Odpowiedzialność karna kadry zarządzającej za pozorny outsourcing pracowniczy

W tej sprawie akt oskarżenia dotyczył m.in oszustwa podatkowego i posługiwania się nierzetelnymi fakturami (optymalizacja podatkowa oparta o koszty outsourcingu).

Został skierowany przeciwko menedżerowi, który zdecydował się wdrożyć wadliwy outsourcing pracowniczy. Co istotne w sprawie uprzednio zostały wydane decyzje organów podatkowych, podważające umowę outsourcingu oraz dokonane na jej podstawie rozliczenia podatkowe.

Na oskarżonym spoczywał obowiązek pozostawania na bieżąco z uregulowaniami prawnymi dotyczącym prowadzenia przedsiębiorstwa

Menedżer został prawomocnie skazany za zarzucane mu w akcie oskarżenia przestępstwo skarbowe.

Czytaj także: Outsourcing usług serwisowych – czyli jak zoptymalizować procesy serwisowe i czy to się opłaca?

Stanowiska sądów karnych

Rozpoznające tę sprawę sądy karne ustaliły, że menedżer najpierw skorzystał z usług podmiotu doradczego, który oferował optymalizację kosztów opartą o outsourcing pracowniczy. Miał on polegać na przeniesieniu własnych pracowników do podmiotów trzecich (agencji zatrudnienia). Następnie takie umowy zostały rzeczywiście zawarte, a strony powołując się na dyspozycję art. 231 k.p. postanowiły o przejściu dotychczasowych pracowników do podmiotu zewnętrznego (agencji zatrudnienia).

Sąd karny podkreślił, że w tej konkretnej sprawie doszło jednak do naruszenia zasad działania outsourcingu. Intencją umów outsourcingu było wyłącznie formalne zatrudnienie i rozliczanie przez inne spółki dotychczasowych pracowników, w sytuacji, gdy pracownicy ci funkcjonowali nadal w strukturze dotychczasowego przedsiębiorstwa spółki. Sąd karny zauważył, że nie mogło być mowy o formalnym delegowaniu pracowników przez agencje, albowiem ci funkcjonowali nadal w strukturach podległości dotychczasowego pracodawcy.

Do obejścia warunków outsourcingu dochodziło również poprzez uwzględnianie wynagrodzeń w płatnościach za faktury jako kompensaty należności.

Intencją umów outsourcingu było wyłącznie formalne zatrudnienie i rozliczanie przez inne spółki dotychczasowych pracowników, w sytuacji, gdy pracownicy ci funkcjonowali nadal w strukturze dotychczasowego przedsiębiorstwa spółki

Taki sposób działania w ocenie sądu karnego uwypuklał zamiar oskarżonego obliczony nie tyle na wyzbyciu się części przedsiębiorstwa, a usiłowaniu pod pozorem legalnego outsourcingu narażenia Skarbu Państwa na uszczuplenie podatku od towarów i usług.

Świadkowie zeznający w tej sprawie przyznali, że rolą podmiotów zewnętrznych było wyłącznie wystawianie faktur za wynagrodzenie pracowników świadczących pracę w ramach dotychczasowej spółki, natomiast całość pozostałych elementów związanych z funkcjonowaniem pracowników, nadal pozostawały w gestii dotychczasowego pracodawcy.

Sąd karny wskazał, że po przejęciu pracowników przez podmioty zewnętrzne miejsce wykonywania pracy oraz zakres obowiązków pozostał dokładnie ten sam. Nie dochodziło do przekształcenia struktury podległości służbowej. Sąd karny podkreślił, że nawet wskazanie w podstawie kwestionowanych umów art. 23 1 Kodeksu pracy nie powoduje, że umowy rzeczywiście miały na celu realizacje usług w sposób zgodny z powołanym przepisem.

Przepis art. 23 1 Kodeksu pracy nie jest samoistną przesłanką przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, lecz zakreśla jedynie skutki prawne takiego transferu. Istotą jest zatem przejęcie faktyczne władztwa nad zakładem pracy lub jego częścią. Zaoferowanie jedynie możliwości korzystania z substratu majątkowego bez faktycznego przejęcie i transferu tego substratu, podobnie jak w przypadku braku rzeczywistego transferu pracowników, stanowi naruszenie art. 23 1 Kodeksu pracy decydujące o pozorności samej czynności. W konsekwencji – podobnie jak i w postępowaniu podatkowym, tak i w postępowaniu karnym umowy te jako pozorne zostały uznane za nieważne.

Czytaj także: Paperless i cyfrowa komunikacja z klientem wyznaczą trendy rozwoju firm w 2021 roku

Kryteria oceny skuteczności umowy outsourcingu pracowniczego

Sądy karne wyraziły również bardzo istotne dla praktyki stanowisko, że nawet powierzenie określonych działań podmiotowi profesjonalnemu zewnętrznemu nie zwalniało menedżera z odpowiedzialności za prowadzenie przedsiębiorstwa w zgodzie z regulacjami prawnymi. W ocenie sądu karnego do przypisania odpowiedzialności karnej wystarczy jedynie chęć nielegalnego działania (jak choćby pozorowanie czynności prawnych celem narażenia Skarbu Państw na uszczuplenie należności podatkowych).

Wreszcie Sąd karny podkreślił, że jeszcze przed podpisaniem spornych umów (tj. w czerwcu 2012 r.) Sąd Najwyższy wskazał na kryteria oceny skuteczności umowy outsourcingu pracowniczego (wyrok w sprawie PK 10/12 z 14 czerwca 2012 r.).

Powierzenie określonych działań podmiotowi profesjonalnemu zewnętrznemu nie zwalniało menedżera z odpowiedzialności za prowadzenie przedsiębiorstwa w zgodzie z regulacjami prawnymi

Na oskarżonym spoczywał obowiązek pozostawania na bieżąco z uregulowaniami prawnymi dotyczącym prowadzenia przedsiębiorstwa, co dotyczy również badania orzecznictwa w newralgicznych aspektach.

Oskarżony ponadto, w ramach tego samego obowiązku, winien dokonać samodzielnych ustaleń w oparciu o wszechstronną analizę prawną czy podpisane umowy mieściły się w ramach zasad działania outsourcingu, jest to bowiem wymagane od osób prowadzących działalność gospodarczą.

Pełny tekst newslettera dostępny jest pod linkiem: