EBA postuluje ograniczenie obowiązków w zakresie ujawnień ryzyk ESG

Unia Europejska postawiła przed sobą bardzo ambitne zadania w zakresie osiągania celów zrównoważonego rozwoju, w szczególności tych związanych z Porozumieniem Paryskim. Jednym z filarów regulacji z tego obszaru jest tzw. zrównoważone finansowanie, którego zasadniczym zadaniem było zmobilizowanie kapitału na rzecz finansowania potrzeb transformacji gospodarczej, adaptacji do zmian klimatu i ochrony środowiska.

Zasadniczą osią tych regulacji było nałożenie różnych obowiązków ujawnieniowych w szczególności na przedsiębiorstwa finansowe. Ze względu na sposób regulacji i specyfikę działalności sektora bankowego spowodowało to wprowadzenie zmian w szeregu aktów prawnych i stworzenie nowych obowiązków, czasem tematycznie pokrywających się ze sobą, a czasem wręcz wzajemnie sprzecznych, co powodowało niewspółmierne obciążenie i sporo wątpliwości.

Wiele przedsiębiorstw niefinansowych, w szczególności małe i średnie przedsiębiorstwa, wskazywało, że zakres i skomplikowanie różnych obowiązków ujawnieniowych są nieadekwatne do osiąganych korzyści.

W konsekwencji toczących się dyskusji i identyfikacji znacznych obciążeń dla przedsiębiorstw, Komisja Europejska w lutym 2025 ogłosiła pakiet deregulacyjny (tzw. Omnibus ESG), który ma zmniejszyć obciążenia biurokraktyczne związane z ESG i wyeliminować negatywny wpływ tych regulacji na konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw.

Działania deregulacyjne de facto dzieją się w kilku rożnych strumieniach prac i na różnych poziomach. Wynika to z faktu mnogości regulacji z obszaru ESG.

Są one rozproszone zarówno w aktach, które się pojawiły, jak i w randze aktów, ponieważ mamy akty o charakterze ustawodawczym, jak i szereg aktów wykonawczych ustanawiających np. wzorcowe tabele do poszczególnych ujawnień.

Czytaj także: Europejska Federacja Bankowa wzywa do uproszczenia przepisów

Obecny stan prawny dotyczący ujawnień ryzyk ESG

Obecnie jesteśmy na etapie prezentacji projektów kolejnych zmian w przepisach, które mają przynieść zapowiadane odciążenie przedsiębiorstw. Rewidowana jest m.in. dyrektywa CSRD, ograniczane są zakresy ESRS. Komisja Europejska przedstawiła także zmiany w Taksonomii UE, w tym nowe założenia do ujawniania wskaźnika zieloności aktywów (tzw. GAR).

Te dziejące się procesy mają miejsce równolegle z obowiązywaniem wcześniej przyjętych przepisów, co powoduje istotne zamieszanie wobec tego jak do niektórych obowiązków powinny podchodzić banki. Jednym z takich przykładów jest dokonywanie ujawnień ryzyk ESG przez banki.

Obowiązek dokonywania ujawnień ryzyk ESG wprowadzono do CRR w ramach zmiany z 2019 r., ale wtedy ten obowiązek był ograniczony tylko do dużych instytucji, które wyemitowały papiery wartościowe dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym. Następna nowelizacja CRR, wprowadzona rozporządzeniem (UE) 2024/1624, wprowadziła istotne zmiany do art. 449a, rozszerzając zakres podmiotowy ujawniania informacji o ryzyku ESG na wszystkie instytucje.

Sposób w jaki powinny być ujawniane te informacje określa tzw. ITS, czyli wykonawcze standardy techniczne opracowywane przez EBA ( Europejski Urząd Nadzoru Bankowego) i następnie przyjmowane przez Komisję Europejską w formie wiążącego aktu prawa. ITS określa jednolity format ujawniania informacji oraz wymagania dotyczące rozwiązań informatycznych. Obecnie obowiązujące reguły tych ujawnień są określone w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2024/3172.

22 maja EBA opublikowała dokument konsultacyjny w sprawie nowelizacji tego ITS. Ten dokument konsultacyjny w swoich założeniach także odnosi się do propozycji Komisji Europejskiej z lutego i zmierza do ograniczenia uciążliwości i nieproporcjalności niektórych przyjętych w dotychczasowym ITS rozwiązań odnoszących się do ujawnień ryzyk ESG.

Co ciekawe, w dokumencie konsultacyjnym EBA wskazała, że należy ograniczyć zakres ujawnień ryzyk ESG ukształtowany w obecnie obowiązującym ITS oraz odroczyć w czasie obowiązki. Jednak przedstawiony dokument jest projektem, a w obrocie prawnym nadal obowiązuje poprzednio przyjęty ITS.

W konsekwencji tego zbiegu zapowiedzi przyszłego zniesienia lub odroczenia niektórych obowiązków wysoce wątpliwe i nieadekwatne wydaje się wypełnienie obowiązków na bazie obecnie obowiązujących przepisów, bo już zapowiedziano ich zmianę.

Niemniej jednak do czasu wejścia w życie zmian w przepisach banki trwają w okresie niepewności, m.in. w zakresie tego jakie działania przygotowawcze podejmować w bankach na rzecz dokonania wymaganych ujawnień i jaki horyzont czasowy powinien zostać przyjęty na wykonanie niektórych obowiązków.

Ponadto, niepewność co do finalnego kształtu ITS jest generowana przez wskazane powyżej równolegle toczące się procesy prawotwórcze. Zmiany legislacyjne, w szczególności te związane z Taksonomią UE (w tym dotyczące wskaźnika zieloności aktywów), ponieważ mają bezpośredni wpływ na strukturę i treść informacji ujawnianych w ramach zagadnień ryzyk ESG.

Ponadto w ITS dotyczącym ujawniania informacji należy uwzględnić potencjalne uproszczenie obowiązków sprawozdawczych wymaganych na mocy dyrektywy CSRD. W związku z tym, co podkreśla sama EBA, sfinalizowano prac nad projektem nowelizacji ITS będzie możliwe dopiero po osiągnięciu pewności co do finalnego kształtu innych przepisów z obszaru ESG.

Czytaj także: Zielone finanse – fundament konkurencyjnej gospodarki

EBA przecina niepewność wydając non-action letter

Mając na uwadze powyższe zamieszanie co do przyszłego kształtu prawa EBA uznała za konieczne podjęcie działań w celu rozwiązania problemów czasowych związanych ze stosowaniem wymogów ujawnieniowych dot. ryzyk ESG. To działanie miałoby być formą przejściowego rozwiązania do czasu opublikowania w Dzienniku Urzędowym i wejścia w życie zmienionego ITS.

W ocenie EBA działania te są niezbędne w odniesieniu do dużych instytucji, aby uniknąć sytuacji, w której instytucje podlegają sprzecznym wymogom ujawnieniowym dotyczącym wskaźnika zielonych aktywów i innych wzorców w ramach różnych aktów prawa UE i zapewnić pewność prawną do czasu sfinalizowania tych procesów prawodawczych.

Ponadto EBA zauważyła, że należy podjąć niezbędne kroki w przypadku instytucji nowo objętych rozszerzonym zakresem CRR, aby uniknąć sytuacji, w której przepisy dotyczące ujawniań ESG powodowałyby nieproporcjonalne obciążenie tych podmiotów w zakresie przestrzegania pełnego zestawu obowiązków informacyjnych zawartych w ITS, który w związku z przeglądem zapewne ulegnie znacznym zmianom w świetle propozycji Omnibus ESG.

W katalogu swoich możliwości do działania EBA ma niezwykle ciekawe narzędzie, a mianowicie tzw. non-action letter, czyli zawiadomienie o niepodejmowaniu działań. To relatywnie nowe uprawnienie EBA, wprowadzone do rozporządzenia 1093/2010 przez dodanie art. 9c.

Zgodnie z tym przepisem EBA może w wyjątkowych okolicznościach, jeżeli uzna, że stosowanie danych przepisów może rodzić istotne problemy, skierować do krajowych organów nadzorczych i Komisji Europejskiej pismo z diagnozą problemu i rekomendacjami działań.

W praktyce te rekomendacje działań czasem mogą oznaczać właściwie zalecenie „braku działania”, co miało miejsce w tym przypadku.

Narzędzie to zostało wykorzystane przez EBA właśnie w świetle wątpliwości dotyczących ujawnień ryzyk ESG. 5 sierpnia 2025 r. EBA wydała opinię w sprawie stosowania przepisów dotyczących ujawniania informacji na temat ryzyka ESG.

W swojej opinii EBA wyraźnie zaleciła, aby „w okresie rozpoczynającym się od dnia odniesienia 30 czerwca 2025 r. do czasu przyjęcia i wejścia w życie zmian w ITS dotyczących ujawniania ryzyk ESG:

(a) w przypadku dużych instytucji, które wyemitowały papiery wartościowe dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym dowolnego państwa członkowskiego, właściwe organy nie nadawały priorytetu egzekwowaniu:

i. ujawniania wzorów EU 6 do EU10; wzoru 1 kolumna c; i wzoru 4, kolumna c rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2024/3172;

ii. gromadzeniu wzorów EU 6 do EU 10; wzoru 1 kolumna c; i wzoru 4, kolumna c decyzji EUNB EBA/DC/498 z dnia 6 lipca 2023 r.;

(b) w przypadku wszystkich instytucji innych niż instytucje wymienione w lit. a) powyżej właściwe organy nie nadawały priorytetu egzekwowaniu obowiązku ujawniania odpowiednich szablonów ujawniania ryzyka ESG, mających zastosowanie do każdego rodzaju instytucji zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2024/3172.”

Tym samym EBA przecięła spekulacje dotyczące zakresu i harmonogramu dokonywania ujawnień ryzyk ESG i ograniczyła ryzyko powstania niewspółmiernych kosztów związanych z przygotowywaniem się banków do dokonywania ujawnień na bazie wzorców, które za chwilę przestaną obowiązywać.