O finansach ciągle wiemy za mało: 92 proc. Polaków chce obowiązkowej edukacji finansowej. IV Kongres Edukacji Finansowej i Przedsiębiorczości
Jak wynika z badania
przeprowadzonego w lutym br. na zlecenie Warszawskiego Instytutu Bankowości
(WIB) i Fundacji GPW jedynie 12% Polaków określa swoją wiedzę finansową jako
dobrą lub bardzo dobrą. Zdecydowanie najsłabiej w sferze wiedzy finansowej
czują się osoby młode
w wieku 18-24 lata (83%) oraz mieszkańcy wsi (71%).
Nie dziwi więc fakt, że jedynie 8% Polaków nie widzi potrzeby wprowadzenia obowiązkowych zajęć z zakresu wiedzy finansowej na którymkolwiek z etapów nauczania. Jednocześnie, 31% badanych jest zdania, że to nauka w szkole średniej jest właściwym czasem do tego, 24% jest za wprowadzeniem takich zajęć w szkole podstawowej, a 12% w przedszkolu.
Najwięcej problemów niezmiennie stwarza temat cyberbezpieczeństwa
Wśród różnych aspektów wiedzy finansowej, najwięcej problemów niezmiennie stwarza temat cyberbezpieczeństwa (54%). W dalszej kolejności wskazano na deficyt znajomości obszarów finansów publicznych (41%) oraz przedsiębiorczości (34%). Jednocześnie, w stosunku do 2019 r., dane wskazują na znaczącą poprawę wiedzy z zakresu oszczędzania (spadek wskazań negatywnych z 34% do 5%) oraz kredytów i pożyczek (z 44% do 12%).
– Wśród wyników badań WIB i Fundacji GPW należy zwrócić uwagę, że 65% Polaków jako główne źródło wiedzy o finansach po raz pierwszy wskazało banki i inne instytucje finansowe. Odbieramy to jako przejaw rosnącego zaufania do pośredników i doradców, ale również traktujemy jako dużą odpowiedzialność, która codziennie spoczywa na barkach ponad 150 tys. pracowników sektora bankowego. W kontekście tegorocznych wyników badań, coraz istotniejszą rolę mogą odegrać także kampanie edukacyjne, zarówno te o charakterze międzybankowym, jak i prowadzone bezpośrednio przez banki. Jednocześnie warto podkreślić, że popularność bankowości elektronicznej i usług cyfrowych w zestawieniu z niedoborem wiedzy w zakresie cyberbezpieczeństwa zadeklarowany przez 54% ankietowanych stanowi bardzo ważny sygnał, którego nie można zlekceważyć – powiedział prezes Związku Banków Polskich Krzysztof Pietraszkiewicz.
Problemy z wiedzą na temat cyberbezpieczeństwa potwierdzają sami bankowcy. W lutowym badaniu „Monitor Bankowy” przeprowadzonym na zlecenie ZBP, 47% z nich oceniło, że klienci mają jedynie podstawową wiedzę w tym zakresie lub w ogóle nie zapoznają się z komunikatami przekazywanymi przez banki. Jednocześnie, jako najtrudniejsze zagadnienie do przyswojenia dla klientów, 54% badanych pracowników sektora bankowego wskazało inwestowanie.
Ocena ekspertów pokrywa się z podobną opinią respondentów – jak wynika z badania WIB i Fundacji GPW, znacząco wzrósł odsetek osób deklarujących brak jakiejkolwiek wiedzy o zasadach funkcjonowania giełdy – z 18% do 27%. Niedostateczna wiedza jest zresztą również dla 57% Polaków kluczową barierą w inwestowaniu na GPW. Jednocześnie jednak, do 32% spadł odsetek osób wskazujących jako główne powody obawy związane z ryzykiem lub poniesieniem strat.
Wiedza Polaków na temat rynku giełdowego
Ogólna samoocena poziomu wiedzy Polaków na temat rynku giełdowego nie rzutuje wprost na znajomość instrumentów inwestycyjnych. Wśród tych najczęściej rozpoznawanych ankietowani wskazali na akcje (78%) i obligacje (51%). Zdecydowana większość badanych (83%) zna co najmniej jeden ze sposobów oszczędzenia długookresowego. Wśród wskazań dominują Pracownicze Plany Kapitałowe (74%) oraz Indywidualne Konta Emerytalne (67%). Jak wskazują autorzy badania, znajomość sposobów długookresowego oszczędzania i praktyka w tym zakresie różnią się. Z co najmniej jednego z wymienionych korzysta 61% badanych – najwięcej z IKE (34%), a co piąty z PPK.
– Wyniki badania jasno pokazują, że zmiany w systemie emerytalnym w ostatnich latach znacząco przekładają się na rosnącą świadomość Polaków w zakresie oszczędzania i inwestowania. W 2017 roku łączna wartość aktywów gospodarstw domowych po raz pierwszy przekroczyła 1 bln zł. Wyższa zamożność obywateli powoduje, że zwracają uwagę również na bardziej zaawansowane sposoby inwestowania. Dokonując wyboru miejsca ulokowania swoich oszczędności, sięgają po profesjonalne doradztwo i wiarygodne źródła informacji, a co za tym idzie, podejmują coraz bardziej świadome decyzje – mówi Marek Dietl, prezes GPW. – Biorąc pod uwagę to, że PPK są stosunkowo nowe dla Polaków, wysoki odsetek wskazań ich przez respondentów i poziom partycypacji mogą oznaczać, że jeszcze więcej osób przekona się do tego programu, kiedy zobaczą pierwsze jego efekty w postaci zgromadzonych oszczędności uczestników. PPK pozwala uczestniczyć w zyskach wypracowywanych przez spółki oraz korzystać ze wzrostu gospodarczego – dodaje Marek Dietl.
Umiejętność rzetelnego czytania zawieranych umów finansowych
Jedną z podstaw praktycznej wiedzy finansowej Polaków jest umiejętność rzetelnego czytania zawieranych umów finansowych. Jak wynika z badania na zlecenie WIB i Fundacji GPW, 75% osób deklaruje, że dokładnie czyta lub przynajmniej stara się czytać wszystkie zapisy w umowach. Ponadto, w stosunku do 2019 r., wzrósł odsetek osób analizujących je w sposób bardzo dokładny i konsultujących wątpliwości (z 32% do 39%).
Z badania wynika również, że informacje na temat finansów i ekonomii Polacy najchętniej czerpią z banków i innych instytucji finansowych (65%) oraz internetu (59%). Wśród ankietowanych znacząco w tym zakresie spadła popularność mediów (z 68% do 37%). Jednocześnie jednak, zdaniem badanych, to właśnie media powinny wykazywać największą aktywność w zakresie edukacji finansowej (71%). W drugiej kolejności ankietowani wskazali na rolę szkoły i nauczycieli (66%). Co czwarty z Polaków widziałby w aktywniejszej roli instytucje państwowe, a co dziesiąty jest zwolennikiem korzystania przede wszystkim z własnych doświadczeń życiowych w tym obszarze.
