. W ten sposób przekazujemy informacje o ZBP, bankach i firmach infrastrukturalnych. Realizujemy tą drogą przekazy edukacyjne i społeczne dla takich instytucji, jak KIR, BIK i BIG, ale również dla ZUS i dla zainteresowanych firm. Robimy to, bo uważamy, że długo- falowo zapewnimy bezpieczny i stabilny rozwój gospodarczy oraz bezpieczeństwo klientów banków, naszych obywateli. Edukacja jest ważna i w tym CPBiI od wielu lat bardzo dobrze się odnajduje. Dlatego też takie instytucje, jak ZUS czy GPW, chętnie z nami współpracują i współfinansują część naszych projektów. Dzięki temu dotarcie z nową wiedzą do zainteresowanych staje się łatwiejsze.

Jesteśmy każdego roku organizatorem kilkunastu konferencji. Największym sukcesem ostatnich lat jest konferencja IT@ BANK – frekwencja rzeczywista przekraczająca 600 uczestników, znakomite efekty kompetentnej Rady Programowej, dobrze oceniany program konferencji określany jako referencyjny dla innych konferencji pojawiających się na rynku. Do udanych można zaliczyć organizowaną wspólnie z ZBP konferencję Forum Usług Płatniczych. Spośród konferencji zleconych przez ZBP organizujemy cyklicznie dwie: Kongres Nieruchomości – tradycyjnie cenione za merytorykę spotkanie środowisk zainteresowanych rozwojem rynku nieruchomości oraz zorganizowaną przy dużym merytorycznym i organizacyjnym wkładzie CPBiI Konferencję Rady Bezpieczeństwa Banków ZBP.

Czy i jak CPBiI wypełnia swoje zadania?

– W nazwie CPBiI jest odniesienie do prawa bankowego i to jest dla nas wiążące. Na 86 osób zatrudnionych na stałe w CPBiI, dziewięć stanowią bardzo dobrzy i doświadczeni prawnicy. Stanowimy kuźnię prawników dla sektora bankowego. Z satysfakcją stwierdzam, że po kilku latach pracy i nabyciu wiedzy nasi pracownicy są chętnie zatrudniani przez największe banki. Tam się dalej rozwijają i współpracują z nami na rzecz bezpieczeństwa prawnego i poprawności oferowanych rozwiązań. W obszarze aktywności prawnej jesteśmy zaangażowani w szereg projektów interpretacyjnych związanych z uchwalonymi ustawa- mi. Na bieżąco opracowujemy istotne dla praktyki bankowej dokumenty interpretacyjne (wyjaśnienia) w wyniku prac grup roboczych skupiających nawet do stu kilkudziesięciu przedstawicieli bankowych, jak to miało miejsce w przypadku wdrożenia Euro – FATCA, czyli standardu CRS objętego stosowną unijną dyrektywą implementowaną do prawa polskiego ustawą o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami. To, że sektor tak dynamicznie się rozwija, to również efekt naszej od 25 już lat ustawicznej i organicznej pracy. Taki był cel powołania Spółki Prawa Bankowego przez ZBP. Staramy się z tego zadania wywiązywać jak najlepiej. Stale szukamy nowych rozwiązań. Zamykania niektórych projektów nie traktujemy jako porażki, ponieważ dynamika zjawisk gospodarczych w Polsce zwłaszcza w ostatnim czasie jest tak duża, że pewne rozwiązania i pomysły, które chcieliśmy realizować, w kontekście zmieniającej się rzeczywistości nie znajdują uzasadnienia. Czasem wracają po latach. Przykładem pomysł sprzed ponad 10 lat, by przy ZBP i CPBiI stworzyć firmę windykacyjną powrócił dziś w adekwatnie do sytuacji zmienionej formie. Dzisiaj w ramach Centrum AMRON i CPBiI budujemy nowy projekt „Bankową Platformę Nieruchomości”. W zapisach ustawy o kredycie hipotecznym jest nowe podejście do restrukturyzacji kredytów. Bank będzie zobowiązany poinformować klienta o możliwości restrukturyzacji jego kredytu i dać mu 6 miesięcy na podjęcie próby samodzielnego wyjścia z kłopotów i poprawienia swojej sytuacji. W to rozwiązanie nasz pomysł, jak sądzę, będzie się świetnie wpisywał. Działając na styku banku i klienta, będzie można w ciągu sześciu miesięcy zaproponować kredytobiorcy pomoc na przykład w polubownej sprzedaży nieruchomości, uregulowaniu spraw z bankiem, w tym uzyskaniu korzystnych warunków rozstania się z nim.

W tej chwili finalizujemy, bo takie jest nasze zadanie w ramach ZBP, pomysł na nowe systemy monitorujące cyberbezpieczeństwo. Jeszcze w tym roku zostaną uruchomione przez ZBP, a realizowane przez CPBiI nowe rozwiązania. Zgodnie z zaleceniem Rekomendacji D Komisji Nadzoru Finansowego bank powinien prowadzić rejestr incydentów naruszenia bezpieczeństwa środowiska teleinformatycznego. Jednocześnie rekomendacja zaleca bankom nawiązanie stałej współpracy z innymi bankami, w szczególności z wykorzystaniem międzybankowych systemów wymiany informacji, w zakresie wymiany informacji o zidentyfikowanych zagrożeniach oraz wniosków i doświadczeń wynikających z analizy zidentyfikowanych przypadków naruszeń. Odpowiedzią na te wymagania będzie System BRIBIT, którego celem jest umożliwienie rejestracji i dostarczanie bankom informacji o incydentach bezpieczeństwa IT występujących w bankach zgodnie z zaleceniami Rekomendacji D. System będzie umożliwiał, na podstawie zanonimizowanych danych, analizowanie występujących zagrożeń poprzez generowanie różnego rodzaju zestawień i raportów.

Przy Związku Banków Polskich powstaje Bankowe Centrum Cyberbezpieczeństwa, stanowiące tzw. klaster bankowy, który obok pozostałych klastrów, np. telekomunikacyjnego czy też energetycznego, bierze udział w dużo szerszym projekcie stworzenia Narodowego Centrum Cyberbezpieczeństwa, tzw. NC Cyber.

Niezależnie od tych wyzwań związanych z najnowocześniejszą techniką, cyberprzestrzenią nie mniej ważnym i nadal aktualnym i ogromnym wyzwaniem jest zapewnienie bankom i innym odbiorcom wiarygodnej informacji o rzeczach przyziemnych – czyli o nieruchomościach. Warto więcej powiedzieć o aktywności CPBiI w ramach systemu AMRON. Dysponujemy rozwiązaniem wyjątkowym w skali naszego kraju. Polska jest obecnie jedynym krajem w UE, w którym nie funkcjonuje publiczny rejestr zwany katastrem. Dzisiaj baza systemu AMRON liczy prawie 3 mln rekordów o cenach transakcyjnych i o wartościach nieruchomości pochodzących z aktów notarialnych sprzedaży oraz z operatów szacunkowych. Współpracujemy z gronem ponad 230 rzeczoznawców majątkowych na terenie całego kraju. Świadczymy bankom obsługę w zakresie wycen i aktualizacji zabezpieczeń hipotecznych. Na terenie Polski stajemy się najważniejszym źródłem ustandaryzowanej informacji dostępnej przez internet dla wszystkich, którzy jej potrzebują. Obsługujemy banki, SKOK-i, rzeczoznawców majątkowych, pośredników w obrocie nieruchomościami. Z bazy od trzech lat korzysta KNF, a od 2007 r. NBP, łącznie ponad 500 podmiotów.

Każda informacja, która wpływa do ZBP i CPBiI i prowadzonych baz przekłada się na wzrost bezpieczeństwa każdego z banków i ich większą efektywność pracy. Pozwala zweryfikować potencjalnego kredytobiorcę i wartość przedstawianych przez niego zabezpieczeń. Jest to nasz wspólny interes. Centrum Prawa Bankowego i Informacji wrosło więc na stałe w infrastrukturę bankową i aktywnie uczestniczy w działaniach podnoszących bezpieczeństwo funkcjonowania banków oraz bezpieczeństwo ich klientów, a w wielu obszarach wręcz je kreuje.