Bankowość i finanse | PODATKI | Kusząca możliwość stworzenia grupy VAT

Mariusz Zygierewicz
dyrektor Zespołu Ekonomiczno-Regulacyjnego
Związek Banków Polskich

W artykule w nr 10/2021 „Miesięcznika Finansowego BANK” („Kolejna puszka Pandory”) poruszyłem kwestię praktycznych aspektów zastosowania uchwalanych obecnie zapisów prawnych dotyczących stosowania opcji opodatkowania usług finansowych podatkiem od towarów i usług. W miarę postępu poświęconych temu dyskusji wewnętrznej w bankach, widać coraz wyraźnie, że liczba wątpliwości związanych z ewentualnym wyborem opcji opodatkowania systematycznie rośnie. Może to sugerować, że raczej nie wybiorą one w 2022 r. tej formy rozliczenia i wstrzymają się z wyborem sposobu opodatkowania usług finansowych do momentu ewentualnej modyfikacji zasad rozliczenia tego podatku lub przynajmniej pojawienia się obszernych wyjaśniających wątpliwości objaśnień.

Jednak w procedowanych obecnie w parlamencie zmianach podatkowych, określanych jako ważny element rządowego programu Polski Ład, znajduje się także druga specyficzna opcja opodatkowania kierowana do sektora finansowego. Jest nią możliwość stworzenia tzw. grupy VAT. Warto zatem zastanowić się, czy może ta możliwość rozliczenia podatku od towarów i usług nie będzie bardziej atrakcyjna dla polskich banków.

Grupa VAT

Proponowane rozwiązanie umożliwia podmiotom powiązanym finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie wspólne rozliczanie podatku od towarów i usług. Jest ono dobrowolne, to sami zainteresowani mogą zdecydować czy skorzystają z tego rozwiązania. Grupa VAT powinna prowadzić do uproszczenia zasad rozliczenia podatku pomiędzy jej członkami oraz zwiększenia efektywności finansowej współpracy z innymi podmiotami z grupy (w przypadku np. podmiotów prowadzących działalność zwolnioną z VAT), poprzez obniżenie kosztów podatkowych w tym zakresie.

Stworzenie grupy VAT oznacza, że odrębne podmioty, czyli odrębni też podatnicy podatku od towarów i usług, po jej powołaniu stają się jednym podatnikiem dla celów podatku od towarów i usług. Należy podkreślić, że wspólne rozliczenie dotyczy tylko tego zobowiązania. W przypadku innych podatków każdy z podmiotów należących do grupy VAT jest odrębnym podatnikiem np. podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), chyba że tworzą one równocześnie podatkową grupę kapitałową dla celów CIT. Zasadniczo jednak, po zmianie projektu ustawy, są to dwa niezależne byty. Można utworzyć grupę VAT bez tworzenia podatkowej grupy kapitałowej dla celów CIT, może także istnieć podatkowa grupa kapitałowa, która nie tworzy grupy VAT.

Wspólne rozliczanie

Najważniejszą konsekwencją opodatkowania w formie grupy VAT w proponowanym rozwiązaniu jest to, że dostawa towarów i świadczenie usług dokonane przez jednego jej członka na rzecz innego nie podlega opodatkowaniu. Jest ona traktowana jako sprzedaż dokonana wewnątrz struktur organizacyjnych u tego samego podatnika. Oczywiście, sprzedaż towarów czy usług na rzecz podmiotów nienależących do danej grupy VAT jest objęta tym podatkiem na ogólnych zasadach, z tą różnicą, że podatnikiem w takiej sytuacji jest właśnie ona, a nie pojedyncza firma wchodząca w jej skład. Podmioty ją tworzące w skład solidarnie odpowiadają natomiast za prawidłowe rozliczenie tego podatku.

Jest to nowość w porównaniu z obecnym stanem prawnym, gdzie wszyscy podatnicy, także powiązani między sobą finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie rozliczają ten podatek odrębnie. Czynności dokonywane w ramach powiązanych podmiotów są dokumentowane fakturami VAT, a każdy z nich odrębnie składa plik JPK_VAT, który zawiera w sobie deklarację VAT i odpowiednią ewidencję.

Interesujące jest to, że na skutek specyficznej konstrukcji podatku od towarów i usług, jego kaskadowego charakteru, bardziej zainteresowane wspólnym rozliczeniem mogą być przedsiębiorstwa, gdzie przynajmniej jeden podmiot jest podatnikiem dokonującym sprzedaży towarów lub usług w większości zwolnionych z VAT. W przypadku bowiem sprzedaży objętej podatkiem na ogólnych zasadach, zwłaszcza przy podstawowej jego stawce, rozliczenie wzajemne jest – na skutek wpłacania podatku stanowiącego różnicę między tym należnym od sprzedaży a tym naliczonym przy dokonywanych zakupach – neutralne.

Natomiast przy sprzedaży towarów lub usług zwolnionych z VAT następuje przerwanie ciągłości stopniowego naliczenia podatku od rosnącej ich wartości. Sprzedawca towarów czy usług zwolnionych z niego nie może odliczyć podatku naliczonego tkwiącego w kwocie zakupionych towarów i usług, i to jest dla niego poważny ciężar podatkowy (choć formalnie go nie ponosi, bo sam od tych transakcji nie odprowadza go do urzędu skarbowego). W efekcie ponosi konsekwencje podobne do finalnego konsumenta, z tą jednak różnicą, że w rzeczywistości nie jest nim, a dostawcą towarów i usług dla innych podatników VAT.

Doświadczenia zagraniczne

Ten złożony mechanizm rozliczenia podatku od towarów i usług powoduje, że jego podatnikom bardziej opłaca się prowadzić biznes z innymi jego podatnikami niż z podatnikami zwolnionymi (podmiotowo czy przedmiotowo) z niego. Doświadczenia zagraniczne wskazują, że zainteresowane udziałem w grupach VAT są te instytucje finansowe, które świadczą usługi finansowe zwolnione z podatku od wartości dodanej na rzecz powiązanych z nimi innych podmiotów. Z tej też racji projektodawca ustawy – Ministerstwo Finansów – ogłaszając projekt regulacji podkreślało, że jest to rozwiązanie korzystne dla instytucji finansowych i powinny być one beneficjentami tej nowej propozycji podatkowej. Dotyczy to zarówno zmniejszenia skutków podatkowych, jak i poprawy płynności prowadzonego biznesu. Korzyścią powinno być także zmniejszenie kosztów administrowania naliczeniem i zapłatą tego podatku.

W procedowanych zmianach podatkowych, określanych jako ważny element pro­gramu Polski Ład, znajduje się druga specyficzna opcja
opo­datkowania kierowana do sektora finansowego. Jest nią możliwość stworzenia tzw. grupy VAT. Warto zastanowić się, czy nie będzie ona bardziej atrakcyjna dla polskich banków.

Stworzenie możliwości powołania grupy VAT i ...