Raport Specjalny | BEZPIECZENSTWO BANKÓW | System AML przed wielka zmiana

Karol Mórawski

Pakiet propozycji Komisji Europejskiej dotyczący nowych aktów prawnych, kompleksowo regulujących problematykę przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w UE, przedstawiono 21 lipca 2021 r. Nie są zatem dedykowane rosyjskiej agresji w Ukrainie. Niemniej sytuacja
za naszą wschodnią granicą dobitnie potwierdziła słuszność kierunku obranego przez Komisję Europejską. Bez zharmonizowanego prawa i jednolitego europejskiego nadzoru AML nie sposób mówić o skutecznych sankcjach, zwłaszcza wobec przedstawicieli tzw. państw zbójeckich.

Przeciwdziałanie nadużyciom

Założenia pakietu AML/CFT po raz pierwszy ujrzały światło dzienne 13 maja 2020 r., niespełna dwa lata po wejściu w życie tzw. V dyrektywy AML. W opublikowanym wówczas komunikacie KE 2020/C 164/06 zawarto ramowy plan polityki w obszarze przeciwdziałania praniu pieniędzy i fi nansowaniu terroryzmu. „W Unii Europejskiej powinna istnieć zasada zerowej tolerancji dla pieniędzy pochodzących z nielegalnych źródeł” – deklarowali autorzy dokumentu. Jedną z przesłanek podjęcia inicjatywy ustawodawczej w tej materii była eskalacja działań kryminalnych podczas nasilonych restrykcji pandemicznych. Równolegle dostrzeżono rozliczne słabe punkty obowiązujących regulacji, zarówno w sferze transpozycji przepisów dyrektywy (w tym kluczowych dla funkcjonowania systemu,
np. w zakresie ujawniania benefi cjentów rzeczywistych), jak i przepływu
informacji pomiędzy instytucjami obowiązanymi i organami nadzoru poszczególnych państw.

Na problem ten wskazał również Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny w opinii do projektu pakietu AML, sporządzonej 8 grudnia ub.r.
„Obowiązujące prawodawstwo europejskie jest w dużej mierze niewystarczające w obliczu niepowodzeń koordynacji i rozbieżności między poszczególnymi państwami” – przestrzegał EKES. Czynniki te nabierają szczególnego znaczenia w obecnych realiach, gdzie zarówno przestępczość kryminalna, w szczególności wymierzona w cyfrowe państwo i gospodarkę, jak i aktywność ugrupowań ekstremistycznych
mają z reguły charakter transgraniczny. Najnowsze doświadczenia z poszukiwaniem majątku putinowskich oligarchów, przezornie rozmieszczanego przez nich w różnych państwach Europy i świata,
wskazują na kluczową rolę wymiany informacji dla skuteczności całego procesu. „Wzmocnione ramy AML/CFT będą ponadto sprzyjać integralności systemu finansowego UE, co jest konieczne do dokończenia realizacji unii bankowej oraz unii gospodarczej i walutowej” – zaznaczono w cytowanym komunikacie.

Sześć filarów jednolitego systemu AML

By stawić czoła tak przemożnym wyzwaniom ze strony świata przestępczego, władze unijne zdecydowały się stworzyć zintegrowany system AML/CFT. „Komisja zamierza wdrożyć kompleksową politykę w zakresie AML/CFT, dostosowaną do konkretnych zagrożeń, rodzajów ryzyka i słabych punktów, z którymi zmaga się obecnie UE, pomyślaną w sposób,
który będzie można skutecznie modyfikować, uwzględniając innowacje” – podkreślono we wspomnianym komunikacie. ...