Czas na kasy oszczędnościowo-budowlane

Nie tylko rynek mieszkaniowy ale cala polska gospodarka cierpi na niedostatek długoterminowych oszczędności krajowych. Powinniśmy we własnym interesie oszczędzać w horyzoncie długookresowym na cele emerytalne, ale celem bardziej przemawiającym do wyobraźni zwłaszcza tych młodszych,  celem najbardziej inspirującym, mierzalnym i wyobrażalnym jest mieszkanie. Oszczędzanie na cele mieszkaniowe przynosi korzyści gospodarce naszego kraju.  Konieczne są jednak bardzo czytelne formy zachęcania do oszczędzania. W Polsce ich znaczenie będzie jeszcze istotniejsze, bowiem przełamać musi bariery wynikające z doświadczeń z książeczkami mieszkaniowymi czy choćby ostatnio z naszymi oszczędnościami w OFE.

Związek Banków Polskich bacznie obserwuje rozwój systemów długoterminowego oszczędzania w innych krajach Europy Środkowej, gdzie wzorem niemieckich Bausparkassen z powodzeniem – od ponad 20 lat – rozwijają się kasy oszczędnościowo-budowlane, a rządy tych krajów zachęcają swoich obywateli do systematycznego, długoterminowego oszczędzania na cele mieszkaniowe w formule corocznej premii budowlanej, zasilającej rachunek oszczędnościowy każdego oszczędzającego w kasie. Dla przykładu w Republice Czeskiej na 10 mln mieszkańców oszczędza w kasach ponad 4 mln Czechów. Czesi okazali się jeszcze większymi fanami oszczędzania niż Niemcy, gdzie w działających nieprzerwanie od ponad 80 lat kasach obecnie oszczędza ponad 30 mln Niemców. Co niezwykle interesujące w niemieckich kasach premiowane jest przez niemiecki rząd również oszczędzanie na cele emerytalne. W Austrii można uzyskać dopłatę państwa oszczędzając w tych kasach na cele edukacyjne i zdrowotne. Podobnie jest na Słowacji.

Związek Banków Polskich rekomendując uruchomienie w Polsce kas oszczędnościowo-budowlanych podkreśla znaczenie elementu wsparcia oszczędzania ze strony państwa. Państwo wspiera długoterminowe gromadzenie oszczędności osób prywatnych, z których generowane są kredyty o stałej stopie, stwarzające szansę na realizację własnych zamierzeń mieszkaniowych przez rodziny o średnich i niższych dochodach.

Prorozwojowe długoterminowe oszczędzanie w zależności od wyboru oszczędzającego pozwoli oszczędzającemu w kasie budowlanej na gromadzenie oszczędności przeznaczonych w zależności odjego sytuacji mieszkaniowej, zdolności kredytowej oraz potrzeb:

– na nabycie własnego mieszkania;
– na wkład własny w przypadku korzystania z bankowego kredytu hipotecznego;
– na modernizację lub przebudowę posiadanego mieszkania, w tym np. na termomodernizację lub inne preferowane przez rząd działania;
– na kaucję przy korzystaniu z mieszkania na wynajem;
– na wkład partycypacyjny dla mieszkania na wynajem z opcją wykupu;
– na poprawę swojej sytuacji finansowej z chwilą przejścia na emeryturę;

Budowanie nowego systemowego rozwiązania powinno być połączone z wycofywaniem się z innych dotychczas realizowanych, nieefektywnych i społecznie nieakceptowanych programów mieszkaniowych oraz ostatecznym rozwiązaniem problemu książeczek mieszkaniowych.

Ogromną satysfakcją dla sektora bankowego jest fakt pozytywnej oceny przygotowanych przez nas rozwiązań przez Wicepremiera Janusza Piechocińskiego. Taka ocena nie dziwi. Premier Janusz Piechocińskie od wielu lat w sposób szczególny interesuję się problemami mieszkaniowymi w Polsce i jako jeden z nielicznych w obecnym rządzie – jeśli nie jedyny – czuje problemy mieszkalnictwa. Niestety wystąpienia przedstawicieli Ministerstwa Finansów potwierdzają ocenę, że  problematyka budownictwa mieszkaniowego traktowana jest w tym  resorcie raczej marginalnie, a prezentowane opinie o kasach oszczędnościowo-budowlanych mogę skomentować podobnie, jak uczynił to Premier Janusz Piechociński – te oceny na pewno nie odnoszą się do proponowanych przez ZBP rozwiązań !Określenie kas oszczędnościowo-budowlanych, stanowiących obok banków hipotecznych najbardziej bezpieczne i stabilne, specjalistyczne instytucje bankowe mianem piramidy finansowej pozostawię bez komentarza !Tymczasem nawet w wewnętrznych opracowaniach rządu krytycznie ocenia się efekty działań kolejnych rządów w tej sferze, a ostatni Raport Najwyższej Izby Kontroli jednoznacznie potwierdził brak polityki mieszkaniowej rządu, a problemy mieszkaniowe są wymieniane w różnego typu badaniachjako  jedna z dwóch podstawowych przyczyn emigracji, kryzysu demograficznegoiniezadowolenia społecznego.

Związek Banków Polskich dokonał przeglądu regulacji ustawowych dotyczących zasad funkcjonowania kas oszczędnościowo-budowlanych i wspierania przez państwo długoterminowego oszczędzania na cele mieszkaniowe w kilku krajach europejskich i przygotował stosowne projekty rozwiązań ustawowych, które mogłyby stanowić dobry punkt wyjścia do uruchomienia procesu legislacyjnego. Ponadto dla zweryfikowania skutków budżetowych uruchomienia systemu kas budowlanych w Polsce, zwłaszcza w kontekście wspierania przez państwo oszczędzających w kasach budowlanych premią budowlaną, ZBP zlecił dokonanie Instytutowi Badań nad Gospodarką Rynkową analizy makroekonomicznych skutków uruchomienia kas budowlanych w Polsce. Obszerną analizę, podobnie jak i uprzednio projekty ustaw,przedłożyliśmy wszystkim zainteresowanym instytucjom administracji państwowej w tym również Ministrowi Finansów.

Na bazie wieloletnich analiz oraz roboczych konsultacji prowadzonych w senackiej Komisji Budżetu i Finansów Publicznych, w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju, w Narodowym Banku Polskim, z polskimi placówkami dyplomatycznymi w krajach, w których działają kasy oszczędnościowo-budowlane, Związek Banków Polskich wypracował dostosowane do polskich uwarunkowań makroekonomicznych założenia działania kas oszczędnościowo-budowlanych, eliminujące obawy o zbyt wysokie koszty i związane z tym zagrożenia dla budżetu państwa z tytułu wspierania skłonności do oszczędzania w tym systemie. W proponowanym przez ZBP rozwiązaniu uwzględniono uwagi formułowanew opiniach rządowych jak również przez Europejski Bank Centralny i Komisję Europejską do kolejnychinicjatyw legislacyjnychw sprawie kas oszczędnościowo-budowlanych. Zidentyfikowane zostały instrumenty stosowane w wybranych krajach, umożliwiające ciągłe sterowanie skłonności do oszczędzania w kasach budowlanych, a tym samym wysokości wydatków budżetowych na wspieranie długoterminowego oszczędzania. Dysponujemy ekspertyzą pozwalającą nie tylko wiarygodnie prognozować rozwój takiego systemu lecz również na bieżąco regulować jego atrakcyjność dla obywateli. Zarówno rozwiązania słowackie, jaki austriackie pozwalają na coroczną modyfikację zasad udzielania przez rządy tych krajów premii budowlanej.

Jesteśmy przygotowani do podjęcia merytorycznej dyskusji nie tylko na temat konieczności uruchomienia w naszym kraju systemu długoterminowego oszczędzania na cele mieszkaniowe, lecz również na temat skutków makroekonomicznych dla budżetu i całej gospodarki z tytułu uruchomienia w Polsce takiego systemu.

Czas do zbliżających się szybkimi krokami wyborów parlamentarnych to najwyższy czas do uchwalenia ustawy o kasach oszczędnościowo-budowlanych i wspieraniu przez państwo oszczędzania na cele mieszkaniowe. To czas na kasy oszczędnościowo-budowlane !

Jacek Furga,
Przewodniczący Komitetu ds. Finansowania Nieruchomości,
Związek Banków Polskich