Raport NBP: banki w Polsce inwestują w rozwój innowacji finansowych, ale nie wszystkie po równo

To co jest optymistyczne to zwiększenie zainteresowania sztuczną inteligencją i uczeniem maszynowym oraz customer experience.

Z raportu wynika również, że rozwój usług chmurowych w sektorze bankowym wymaga monitorowania ze względu na ewentualne zagrożenia systemowe (efekt domina). Przejdźmy przez najważniejsze elementy raportu.

Raport został opracowany na bazie wyników ankiet przesłanych do banków (26 instytucji o łącznej wartości aktywów ok. 79% w skali sektora), więc opiera się na swoistym self-assessment (samoocenie), co nie zawsze musi skutkować odzwierciedleniem rzeczywistego obrazu. Niemniej jednak jest to interesująca porcja danych z lat 2016‒2019, na bazie których można wyciągnąć interesujące wnioski.

Skala inwestycji

Mówimy tutaj oczywiście o inwestycjach w ICT. Ogólnie widać tendencję wzrostową w całym sektorze, ale z zastrzeżeniem, że ich skala różniła się w zależności od tego z jakim podmiotem mamy do „czynienia”. Najwyższy poziom nakładów w stosunku do aktywów zaobserwowano w bankach małych, co może być jednak związane ze stosunkowo niewielkimi potrzebami tego typu podmiotów. Co oczywiste, patrząc na „cyferki” największe nakłady były w bankach dużych.

Istotną informacją jest to, że banki duże dzięki znacznym nakładom na ICT mogą zyskiwać znaczną przewagę konkurencyjną, uciekając goniącym je bankom małym i średnim, choć te w odpowiedzi na oczekiwania rynku również ruszają w pościg.

Różnie banki podchodziły też do celów jakie te inwestycje miały realizować. Banki małe i średnie dążyły do optymalizacji kosztowej, czy precyzyjniej – obniżenia kosztów działalności (np. migracja do chmury obliczeniowej), natomiast banku duże kierowały swoją uwagę na klienta i to jak odbiera on usługi i produkty. Czyli mamy tutaj kliento-centryzm (i skupienie się na customer experience). No i mamy jeszcze ograniczanie ryzyka.

Czytaj także: Na ile chmura obliczeniowa może wspierać cyberodporność sektora finansowego?

A skąd idą innowacje? 

To bardzo ciekawy wątek, który poruszałem już kiedyś w kontekście wykorzystania agile i zmiany kulturowej.

Banki w dalszym ciągu najczęściej pozyskują innowacje z rynku, tj. korzystają z usług zewnętrznych, ale dostrzegalne jest też zwiększenie zainteresowania wykorzystaniem zasobów własnych (in-house).

Dopiero na trzeciej pozycji znalazły się przejęcia i akceleracje fintechów, co pokazuje z jednej strony dojrzałość technologiczną rynku, a z drugiej sugeruje, że ramy prawno-regulacyjne wdrażane na poziomie UE w cale nie muszą pasować do specyfiki każdego rynku.

Moim zdaniem to wyraźny sygnał, że w Polsce potrzebujemy czegoś innego niż „gołe” PSD2.

Jeżeli chodzi o to, jakie innowacje pojawiały się najczęściej, to były to:

1. Udostępnianie usług e-obywatel (czyli m.in. profil zaufany i bazujące na nim wnioski do e-administracji);

2. Automatyzacja procesów biznesowych;

3. Usługi zarządzania finansami (to swoją drogą ciekawe w kontekście Open Finance);

4. Rozwój cyfrowych kanałów kontaktu z klientem, które ja rozumiem jako np. wykorzystanie chatbotów czy wideokonferencji;

5. Współpraca z e-commerce – tutaj rzeczywiście zauważalny jest trend rozwijania bramek płatniczych i innych form wspierania przedsiębiorców e-commerce;

6. API poza PSD2 – przydałyby się informacje odnośnie skali zaangażowania w te „premium” API;

7. API implementowane regulacyjnie, czyli PSD2;

8. Narzędzie identyfikacji i ograniczania ryzyka nadużycia – zaawansowana analityka danych etc.;

9. Zdalna identyfikacja, biometria, w tym wideoweryfikacja.

NBP przeanalizował także skalę wydatków na innowacje technologiczne. Najbardziej widoczne jest zaangażowanie w optymalizację już stosowanych rozwiązań, a dopiero na dalszym etapie automatyzacja (AI/ML) i cyfryzacja. Dalej mamy rozwój infrastruktury oraz Big Data.

Czytaj także: Kiedy sztuczna inteligencja oraz uczenie maszynowe doprowadzą do rewolucji bankowej 4.0?

Jak banki korzystają z innowacji?

To oczywiście zależy od wielkości banku. Co ciekawe duże banki chętniej skłaniały się do inwestycji w sztuczną inteligencję i uczenie maszynowe oraz wykorzystanie Big Data.

NBP wskazuje tutaj, że może to być „coś”, co da tym instytucjom znaczącą przewagę w najbliższych latach, ale prawda jest taka – co wynika też z raportu – że duże banki inwestują we wszystkie perspektywiczne obszary.

W przypadku banków mniejszych skala inwestycji w AI i ML oraz Big Data jest nieznaczna. Podobnie w zdalną identyfikację klientów.

I ważna uwaga. Żaden (lub prawie żaden) bank nie zadeklarował rozwijania technologii rozproszonych rejestrów (DLT).

No i jest jeszcze chmura, która w jakimś stopniu mieści się w pojęciu infrastruktury. Zdaniem NBP inwestycje w chmurę mają charakter stopniowy i prawdziwa rewolucja ma dopiero nastąpić.

Jednocześnie zwrócono uwagę na fakt, że masowe wykorzystanie może w przyszłości być jedną z przyczyn narastania ryzyka systemowego i dlatego należy uważnie przyglądać się zależnościom, które występują pomiędzy sektorem a dostawcami chmury.

I jak na to spojrzeć?

Generalnie widać dużą przewagę większych podmiotów, co oczywiście jest związane z większymi możliwościami finansowymi oraz potencjalnie większą akceptacją „ryzyka” innowacyjności. Mniejsze podmioty mogą nie przetrwać „starcia” z dużymi graczami, co może być przyczyną konsolidacji sektora.

Czytaj także: Komisja Europejska przyspiesza cyfryzację rynków finansowych. Będzie Fintech Action Plan

Czy tak będzie? Zobaczymy. Jest to jednak, moim zdaniem, nienajlepsza wiadomość dla niebankowych fintechów, które chciałyby rywalizować z bankami (zamiast z nimi współpracować).

Duże podmioty, które i tak już mają sporą część rynku mogą dzięki inwestycjom w innowacje powiększać swoją przewagę. Tym bardziej, że część z nich informowała o przełomowych innowacjach, które mają szansę zmienić postrzeganie niektórych produktów i usług.

Warto więc zastanowić się nad przyszłością ekosystemów fintechów i na tym, „w którą stronę chcemy iść”.

Michał Nowakowski, https://pl.linkedin.com/in/michal-nowakowski-phd-35930315, Counsel w Citi Handlowy, założyciel www.finregtech.pl.

Opinie wyrażone w artykule są osobistymi opiniami Autora i nie mogą być utożsamiane z jakąkolwiek instytucją, z którą Autor jest lub był związany.

Grafiki pochodzą z raportu NBP: https://www.nbp.pl/systemfinansowy/Ankieta_innowacje.pdf