Koncepcja zrównoważonego rozwoju w budownictwie

Apel kierowany jest do rządów, organizacji pozarządowych, a także do biznesu. Przedsiębiorstwa kształtują tempo i jakość globalnego rozwoju gospodarczego, są prekursorami innowacji, wpływają na poziom i warunki zatrudnienia. Organizacjom zaleca się korzystanie m.in. z normy ISO 26000, wytycznych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oraz zasad United Nations Global Compact[1]. Organizacja Narodów Zjednoczonych oraz World Business Council on Sustainable Development promują standardy „zielonego wzrostu” oraz „zielonej gospodarki”.

Zgodnie z dokumentem „Lead Market Initiative for Europe” („Inicjatywa Rynków Pionierskich dla Europy”) przygotowanym przez Komisję Europejską, rynek budowlany jest odpowiedzialny za 42% końcowego zużycia energii w UE, 35% wszystkich emisji gazów cieplarnianych do atmosfery oraz znaczne zużycie nieodnawialnych surowców, takich jak woda czy kruszywo. Istotne problemy generują także pozostałości po rozbiórce obiektów budowlanych. Inicjatywa Komisji Europejskiej wskazuje więc na rolę budownictwa w wypracowywaniu innowacyjnych produktów i technologii, a także określa 4 przymioty budownictwa zrównoważonego: innowacyjność, odpowiadanie potrzebom społecznym, przyjazność dla środowiska i efektywność ekonomiczna.

[1] http://www.un.org.pl oraz http://ungc.org.pl/o-nas/obszary-dzialan/

„Europejski plan naprawy gospodarczej” określił działania priorytetowe dla zrównoważonego budownictwa, do których należą m.in. stosowanie czystych technologii, używanie wyrobów budowlanych spełniających kryteria środowiskowe oraz podniesienie efektywności energetycznej budynków. Z kolei „Plan działania na rzecz zasobooszczędnej Europy” wskazał wymagania stawiane materiałom budowlanym, a także poruszył kwestie zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych.

Zrównoważone budownictwo przejawia się wymiarze ekologicznym, ekonomicznym oraz społeczno-kulturowym. Wymaga zmian w sposobie myślenia wszystkich podmiotów zaangażowanych w obsługę procesu budowlanego i zarządzanie powstałymi budynkami, integracji działań oraz świadomości celów, którym działania mają służyć. Obejmuje cały cykl życia obiektów budowlanych, powinno funkcjonować już na etapie ich projektowania i obejmować realizację, remonty, modernizacje, rozbiórkę i utylizację. Zakłada współpracę architektów, konstruktorów, instalatorów, przedstawicieli ochrony środowiska, trwałości budowli, akustyki, zabezpieczeń p.poż. i zabezpieczeń przeciwwilgociowych, a także innych specjalistów branżowych.

Zrównoważone budownictwo to budownictwo niestanowiące zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa mieszkańców ani sąsiadów oraz minimalizujące jego negatywny oddziaływanie na środowisko, zdrowie i życie ludzkie w przypadku różnorodnych awarii. Powinno zapewniać wygodę termiczną, wizualną, akustyczną oraz odpowiednią jakość powietrza, a także zapewniać bezpieczeństwo pożarowe, odpowiedni poziom naświetlenia pomieszczeń oraz ich optymalne wymiary. Coraz powszechniej inwestorzy wykorzystują ekologiczne materiały wykończeniowe, a otoczenie budynku stwarza warunki do odpoczynku, m.in. w postaci skwerów, alejek, placów zabaw czy ogródków na dachach budynków. Rozwiązania architektoniczne i użytkowe uwzględniają ograniczenia użytkowników obiektów spowodowane różnego rodzaju dysfunkcjami, toteż wyposażone są one w windy, rampy, zawierają komunikaty i instrukcje obsługi w alfabecie Braille’a. Umożliwiają optymalizację wydatków poprzez zarządzanie poborem energii elektrycznej i ogrzewania, a także obsługę klimatyzacji z komórki lub tabletu. Aspekt ekonomiczny uwzględniany jest jednak znacznie szerzej – oszczędnościom oraz ochronie zasobów naturalnych sprzyja optymalne użycie materiałów budowlanych, ich selekcja pod kątem energochłonności, recyklingu, łatwej wymiany elementów oraz elastycznej zmiany funkcji budynku przy zachowaniu jego formy oraz konstrukcji, wykorzystanie energii pierwotnej i odnawialnej w budynkach, racjonalne wykorzystanie dostępnej powierzchni, ograniczenie zanieczyszczenia wód powierzchniowych i gruntowych, a także odpowiedzialne podejście do utylizacji odpadów. Zdrowy styl życia coraz częściej promują także towarzyszące inwestycjom parkingi rowerowe oraz stanowiska do ładowania samochodów elektrycznych.

Międzynarodowe organizacje wprowadziły wielokryteriowe systemy certyfikacji ekologicznej budynków, mające służyć ocenie budynków pod kątem zrównoważonego rozwoju. Do najbardziej popularnych należą LEED oraz BREEAM, znany jest także certyfikat DGNB Niemieckiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego. Jednokryteriowy system oceny wprowadziła m.in. Komisja Europejska. Poszczególny budynek może otrzymać kilka certyfikatów jednocześnie, określony jest także poziom spełniania kryteriów jakościowych określonych przez jednostkę certyfikującą, wyrażający się w gradacji przyznanego certyfikatu (np. LEED pass, LEED silver, LEED gold, LEED platinum). Uzyskanie certyfikatu jest łatwiejsze, gdy uwzględni się kryteria zrównoważonego rozwoju we wczesnych etapach projektowania budynku, jednak różnego rodzaju polepszenia w istniejących budynkach także stwarzają szansę na uzyskiwanie pozytywnej oceny jednostki certyfikującej lub podniesienie poziomu certyfikatu względem wcześniej przyznanego.

Spełnianie wymogów zrównoważonego rozwoju podnosi prestiż inwestycji, stanowi element przewagi konkurencyjnej oraz odpowiada na rosnące zapotrzebowanie rynku w zakresie budynków pozytywnie wpływających na zdrowie i samopoczucie użytkowników, zapewniających przestrzeń do rekreacji i interakcji, promujących proekologiczne rozwiązania technologiczne i infrastrukturalne oraz wpierających oszczędności dzięki innowacjom materiałowym.

Joanna Komorowska

Centrum AMRON