Bankowość i Finanse | Legislacja | Wywiad | Arbitraż to rozwiązanie znane i uznane

Wielostronne doświadczenia zawodowe naszego rozmówcy i wynikające z nich poglądy tyleż wyraziste, co precyzyjnie uargumentowane, rzucają nowe światło na szereg kwestii, które bądź umykają uwadze obserwatorów, bądź są niedoceniane w dyskursie publicznym.

Jakie argumenty przemawiają za rozstrzyganiem sporów na linii bank – klient w formule polubownej?

– W relacjach gospodarczych, zarówno pomiędzy profesjonalnymi uczestnikami rynku, jak i na linii przedsiębiorca – konsument, wartością nadrzędną jest utrzymanie dobrych relacji pomiędzy stronami umowy, od tego wszak zależy możliwość dalszej współpracy. Ma to szczególne znaczenie w przypadku świadczenia usług finansowych, które z reguły mają charakter ciągły bądź też stanowią kontrakty długoterminowe. W tym kontekście sytuacja, w której prawomocne rozstrzygnięcie sporu wiązałoby się z brakiem satysfakcji jednej ze stron czy wręcz poczuciem przegranej, byłaby ze wszech miar niepożądana.

Skutkowałaby bowiem zerwaniem dotychczasowych relacji i poszukiwaniem nowego dostawcy usług przez klienta, na czym straciłyby obie strony. Dla konsumenta wytoczenie powództwa przed sądem powszechnym oznacza zderzenie ze sformalizowaną, biurokratyczną machiną, co wzmaga poczucie zagubienia i skłania do korzystania ze wsparcia zawodowych pełnomocników, a to kolei generuje dodatkowe, nie zawsze ekwiwalentne koszty. To podstawowa przyczyna, dla której w systemach prawnych wielu państw, a także w prawodawstwie unijnym i praktyce organów wspólnotowych położono tak duży nacisk na pozasądowe metody rozwiązywania problemów. Warto dodać, że w polskich realiach sądownictwo polubowne stanowić może znaczące odciążenie wymiaru sprawiedliwości, który od wielu już lat ma problem z natłokiem spraw.

Tym bardziej niepojętą rzeczą jest, iż wielu sędziów sądów powszechnych podchodzi do alternatywnych, polubownych form z rezerwą. Przypomnę, że takie mechanizmy jak arbitraż mają powszechne zastosowanie nawet w sporach między państwami, także Polska niejednokrotnie była stroną takowych postępowań.

Czy dobrowolny wybór tej formy procedowania jest optymalny z punktu widzenia interesu stron i pewności obrotu prawnego, a jeśli tak, to na czym polega zabezpieczenie interesów słabszej kompetencyjnie strony, jaką jest klient?

– W obecnym stanie prawnym nie istnieje możliwość dokonywania zapisu na sąd polubowny z góry, czyli umieszczania w treści umowy zawieranej z konsumentem klauzuli przewidującej a priori rozstrzyganie wszelkich kwestii spornych powstałych na gruncie tejże umowy na drodze arbitrażu. To konsekwencja wypracowanej linii orzecznictwa polskich sądów, uznającej takowy zapis za klauzulę abuzywną. Dopiero z chwilą zaistnienia sporu dopuszczalne jest zawarcie umowy przewidującej poddanie go pod rozstrzygnięcie sądu polubownego, na co oczywiście muszą wyrazić zgodę obie strony. Na przedsiębiorcy, w tym banku, ciąży obowiązek należytego poinformowania konsumenta o skutkach takiego zapisu, wyjaśnienia przebiegu całej procedury tak, żeby uniknąć zarzutów ...