Nowoczesny Bank Spółdzielczy | Forum Liderów Banków Spółdzielczych | Aby przepisy uwzględniały specyfikę spółdzielców

„Proporcjonalność jest kluczową powinnością każdego nadzorcy sektora bankowego” – tę prostą, acz często w niewystarczającym stopniu respektowaną regułę przypomniał Pentti Hakkarainen, członek Rady ds. Nadzoru EBC, podczas spotkania Bazylejskiego Komitetu Nadzoru Bankowego 9 maja 2019 r. Deklaracja ta ma potwierdzenie w oficjalnych wytycznych, publikowanych przez Komitet. „Praktyki nadzorcze powinny być współmierne wobec profilu ryzyka i systemowego znaczenia nadzorowanych banków” – zaznaczono w podstawowych zasadach efektywnego nadzoru bankowego, opublikowanych w 2011 r., a więc w końcowej fazie kryzysu zapoczątkowanego upadłością Lehman Brothers. Dziesięć lat później, eksperci Komitetu Bazylejskiego i Banku Światowego przeprowadzili badanie, na ile zasada proporcjonalności jest przestrzegana w praktyce regulacyjnej i nadzorczej w 179 krajach.

Diabeł tkwi w szczegółach

Wnioski, płynące z ankiety wydają się być pokrzepiające; zdaniem respondentów, stosowanie zasady proporcjonalności jest coraz powszechniejsze, a regulacje wprowadzające w życie tę regułę uznawane są za formę promowania stabilności sektora finansowego poprzez efektywne wykorzystanie zasobów, jakimi dysponują nadzorcy i rezygnację ze zbędnych obciążeń. „Nadal jednak istnieją wyzwania dla jurysdykcji, które przyjęły lub rozważają przyjąć proporcjonalność” – podkreślono w raporcie z badania. Problemy te uzewnętrzniają się już podczas opracowywania podejścia proporcjonalnego, a dotyczą m.in. porównywalności poszczególnych instytucji czy unikania zjawiska arbitrażu regulacyjnego. „Ponad 80% respondentów stosuje obecnie podejście proporcjonalne wobec przynajmniej jednego podzbioru instytucji finansowych” – wskazuje opracowanie.

Niepokojącym spostrzeżeniem jest spadek skłonności do stosowania proporcjonalności regulacyjnej wraz ze wzrostem zamożności poszczególnych państw – i to zarówno w konserwatywnym, jak i uproszczonym rozumieniu proporcjonalności. Widać to również w ujęciu geograficznym, w którym kraje europejskie zostały wręcz zdystansowane nie tylko przez Amerykę czy dalekowschodnią Azję, ale nawet Bliski Wschód i północną Afrykę. Należy też pamiętać, iż ogólne deklaracje nie zawsze pokrywały się z praktyką. „Chociaż ponad 80% badanych jurysdykcji wdraża obecnie podejście proporcjonalne do co najmniej jednego podzbioru swoich systemów finansowych, na poziomie poszczególnych standardów proporcjonalne wdrożenie mieści się w przedziale od ok. 10% do 40%” – twierdzą eksperci Banku Światowego i Komitetu Bazylejskiego.

Niski poziom uwzględnienia zasady proporcjonalności regulacyjnej w poszczególnych obszarach usprawiedliwiany bywa szeregiem przesłanek, takich jak złożoność standardów, brak kluczowych warunków wstępnych wdrożenia, niedostatek umiejętności i zasobów technicznych w bankach i/lub organach nadzorczych, chęć uniknięcia wzrostu kosztów, czy też ograniczona działalność transgraniczna banków w danej jurysdykcji. Autorzy dokumentu wskazali również główne motywy, przemawiające za proporcjonalnością regulacyjną. „Głównymi powodami wdrożenia ograniczonego zestawu standardów są: prostota nadzorowanych podmiotów i oferowanych przez nie produktów bankowych; ograniczona działalność transgraniczna; stan rozwoju rynków finansowych w jurysdykcji; oraz chęć zmniejszenia zbędnych obciążeń regulacyjnych i kosztów przestrzegania przepisów”– zapisano w raporcie.

Łączyć przewidywalność z elastycznością

Potrzebę bardziej rygorystycznego egzekwowania proporcjonalności regulacyjnej dostrzegły również unijne władze. W związku z przyjęciem w&...