Prezes ZPF o zmianach na rynku finansowym w Polsce w 2025 roku
Nowe regulacje, które w 2025 roku wchodzą w życie na gruncie polskim lub unijnym, nie pozostaną bez wpływu na instytucje finansowe i ich klientów. Oto wybór najistotniejszych z nich.
Nowe przepisy dotyczące wierzycieli
Podczas posiedzenia zaplanowanego na 8-9 stycznia 2025 r. Senat rozpatrzy uchwaloną przez Sejm Ustawę o podmiotach obsługujących kredyty i nabywcach kredytów.
Wprowadza ona przepisy wynikające z unijnej Dyrektywy NPL (Non-Performing Loans), której celem było ujednolicenie zasad funkcjonowania rynku firm windykacyjnych w Europie.
Można więc zakładać, że nowa ustawa wejdzie w życie jeszcze w pierwszym kwartale, a jej efektem będzie m.in. ułatwienie działalności polskich podmiotów na europejskich rynkach.
Płaca minimalna
Istotniejsza dla rynku finansowego może okazać się jednak kolejna podwyżka minimalnego wynagrodzenia. Od 1 stycznia 2025 r. ta kwota wynosi 4.666 zł brutto – to o 8,5 proc. więcej wobec poprzedniej stawki i jednocześnie około 70 proc. mediany wynagrodzeń w Polsce.
Warto zauważyć, że pensję minimalną zarabia około jedna piąta Polaków. To grupa, która jest szczególnie chroniona przez prawo – wierzyciele nie mają możliwości egzekwować zobowiązań od dłużników, którzy otrzymują wynagrodzenie minimalne i np. unikają spłacania rat pożyczek lub czynszów.
W efekcie tracą również ci, którzy terminowo spłacają swoje zobowiązania. A to dlatego, że instytucje finansowe, minimalizując prawdopodobieństwo bezskutecznej egzekucji wierzytelności w przyszłości, będą uniemożliwiały dostęp do kredytów i pożyczek dla klientów zarabiających pensję minimalną, jak również podnosiły koszty swoich pozostałych usług.
Oceniamy, że w 2025 r. ten problem będzie się nasilał, a kolejne podwyżki płacy minimalnej bez zmiany regulacji w zakresie kwoty wolnej od potrąceń zrodzą wiele problemów gospodarczych.
Czytaj także: Firmy ZPF sprzedały w III kw. 2024 roku o 42,8% r/r więcej kredytów hipotecznych
Ważne zmiany dla osób ze specjalnymi potrzebami
Istotne znaczenie dla rynku finansowego i klientów będzie miała tzw. Ustawa o dostępności, która wejdzie w życie 28 czerwca 2025 r. Jej celem jest to, aby osoby ze specjalnymi potrzebami (np. osoby z niepełnosprawnościami, seniorzy) mogły korzystać z produktów i usług na równi z klientami, którzy nie potrzebują dodatkowego wsparcia.
Do nowych przepisów – pod nadzorem Prezesa PFRON oraz Rzecznika Finansowego – będą musiały dostosować się również podmioty rynku finansowego, w tym banki, instytucje pożyczkowe i płatnicze. Warto śledzić, w jaki sposób sprostają temu wyzwaniu – ustawa wprowadza bowiem nowe obowiązki w zakresie dostosowania umów, platform sprzedaży czy aplikacji do wymagań osób ze specjalnymi potrzebami.
W tym kontekście warto przypomnieć badania, które w 2023 r. ZPF przeprowadził wśród seniorów. Prawie połowa ankietowanych osób wskazała wówczas, że nowoczesne technologie w świecie finansów nie powstają z myślą o seniorach. Często wskazywali oni na to, iż oczekują od instytucji finansowych rozwiązań w zakresie obsługi, które będą dostosowane do ich potrzeb.
Czytaj także: Nadużycia w sektorze finansowym 2024 – nowy raport ZPF i EY
AI Act w ocenie ZPF
W 2025 r. instytucje finansowe będą dyskutować na temat wdrożenia na polskim gruncie przepisów wynikających z unijnego Rozporządzenia w sprawie ustanowienia zharmonizowanych przepisów dotyczących sztucznej inteligencji, powszechnie znanego jako AI Act. Regulacje mają być stosowane w Polsce od sierpnia 2026 roku.
W praktyce debata o AI sprowadza się do oceny granic praktycznego stosowania sztucznej inteligencji przez instytucje finansowe, np. w procesie oceny zdolności kredytowej czy profilowania klientów pod kątem możliwości zaoferowania nowych usług finansowych.
Można mieć pewność, że niedopuszczalne będzie stosowanie sztucznej inteligencji, która w jakikolwiek sposób wykorzystuje techniki podprogowe, będące poza świadomością danej osoby, w celu istotnego zniekształcenia zachowania tej osoby.
Nie będzie więc możliwe ocenianie osób fizycznych na podstawie zachowania (scoringu) społecznego, by np. dokonywać klasyfikacji wiarygodności tych osób.
Podczas wprowadzania narzędzi AI instytucje finansowe powinny pamiętać o tym, że w biznesie kluczowe jest budowanie zaufania klientów, a jego ważnym elementem jest poszanowanie i ochrona ich podstawowych praw oraz zasady transparentności przy wykorzystywaniu nowoczesnych technologii.
