Raport NBP: banki w Polsce inwestują w rozwój innowacji finansowych, ale nie wszystkie po równo
To co jest optymistyczne to zwiększenie zainteresowania sztuczną inteligencją i uczeniem maszynowym oraz customer experience.
Z raportu wynika również, że rozwój usług chmurowych w sektorze bankowym wymaga monitorowania ze względu na ewentualne zagrożenia systemowe (efekt domina). Przejdźmy przez najważniejsze elementy raportu.
Raport został opracowany na bazie wyników ankiet przesłanych do banków (26 instytucji o łącznej wartości aktywów ok. 79% w skali sektora), więc opiera się na swoistym self-assessment (samoocenie), co nie zawsze musi skutkować odzwierciedleniem rzeczywistego obrazu. Niemniej jednak jest to interesująca porcja danych z lat 2016‒2019, na bazie których można wyciągnąć interesujące wnioski.
Skala inwestycji
Mówimy tutaj oczywiście o inwestycjach w ICT. Ogólnie widać tendencję wzrostową w całym sektorze, ale z zastrzeżeniem, że ich skala różniła się w zależności od tego z jakim podmiotem mamy do „czynienia”. Najwyższy poziom nakładów w stosunku do aktywów zaobserwowano w bankach małych, co może być jednak związane ze stosunkowo niewielkimi potrzebami tego typu podmiotów. Co oczywiste, patrząc na „cyferki” największe nakłady były w bankach dużych.
Istotną informacją jest to, że banki duże dzięki znacznym nakładom na ICT mogą zyskiwać znaczną przewagę konkurencyjną, uciekając goniącym je bankom małym i średnim, choć te w odpowiedzi na oczekiwania rynku również ruszają w pościg.
Różnie banki podchodziły też do celów jakie te inwestycje miały realizować. Banki małe i średnie dążyły do optymalizacji kosztowej, czy precyzyjniej – obniżenia kosztów działalności (np. migracja do chmury obliczeniowej), natomiast banku duże kierowały swoją uwagę na klienta i to jak odbiera on usługi i produkty. Czyli mamy tutaj kliento-centryzm (i skupienie się na customer experience). No i mamy jeszcze ograniczanie ryzyka.
Czytaj także: Na ile chmura obliczeniowa może wspierać cyberodporność sektora finansowego?
A skąd idą innowacje?
To bardzo ciekawy wątek, który poruszałem już kiedyś w kontekście wykorzystania agile i zmiany kulturowej.
Banki w dalszym ciągu najczęściej pozyskują innowacje z rynku, tj. korzystają z usług zewnętrznych, ale dostrzegalne jest też zwiększenie zainteresowania wykorzystaniem zasobów własnych (in-house).
Dopiero na trzeciej pozycji znalazły się przejęcia i akceleracje fintechów, co pokazuje z jednej strony dojrzałość technologiczną rynku, a z drugiej sugeruje, że ramy prawno-regulacyjne wdrażane na poziomie UE w cale nie muszą pasować do specyfiki każdego rynku.
Moim zdaniem to wyraźny sygnał, że w Polsce potrzebujemy czegoś innego niż „gołe” PSD2.
Jeżeli chodzi o to, jakie innowacje pojawiały się najczęściej, to były to:
1. Udostępnianie usług e-obywatel (czyli m.in. profil zaufany i bazujące na nim wnioski do e-administracji);
2. Automatyzacja procesów biznesowych;
3. Usługi zarządzania finansami (to swoją drogą ciekawe w kontekście Open Finance);
4. Rozwój cyfrowych kanałów kontaktu z klientem, które ja rozumiem jako np. wykorzystanie chatbotów czy wideokonferencji;
5. Współpraca z e-commerce – tutaj rzeczywiście zauważalny jest trend rozwijania bramek płatniczych i innych form wspierania przedsiębiorców e-commerce;
6. API poza PSD2 – przydałyby się informacje odnośnie skali zaangażowania w te „premium” API;
7. API implementowane regulacyjnie, czyli PSD2;
8. Narzędzie identyfikacji i ograniczania ryzyka nadużycia – zaawansowana analityka danych etc.;
9. Zdalna identyfikacja, biometria, w tym wideoweryfikacja.
NBP przeanalizował także skalę wydatków na innowacje technologiczne. Najbardziej widoczne jest zaangażowanie w optymalizację już stosowanych rozwiązań, a dopiero na dalszym etapie automatyzacja (AI/ML) i cyfryzacja. Dalej mamy rozwój infrastruktury oraz Big Data.
Czytaj także: Kiedy sztuczna inteligencja oraz uczenie maszynowe doprowadzą do rewolucji bankowej 4.0?
Jak banki korzystają z innowacji?
To oczywiście zależy od wielkości banku. Co ciekawe duże banki chętniej skłaniały się do inwestycji w sztuczną inteligencję i uczenie maszynowe oraz wykorzystanie Big Data.
NBP wskazuje tutaj, że może to być „coś”, co da tym instytucjom znaczącą przewagę w najbliższych latach, ale prawda jest taka – co wynika też z raportu – że duże banki inwestują we wszystkie perspektywiczne obszary.
W przypadku banków mniejszych skala inwestycji w AI i ML oraz Big Data jest nieznaczna. Podobnie w zdalną identyfikację klientów.
I ważna uwaga. Żaden (lub prawie żaden) bank nie zadeklarował rozwijania technologii rozproszonych rejestrów (DLT).
No i jest jeszcze chmura, która w jakimś stopniu mieści się w pojęciu infrastruktury. Zdaniem NBP inwestycje w chmurę mają charakter stopniowy i prawdziwa rewolucja ma dopiero nastąpić.
Jednocześnie zwrócono uwagę na fakt, że masowe wykorzystanie może w przyszłości być jedną z przyczyn narastania ryzyka systemowego i dlatego należy uważnie przyglądać się zależnościom, które występują pomiędzy sektorem a dostawcami chmury.
I jak na to spojrzeć?
Generalnie widać dużą przewagę większych podmiotów, co oczywiście jest związane z większymi możliwościami finansowymi oraz potencjalnie większą akceptacją „ryzyka” innowacyjności. Mniejsze podmioty mogą nie przetrwać „starcia” z dużymi graczami, co może być przyczyną konsolidacji sektora.
Czytaj także: Komisja Europejska przyspiesza cyfryzację rynków finansowych. Będzie Fintech Action Plan
Czy tak będzie? Zobaczymy. Jest to jednak, moim zdaniem, nienajlepsza wiadomość dla niebankowych fintechów, które chciałyby rywalizować z bankami (zamiast z nimi współpracować).
Duże podmioty, które i tak już mają sporą część rynku mogą dzięki inwestycjom w innowacje powiększać swoją przewagę. Tym bardziej, że część z nich informowała o przełomowych innowacjach, które mają szansę zmienić postrzeganie niektórych produktów i usług.
Warto więc zastanowić się nad przyszłością ekosystemów fintechów i na tym, „w którą stronę chcemy iść”.
Michał Nowakowski, https://pl.linkedin.com/in/michal-nowakowski-phd-35930315, Counsel w Citi Handlowy, założyciel www.finregtech.pl.
Opinie wyrażone w artykule są osobistymi opiniami Autora i nie mogą być utożsamiane z jakąkolwiek instytucją, z którą Autor jest lub był związany.
Grafiki pochodzą z raportu NBP: https://www.nbp.pl/systemfinansowy/Ankieta_innowacje.pdf
