Kongres Bancassurance 2024: przedstawiciel UOKiK o unijnej Dyrektywie CCD II

We wstępie do prezentacji przedstawiciel UOKiK wskazał kilka spotykanych na rynku bancassurance praktyk, które obecnie są przedmiotem analiz ze strony Urzędu.

Należy do nich między innymi sposób pobierania składki z tytułu niektórych produktów ubezpieczeniowych powiązanych z kredytami. Zdarza się tak, że większość składki jest opłacana przez klienta w pierwszym roku spłaty kredytu, udzielonego na przykład na pięć czy nawet siedem lat. Zdaniem Artura Zwalińskiego, praktyki takie mogą rodzić trudności w zakresie zwrotu nadpłaconych kosztów kredytu przy jego wcześniejszej spłacie.

Pojawiają się również problemy z akceptacją polis wystawionych przez zewnętrznych ubezpieczycieli, przez banki, dysponujące własną ofertą bancassurance.

Przedstawiciel UOKiK podkreślił jednak, iż sygnały, jaki otrzymuje Urząd, mają charakter indywidualny, nie wchodzi tu zatem w grę kwestia naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. Zdarza się na przykład, że kredytodawca, odmawiając akceptacji ubezpieczenia, nie informuje klienta o przyczynach tej decyzji lub informuje go z dużym opóźnieniem.

Czytaj także: Perspektywy rynku bancassurance – potencjał produktów indywidualnych

Bancassurance a unijna Dyrektywa CCD II

Główna część wystąpienia przedstawiciela UOKiK odnosiła się jednak do coraz bliższej konieczności wdrożenia postanowień Dyrektywy CCD II, która będzie obowiązywać wszystkie podmioty od listopada 2026 roku. Artur Zwaliński przypomniał, iż celem obecnie  obowiązującej dyrektywy CCD miała być nie tylko ochrona konsumenta, ale i integracja wspólnego rynku. Obydwa te zadania nie zostały w pełni zrealizowane, co wykazały raporty z przeglądów obowiązującego prawa, opublikowane w latach 2014 i 2020.

Przyczyną rozbieżności było m.in nieprecyzyjne sformułowanie artykułów Dyrektywy, co pozwalało państwom na różne ich definiowanie, a w konsekwencji wdrażanie rozbieżnych przepisów, choćby w materii kosztów kredytu.

Należy też pamiętać, iż wraz z cyfrową rewolucją pojawiły się całkiem nowe produkty i metody ich oferowania, czemu towarzyszyły istotne zmiany w zachowaniach i preferencjach konsumentów. Wszystkie te zjawiska prowadziły do zakłóceń konkurencji między kredytodawcami w Unii i stwarzały przeszkody dla rynku wewnętrznego, dodał przedstawiciel UOKiK.

Efektem tych ustaleń było podjęcie prac nad nową dyrektywą, która w zamyśle unijnego ustawodawcy ma wyeliminować dotychczasowe uchybienia i luki. Nowa Dyrektywa, oznaczona skrótem CCD II, weszła w życie 19 listopada 2023 roku, a kraje członkowskie, w tym Polska, zyskały dwa lata na jej implementację.

Reprezentant UOKiK podkreślił, że prace legislacyjne w tym zakresie poprzedziły podjęte w I kwartale br. badania ilościowe i jakościowe, obejmujące 170 kredytodawców oraz organizacji ich reprezentujących.

Kolejny kwartał przyniósł prekonsultacje, do których zaproszono organizacje zrzeszające podmioty działające na polskim rynku kredytów kierowanych do konsumentów.

Jesienią 2024 roku projekt nowej ustawy o kredycie konsumenckim został uwzględniony w wykazie prac Rady Ministrów, co otworzyło drzwi do kolejnego etapu, czyli przygotowania konkretnego przedłożenia.

– Na przełomie pierwszego i drugiego kwartału ’25 planujemy przedstawić projekt ustawy do szerszych, szerszych konsultacji publicznych, a w drugim kwartale powinny się zakończyć prace rządowe. Trzeci i czwarty kwartał zostawiamy pracom parlamentarnym – zaznaczył reprezentant UOKiK.

Dodał on, iż implementacja Dyrektywy z uwagi na mnogość zmian w porównaniu z aktualnym stanem prawnym przybierze formę nowej ustawy.

Jedną z głównych zmian będzie sam cel analizy zdolności kredytowej – o ile dziś jest ona przeprowadzana głównie pod kątem ostrożnościowym, żeby zachować wypłacalność instytucji finansowej, to po wejściu w życie nowych regulacji priorytetem będzie ochrona konsumenta przed wpadnięciem w pętlę zadłużenia.

Całkowitą nowością w stosunku do aktualnego stanu prawnego będzie wprowadzenie obowiązkowego doradztwa oddłużeniowego, które w myśl deklaracji przedstawiciela Urzędu powinno dotyczyć każdego klienta, który zalega ze spłatą zobowiązania dłużej niż 90 dni.

Szczegółowe przepisy odnosić się będą też do wspólnej oferty banków i innych dostawców usług, w tym ubezpieczycieli. Dyrektywa nakłada na dostawców usług finansowych obowiązek należytego poinformowania klienta o zakresie i kosztach świadczonych usług, po raz pierwszy explicite wskazując, iż w przypadku polis powiązanych z produktem bankowym wartość składki powinna być ujmowana w całkowitym koszcie kredytu.

– Co do zasady większe instytucje kredytowe to robią – podkreślił Artur Zwaliński.

Ubezpieczenia spłaty kredytu zostały też wyraźnie wskazane w Dyrektywie jako produkt wyłączony spod ogólnego zakazu sprzedaży wiązanej, jednakże prawo unijne przewiduje konieczność spełnienia w takim przypadku określonych warunków.

Chodzi między innymi o to, by wskazane w polisie ryzyka miały charakter realny, a nie stanowiły wyłącznie pretekstu dla wzrostu wysokości składki. Konsument będzie mieć też prawo do skorzystania z oferty innego zakładu ubezpieczeń niż ten, reprezentowany przez podmiot udzielający finansowania.

Czytaj także: XIII Kongres Bancassurance o efektach współpracy sektora bankowego i ubezpieczeniowego

Partnerami merytorycznymi tegorocznego Kongresu są BIK, Europ Assistance i Sollers Consulting.