Forum Ekonomiczne także o polskich bankach
Jak podkreślił Tadeusz Białek, tegoroczna edycja raportu jest szczególna, ponieważ w roku 2024 świętujemy 20 lat Polski w Unii Europejskiej. Ostatnie dwie dekady można określić hasłami: skok technologiczny, wzrost gospodarczy oraz inwestycje.
Z zaprezentowanych podczas dyskusji danych wynika, że w latach 2004–2023 PKB Polski wzrosło nominalnie z poziomu 884 mld zł do 3 410 mld zł, co oznacza wzrost o prawie 300 proc.
Wraz z rozwojem naszej gospodarki rozwinął się również polski sektor bankowy, który w latach 2004–2024 zwiększył swoją sumę bilansową o ponad 470 proc. W ciągu ostatnich 20 lat zanotował też skok technologiczny, stając się jednym z najnowocześniejszych sektorów bankowych na świecie.
Jak zaznaczał prezes ZBP, dynamiczny rozwój sektora, który nastąpił w latach 2004–2012 możliwy był dzięki utrzymaniu wysokiej rentowności banków.
W dyskusji moderowanej przez Piotra Rożka, redaktora naczelnego PAP Biznes udział wzięli także:
- Bartosz Kublik, prezes zarządu, Bank Ochrony Środowiska S.A.;
- Jacek Bartkiewicz, przewodniczący Rady SGH, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie;
- prof. Małgorzata Zaleska, dyrektor w Instytucie Bankowości, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
Banki mają finansować gospodarkę czy deficyt państwa?
Jacek Bartkiewicz stwierdził, że państwo jeszcze raz powinno przemyśleć swoją politykę wobec sektora bankowego i odejść od podatku bankowego lub go zmodyfikować. Jego zdaniem warto rozważyć zwolnienie z tej daniny kredytów inwestycyjnych o horyzoncie czasowym dłuższym niż trzy lata. To by było zachętą dla banków do udzielania długoterminowego kredytowania inwestycji przedsiębiorstw.
Inna jego uwaga dotyczyła listów zastawnych. W jego opinii te instrumenty powinny także trafiać do klientów detalicznych.
Stwierdził, że praktyka poprzedniego rządu, sprowadzająca się do sformułowania: „banki mają finansować deficyt państwa, a PFR i BGK gospodarkę” jest błędna i należy od niej odejść.
Zauważył, że biorąc pod uwagę potrzeby finansowe państwa, rząd mógłby rozważyć sprzedaż kontrolowanego przez grupę PZU Alior Banku.
Przytłaczające regulacje i koszty ryzyka prawnego
Polski sektor bankowy bardzo dobrze sobie radzi zarówno w okresie koniunktury, jak i dekoniunktury, w czasie niskich i wysokich stóp procentowych, i tym się wyróżnia na tle innych banków w Unii Europejskiej, wskazywał Bartosz Kublik.
Jednakże nasze banki, w porównaniu ze swoimi europejskimi odpowiednikami, wykazują jedną z najniższych rentowności. Przez dekadę w naszych bankach zwrot z kapitału był niższy od kosztu kapitału. W efekcie banki traciły swoją pozycję kapitałową.
Na sytuację banków w Polsce rzutuje niespotykana w Europie kulminacja obciążeń fiskalnych i parafiskalnych, a także konieczność tworzenia odpisów na ryzyka prawne.
Jak stwierdził – konieczność tworzenia tych rezerw „zdejmowała z rachunków wyników sektora bankowego kwotę ponad 100 mld złotych.”
W jego opinii konieczne jest stworzenie bankom warunków regulacyjno-prawnych, pozwalających im na odtworzenie swoich kapitałów. To zwiększy ich możliwości finansowania gospodarki i uczyni polskie banki atrakcyjnymi dla inwestorów.
Więcej kapitału zagranicznego w polskim sektorze bankowym?
Polski sektor bankowy ma zbyt niską bazę kapitałową, aby samodzielnie w pełni sprostać potrzebom finansowym gospodarki dotyczącym np. inwestycji w infrastrukturę, w zbrojenia, realizację celów ESG – wskazywała Małgorzata Zaleska. Dlatego w jej opinii potrzebne będzie wsparcie banków zagranicznych.
Jak podkreśliła – w Polsce nie ma zainteresowania inwestorów polskimi bankami, dlatego wyjściem mogłoby być zwiększenie obecności kapitału zagranicznego w polskim sektorze bankowym. To rozwiązanie ma jednak oprócz zalet, także szereg wad.
Nawiązała do wcześniejszej wypowiedzi prezesa ZBP, że w bankach jest bardzo dużo depozytów, a akcja kredytowa jest znacznie mniejsza. Stwierdziła, że dla akcji kredytowej są konkurencją skarbowe papiery wartościowe.
„Państwo powinno sobie instytucjonalnie odpowiedzieć jakie ma priorytety. Czy banki mają rozwijać akcję kredytową, co jest ich rolą?” – powiedziała.
Zauważyła, że banki, które nie są instytucjami charytatywnymi, patrzą na swoją działalność także pod kątem przepisów podatkowych. To jest pytanie o to, w jakim kierunku będą podążały regulacje dotyczące sektora bankowego.
Czytaj także: ZBP: XI edycja raportu „Polska i Europa: innowacje, inwestycje, wzrost cd.”
Ochrona konsumentów, polski eksport, zielone finanse
Piotr Gałązka, dyrektor przedstawicielstwa ZBP w Brukseli, pierwszego dnia Forum był uczestnikiem debaty „Ochrona konsumentów w UE w zakresie produktów finansowych”.
Dr Tomasz Pawlonka, dyrektor Zespołu Badań i Analiz ZBP i dyrektor Programu Analityczno–Badawczego Warszawskiego Instytutu Bankowości wziął udział w debacie Rzeczpospolitej „Polski eksport: między dekoniunkturą a poszukiwaniem nowych rynków zbytu”.
Spotkanie poprowadził redaktor zarządzający dziennika „Rzeczpospolita” Paweł Czuryło, a wśród uczestników dyskusji znaleźli się także Paweł Dziekoński (wiceprezes zarządu, FAKRO) oraz Piotr Maciaszek (dyrektor Departamentu Ubezpieczeń i Współpracy Międzynarodowej, KUKE).
Dr Tomasz Pawlonka zwrócił szczególną uwagę na słabe dane dot. polskiego eksportu w I półroczu 2024 r. wskazując, że możliwość konkurowania polskich przedsiębiorstw jedynie tanią siłą roboczą definitywnie skończyła się. Siła robocza przestała być już tania.
W tej sytuacji koniecznością są inwestycje, zwrócenie szczególnej uwagi na złożoność produkcji i innowacyjność, tak jak wskazują m.in, badania PIE i Banku Światowego. W tym celu konieczne jest zwiększenie nakładów inwestycyjnych wśród przedsiębiorstw, które na ten moment w bardzo ograniczonym stopniu realizują nowe inwestycje (spadek r/r o ok. 5,5%).
Fundamentalną rolę może i powinien odegrać w tym procesie sektor bankowy, choć przewidywane utrzymanie wysokich stóp w perspektywie kolejnych kwartałów z pewnością może być pewnym wyzwaniem w procesie finansowania tych inwestycji.
Z tej perspektywy konieczne jest zapewnienie bankom możliwości pełnienia tej roli w niezwykle ważnym dla polskich eksporterów, polskich przedsiębiorstw i polskiej gospodarki momencie.
Z kolei Agnieszka Wachnicka, wiceprezes ZBP wzięła udział w debacie „Zazielenianie sektora finansowego”.
Podczas panelu odpowiedziano między innymi na pytania: jak instytucje finansowe realizują aktualne trendy zazieleniania finansów i czy sektor bankowy jest gotowy do sfinansowania zielonych celów Unii Europejskiej.
XXXIII Forum Ekonomiczne w Karpaczu odbywa się pod hasłem „Czas nowych liderów: razem kształtując przyszłość”.
Forum jest największą w Europie Środkowo-Wschodniej platformą spotkań, na której nie tylko dyskutuje się o bezpieczeństwie, perspektywach rozwoju gospodarczego, współczesnych wyzwaniach i przezwyciężaniu kryzysów, ale także przedstawia konkretne rozwiązania i innowacyjne idee.
