Nowy raport EBI: jak mniej zamożne regiony Europy przygotowane są na kolejny kryzys?

Po kryzysie wywołanym pandemią Covid-19 poziom inwestycji odzyskiwał swoją dynamikę w regionach UE, gdy wybuchła wojna w Ukrainie. W przeszłości tak gwałtowne wydarzenia często pogłębiały luki w rozwoju regionalnym.

Nowy raport, opublikowany przez EBI ‒ „Spójność regionalna w Europie 2021‒2022” ‒ analizuje, jak poszczególne regiony europejskie przetrwały ostry kryzys spowodowany pandemią i jak są przygotowane do wyzwań w przyszłości.

‒ Wojna w Ukrainie grozi załamaniem ożywienia gospodarczego Europy ‒ powiedziała wiceprezes EBI Lilyana Pavlova.

‒ W czasie kryzysu COVID-19 zdecydowane działania rządów i instytucji publicznych pomogły powstrzymać negatywne skutki dla gospodarki. Jednak różnice między regionami UE pozostają.

Poprzez swoje wsparcie w ramach programów strukturalnych EBI jest gotów pomóc regionom europejskim w uniknięciu kolejnych wstrząsów gospodarczych oraz w wyrównywaniu niespójności regionalnych dodatkowo pogłębionych przez wojnę. Zgodnie z naszą polityką spójności, przez kolejne siedem lat, będziemy wspierać regiony UE, by mogły sprostać wyzwaniom społeczno-gospodarczym i środowiskowym naszych czasów ‒ podkreśliła Lilyana Pavlova.

Link do raportu: here

‒ Kryzys COVID-19 negatywnie wpłynął na rozwój firm w całej Europie, ale znaczniej bardziej był odczuwalny w słabiej rozwiniętych regionach. Wiele firm, zwłaszcza z regionów silnie rozwiniętych, okazało się bardziej odpornych niż oczekiwano i przystosowało się do nowych okoliczności – zauważyła główna ekonomistka EBI Debora Revoltella.

‒ W obecnym kryzysie silne wsparcie rządowe i instytucji publicznych będzie kluczowe dla złagodzenia bezpośrednich negatywnych skutków wojny we wszystkich regionach ‒ dodała Debora Revoltella.

Przez kolejne siedem lat, będziemy wspierać regiony UE, by mogły sprostać wyzwaniom społeczno-gospodarczym i środowiskowym naszych czasów

Polityka spójności UE na lata 2021‒2027 wyróżnia trzy kategorie regionów na poziomie NUTS2:

1. Regiony lepiej rozwinięte, o produkcie krajowym brutto (PKB) na mieszkańca większym niż 100% średniej UE-27;

2. Regiony w okresie przejściowym, średnio rozwinięte, z PKB na mieszkańca od 75% do 100% średniej UE;

3. Regiony słabiej rozwinięte, z PKB na mieszkańca mniejszym niż 75% średniej UE-27.

W kontekście niniejszego raportu EBI określa regiony słabiej rozwinięte i regiony w okresie przejściowym łącznie jako „regiony spójności”, a regiony bardziej rozwinięte jako „regiony nieobjęte polityką spójności”.

Czytaj także: EBI: w Polsce głębszy spadek popytu na kredyty niż w innych krajach Europy Centralnej

Skutki pandemii Covid-19

Polityka spójności UE ma na celu skorygowanie dysproporcji między krajami i regionami, ma pomóc słabiej rozwiniętym regionom w nadrobieniu zaległości i zwiększeniu odporności. Pandemia COVID-19 uwypukliła ryzyko pogłębiania się różnic między regionami UE.

Pandemia silnie wpłynęła na dynamikę inwestycji, procent inwestycji spadł najsilniej w regionach objętych polityką spójności. W regionach silnie rozwiniętych prawie osiem na dziesięć firm (79%) dokonało inwestycji, w regionach średnio rozwiniętych udział wynosił około 77%, natomiast w regionach słabiej rozwiniętych udział ten wyniósł 75%.

Aby pokonać przeszkody inwestycyjne dla firm, potrzebne będą inwestycje publiczne, na przykład w modernizację infrastruktury

Firmy zareagowały na pandemię i przystosowały się do nowych okoliczności, przy czym przedsiębiorcy z regionów silnie rozwiniętych reagowali zdecydowanie szybciej. W całej Europie pandemia przyspieszyła cyfryzację. W regionach nieobjętych polityką spójności więcej firm podjęło działania w celu przyspieszenia cyfryzacji (47 % w porównaniu z 41 % regionach średnio rozwiniętych i 38 % w regionach słabiej rozwiniętych). Dodatkowo firmy z regionów lepiej prosperujących najszybciej opracowywały nowe produkty.

Szok wywołany COVID-19 odbił się na inwestycjach związanych z klimatem, ale wiele firm widzi potrzebę podjęcia takich działań. W porównaniu z 2020 r. mniej firm we wszystkich regionach zainwestowało w działania chroniące klimat. Spadek był silniejszy w regionach spójności. Jednak wiele firm widzi potrzebę podjęcia działań na rzecz klimatu i dążenia do obniżenia poziomu emisji.

Wsparcie rządów i instytucji publicznych miało kluczowe znaczenie we wszystkich regionach UE. Łagodziło ono bezpośrednie skutki gospodarcze szoku związanego z COVID-19 i duża część firm odniosła korzyści. Wsparcie nie było jednak równe we wszystkich regionach UE. Firmy w regionach w okresie przejściowym najmniej korzystały z dotacji (28%) w porównaniu z regionami słabiej rozwiniętymi (40%) i regionami nieobjętymi polityką spójności (37%).

Wsparcie przeciwdziałające skutkom Covid-19, według regionu spójności:

Źródło: Ankieta dotycząca poziomu inwestycji EBI 2021.

Pytanie: Czy od początku pandemii otrzymałeś jakiekolwiek wsparcie finansowe w odpowiedzi na COVID-19? Może to obejmować finansowanie z banku lub innego dostawcy usług finansowych lub finansowanie wspierane przez rząd.

Podstawa: Wszystkie firmy (z wyłączeniem odpowiedzi „nie wiem/odmowa”).

Czytaj także: EBI: Rada Dyrektorów zatwierdziła 2 mld euro finansowania dla Polski w związku z przyjmowaniem uchodźców z Ukrainy

Innowacje

Wiele firm w regionach spójności nie jest silnie rozwinięta pod względem innowacyjności. Odsetek firm niewdrażających innowacyjnych rozwiązań pozostaje najniższy w regionach nieobjętych polityką spójności (48%). Wyeliminowanie luk we wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań w przyszłości będzie wymagało inwestycji, zwłaszcza w środki niematerialne.

Cyfrowa i zielona transformacja

Transformacja w kierunku bardziej ekologicznej i bardziej cyfrowej gospodarki jest szansą na zwiększenie odporności gospodarczej w całej UE i przejście do bardziej zrównoważonego modelu gospodarczego.

Obecnie firmy znajdują się na różnych etapach tego procesu. Regiony lepiej rozwinięte mają najwyższy odsetek firm, które dynamicznie wdrażają innowacyjne rozwiązania i inwestują w technologie ekologiczne i cyfrowe.

31% firm w bardziej rozwiniętych regionach można uznać za „zielone i cyfrowe”, w porównaniu do 25% w średnio rozwiniętych regionach i 21% w regionach słabiej rozwiniętych.

Rozwiązania ekologiczne i cyfrowe ‒ udział firm w % ‒ wg regionu spójności:

Źródło: Ankieta dotycząca poziomu inwestycji EBI 2021. Podstawa: Wszystkie firmy (z wyłączeniem odpowiedzi „nie wiem/odmowa”).

Zielona: firmy, które już zainwestowały, aby przeciwdziałać skutkom ocieplania się klimatu i dążyć do redukcji emisji dwutlenku węgla.

Cyfrowa: firmy, które wdrożyły zaawansowane technologie cyfrowe przynajmniej w części swojej działalności.

Wysiłki zmierzające do wyeliminowania luk w poziomie wiedzy i umiejętności pracowników mają kluczowe znaczenie dla pomyślnej transformacji w regionach UE oraz dla promowania spójności w przyszłości.

Kluczem do złagodzenia dysproporcji, w tym w zakresie kapitału ludzkiego, i uwolnienia możliwości rozwoju pozostaje poprawa otoczenia biznesowego. Aby pokonać przeszkody inwestycyjne dla firm, potrzebne będą inwestycje publiczne, na przykład w modernizację infrastruktury, które mogą pomóc w zwiększeniu dynamiki inwestycji oraz we wsparciu udanej transformacji regionalnej.

Czytaj takze: Prezes EBI: musimy wspierać Ukrainę przez całą wojnę i po jej zakończeniu